Κατ’ αναλογία με το επιχείρημα των παπαγάλων που ανακάλυψαν ότι το πρόβλημα των εκπαιδευτικών για την μετάδοση του μαθήματός τους είναι ότι έχουν κάτι να κρύψουν, ας αναδιατυπώσουμε το ερώτημα προκλητικά: Ο δημοσιογράφος που ανακάλυψε τους τεμπέληδες εκπαιδευτικούς, τι έχει να κρύψει και αντιδρά σε μια υποθετική αναμετάδοση της προσωπικής του ζωής μέσα στο σπίτι του; Μήπως κακοποιεί τα παιδιά του; Μήπως δέρνει τη γυναίκα του; Ή για να μην πάμε σε ποινικώς κολάσιμες πράξεις: Μήπως δεν είναι καλός γονιός; Μήπως παρκάρει τα παιδιά του στην τηλεόραση; Μήπως απατά την/τον σύζυγό του/της;

Ας προλάβουμε την αντίρρηση: «Το σπίτι είναι άβατο και ιδιωτικός χώρος, δεν είναι σχολείο».

Να πούμε λοιπόν ότι, σε αντίθεση με τις χθεσινές νομολογίες του protagon και του ΣΚΑΙ, η σχολική αίθουσα δεν είναι δημόσιος χώρος. Δημόσιος χώρος είναι η πλατεία. Η σχολική τάξη είναι χώρος εργασίας. Αλλά στην ουσία είναι κάτι πολύ περισσότερο. Πρώτον, η σχολική τάξη είναι χώρος ειδικής εργασίας, της διδασκαλίας, που διέπεται από συγκεκριμένη και στοχευμένη νομοθεσία. Δεύτερον, είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων και αλληλεπιδράσεων που υπάρχουν μέσα σε αυτή και που αποσκοπούν στο ξεδίπλωμα του «παιχνιδιού της γνώσης». Τρίτον, είναι χώρος πολύπλευρης συναισθηματικής, ψυχικής και νοητικής έκφρασης παιδιών και εφήβων, δηλαδή ανηλίκων.

Όλα τα παραπάνω τα παίρνει υπόψη του και το Σύνταγμα και ο κοινός νομοθέτης. Και πράττει αναλόγως. Συνήθως, με μεγάλη προσοχή και περίσκεψη (με εξαιρέσεις όπως αυτή της Κεραμέως να επιβεβαιώνουν τον κανόνα).

Εάν λοιπόν η σχολική τάξη δεν είναι δημόσιος χώρος, αλλά «σχέση» μάθησης, έκφρασης και ανάπτυξης για κρίσιμες και ευαίσθητες ηλικίες, δεν θα έπρεπε όσοι βρίζουν τους τεμπέληδες εκπαιδευτικούς (γιατί σήμερα δεν τους παίρνει -ένεκα επιδημίας- να βρίσουν τους τεμπέληδες γιατρούς), να ήταν πιο μετρημένοι;

Το ζήτημα της αναμετάδοσης της σχολικής τάξης, δεν είναι η καταγραφή των ικανοτήτων του εκπαιδευτικού. Άρα το βασικό πρόβλημα δεν είναι το ενδεχόμενο κρέμασμα του εκπαιδευτικού στα μανταλάκια από ένα αλαλάζον πλήθος που είναι σίγουρο ότι οι εκπαιδευτικοί πέρα από τεμπέληδες είναι και ανίκανοι.

Γιατί προσέξτε: Όσοι υποστηρίζουν την κάμερα μέσα στην τάξη και την αναμετάδοση, δεν μπαίνουν στη συζήτηση αυτή, αποδεχόμενοι ότι γενικά, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΚΟ να μεταδίδεται η διαδικασία της σχολικής τάξης στο διαδίκτυο, αλλά πρέπει έστω να γίνει μια εξαίρεση σε έκτακτες συνθήκες.

Το αντίθετο: Ισχυρίζονται ότι αυτή η διαδικασία ήρθε για να μείνει. Θεωρούν λογικό να υπάρχει όχι σκέτα η εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε μια έκτακτη συνθήκη, αλλά η κανονική μετάδοση στο διαδίκτυο μιας πραγματικής σχολικής τάξης, με φυσική παρουσία παιδιών και εκπαιδευτικών. Οι λογικοί άνθρωποι καταλαβαίνουν τη διαφορά του να κάνεις εξ αποστάσεως διδασκαλία από το να κάνεις φυσική, δια ζώσης διδασκαλία, και αυτή να αναμεταδίδεται.

