γράφει η Ευγενία Καβαλλάρη

Τεράστιο, πρωτοποριακό και πολύπλευρο ήταν το εκπολιτιστικό και αναμορφωτικό και μορφωτικό έργο της ΕΠΟΝ. Στα χρόνια της τριπλής φασιστικής κατοχής, ίδρυσε παιδικά συσσίτια σώζοντας τη ζωή χιλιάδων παιδιών, άνοιξε σχολεία όχι μόνο για τα παιδιά που φοιτούσαν, αλλά και για εκείνα που είχαν διακόψει τις σπουδές τους. Δημιούργησε σχολές αγραμμάτων, διοργάνωσε μορφωτικά μαθήματα και διαλέξεις, ίδρυσε γεωργικές σχολές, προετοίμασε δασκάλους, συνέβαλε στην πραγματοποίηση διδασκαλικών συνεδρίων. Επιπλέον, μελέτησε τα προβλήματα που αφορούσαν στην εκπαίδευση και εκπόνησε αναλυτικές θέσεις και το πρόγραμμα της Λαϊκής Παιδείας, το οποίο επιχείρησε να θέσει σε εφαρμογή η ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης). Πρωτοστάτησε στη δημιουργία βιβλιοθηκών, λεσχών, θεατρικών ομίλων, χορωδιών και εκπολιτιστικών συνεργείων προκειμένου να φέρει τους νέους σε επαφή με την τέχνη. Επίσης, συνέβαλε αποφασιστικά στην καταπολέμηση των ναρκωτικών και στην ανάπτυξη του αθλητισμού.

Το ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ που παρουσιάζουμε (ψηφιακό αρχείο ΑΣΚΙ) αφορά στην ΕΠΟΝ στο νομό Ημαθίας. Ένα μεγάλο κομμάτι του νομού είναι πια ελεύθερο (περιοχή Νάουσας). Τα καθήκοντα που τίθενται συγκεκριμένα δεν αναφέρονται μόνο στις απελευθερωμένες περιοχές, αλλά και σε αυτές που βρίσκονται κάτω από την μπότα του κατακτητή. Ο αγώνας για επιβίωση της νέας γενιάς είναι στενά δεμένος με τη μάχη για μόρφωση. Τα διδάγματα πολύτιμα και για τις ανάγκες των αγώνων του εκπαιδευτικού κινήματος σήμερα.

Το ντοκουμέντο (διατηρούμε τη γλώσσα του πρωτότυπου)

ΕΠΟΝ: ΜΠΡΟΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ

Αμείλιχτα χτύπησε ο καταχτητής την εκπαίδευσή μας. Έκαψε, γκρέμισε τα σχολειά μας, τάκανε σταύλους κι αχούρια. Η πείνα, η εξαθλίωση, η τρομοκρατία ενάντια στο λαό και τη νεολαία στάθηκαν όπλα στα χέρια του στην προσπάθεια του αυτή.

Μαθητές, μαθήτριες και γονείς της περιφέρειας μας, Καθήκον εθνικό σ’ όλους μας ν΄αγωνιστούμε σκληρά να ματαιώσουμε