Υπάρχουν όμως και αυτοί που κάνουν ότι δεν το καταλαβαίνουν.

Η σχολική τάξη δεν είναι δημόσιος χώρος, δεν είναι σκέτα χώρος εργασίας, αλλά χώρος – σχέση ειδικής εργασίας του εκπαιδευτικού που δεν ορίζεται από κάποιο διευθυντικό δικαίωμα εργοδότη, αλλά από την παιδαγωγική ευθύνη και την παιδαγωγική ελευθερία. Ταυτόχρονα (και σημαντικότερο) είναι χώρος μάθησης, έκφρασης, ανάπτυξης παιδιών. Το περίεργο είναι ότι στο δημόσιο λόγο δεν εμφανίζεται κανένας φραγμός στην λογική του να καταγράφεται η σχολική τάξη, η διδασκαλία του εκπαιδευτικού, η συμμετοχή των μαθητών.

Σε αντίθεση με την πλατεία, που αν και δημόσιος χώρος, δεν επιτρέπεται η καταγραφή των πολιτών σε αυτή. Σε αντίθεση ακόμα και με το γραφείο μιας επιχείρησης, που αν και χώρος εργασίας, επίσης δεν επιτρέπεται η καταγραφή των εργαζόμενων σε αυτό.

Γιατί εκεί δεν επιτρέπεται; Επειδή υπάρχει το συνταγματικό πλαίσιο που προβλέπει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου. Με βάση αυτό το συνταγματικό πλαίσιο (που όπως είπαμε ξεχνούν και θυμούνται κατά το δοκούν οι υβριστές των εκπαιδευτικών) προκύπτει και η νομοθεσία, η οποία υπόκειται στην αρχή της αναλογικότητας. Πρέπει δηλαδή οποιαδήποτε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων να είναι πρόσφορη, αναγκαία, ελάχιστη δυνατή και για νόμιμο σκοπό. Αν μπορεί η αξιολόγηση του εργαζόμενου σε μια επιχείρηση να γίνει με άλλο τρόπο, δεν επιτρέπεται ο εργοδότης να τον παρακολουθεί με κάμερα.

Η αναλογικότητα είναι η αιχμή του δόρατος των υβριστών. Βάζουμε μπροστά την υπέρτατη (και ευγενή) ανάγκη για συνέχιση της μαθησιακής διαδικασίας, για να κρύψουμε από πίσω τον μύχιο πόθο να βγάλουμε σκάρτους τους εκπαιδευτικούς. Φυσικά ένα μέτρο πιο ήπιο και πιο αποδοτικό που θα ήταν η εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε όσα παιδιά μένουν σπίτι, θα ήταν και στο πνεύμα και στο γράμμα του Συντάγματος και του Νόμου, αλλά είπαμε ότι αυτά ισχύουν κατά το δοκούν. Άσε που θέλουν και μια σειρά από οικονομικές θυσίες της πολιτείας. Γιατί να πληρώσουμε για τα σχολεία, για επιπλέον εξοπλισμό ή προσωπικό, όταν μπορούμε να πληρώσουμε τα ΜΜΕ;

Το πρόβλημα της κάμερας δεν είναι κατεξοχήν ούτε νομικό ούτε συνταγματικό. Νομική κάλυψη, έστω και διάτρητη, δίνει η σημερινή διάταξη Κεραμέως για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το πρόβλημα είναι παιδαγωγικό.

Το μάθημα δεν είναι διάλεξη. Είναι σχέση και αλληλεπίδραση. Δεν παράγεται σκέτα από το τι λέει ο εκπαιδευτικός, αλλά από το πώς το λέει, σε ποιο πλαίσιο, με ποιο τρόπο. Και ακόμα περισσότερο το μάθημα παράγεται από το τι και πώς λέει, πώς κινείται, πώς μορφάζει, πώς βαριέται ή δεν βαριέται ο μαθητής. Από το πώς θα ψιθυρίσει με το διπλανό του. Πώς και πότε θα του το επιτρέψεις. Πώς και πότε θα τον επαναφέρεις. Πώς και πότε -με τον πιο παράδοξο ή παρεξηγήσιμο τρόπο- ο δάσκαλος θα καταφέρει έκρηξη ερωτημάτων. Και πώς και πότε θα ανιχνεύσουν όλοι μαζί απαντήσεις, δημιουργώντας νέα ερωτήματα. Αυτά όχι απλά επιτρέπονται, αλλά επιβάλλονται σε μια σχέση διδασκαλίας, που ζητά να «ξυπνήσει ψυχές» κατά πώς έλεγε ο Μίλτος Κουντουράς.

Αλλά σιγά μην ξέρουν τον Μίλτο Κουντουρά όσοι σκούζουν για τους τεμπέληδες εκπαιδευτικούς.

Πώς θα επιδράσει στον εκπαιδευτικό και στα παιδιά η συνείδηση ότι αυτά που κάνουν, λένε ή ρωτάνε θα είναι αντικείμενο παρατήρησης έξω από την κοινότητα της τάξης; Και μάλιστα όχι από τη μαμά του συμμαθητή τους, αλλά από όλο τον κόσμο αν το οπτικοακουστικό υλικό ανέβει στο διαδίκτυο;

Θα ευνοήσει την ανόθευτη ειλικρίνεια ή θα προκαλέσει τη σκόπιμη συγκάλυψη;

Θα πυροδοτήσει την απορία ή θα επιβάλει τη σιωπή;

Θα αφεθεί στο ρίσκο του πειραματισμού ή θα περιοριστεί στη σιγουριά του καθωσπρεπισμού;

Θα επιτρέψει ή θα απαγορεύσει το λάθος, αυτόν το μεγάλο μοχλό γνώσης και αυτογνωσίας;

Και αν η απορία ενός παιδιού γίνει αντικείμενο σχολίων από τον γονιό ενός άλλου παιδιού, ή από έναν τρίτο;

Σε τελική ανάλυση θα προστατεύσει ή θα εκθέσει τη σχέση ανάμεσα στους μαθητές και ανάμεσα στους μαθητές και στον δάσκαλο;

Κάνει κάτι κακό ο εκπαιδευτικός σε αυτή τη σχέση; Θα ρωτήσουν κουτοπόνηρα οι υβριστές των εκπαιδευτικών.

Το αντίθετο: Επειδή ο εκπαιδευτικός νοιάζεται για αυτή τη σχέση, νοιάζεται και για την προστασία της.

Γιατί δηλαδή η προσωπική μας σχέση, η φιλική μας σχέση, ή η εργασιακή μας σχέση να απαιτεί προστασία, αλλά η μαθησιακή σχέση να επιτρέπει παρακολούθηση; Και μάλιστα όποιος αντιδρά στην κανονικοποίησή της να βγαίνει και σκάρτος ως εκπαιδευτικός;

Γιατί είναι βαρύ να βάλουμε κάμερα στο σπίτι μας για να κριθούμε δημοσίως ως γονείς ή ζευγάρι, είναι βαρύ να βάλουμε κάμερα στη δουλειά μας για να κριθούμε από τον εργοδότη ως εργαζόμενοι, αλλά είναι φυσιολογικό να βάλουμε κάμερα στην τάξη για να κριθούν δημοσίως οι ανεπρόκοποι εκπαιδευτικοί; Και ενίοτε να κριθούν και τα παιδιά;

Και αν ισχυριστεί κανείς ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο, ας αναρωτηθούν τι έγινε με το βίντεο με τον εξαγριωμένο μαθητή και την υπομονετική καθηγήτρια στο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης. Ναι μεν δεν κρίνουμε, αλλά …άμα χρειαστεί, κρίνουμε. Και τους μαθητές, και τους καθηγητές.

Όπως δεν χρειάζεται να κακοποιεί κανείς τα παιδιά του για να αρνηθεί την κάμερα μέσα στο σπίτι του, έτσι δεν χρειάζεται να είναι κανείς κακός δάσκαλος για να αρνηθεί την κάμερα στην τάξη του. Το ανάποδο.

Πάσχος Λαζαρίδης

πηγή: antapo/crisis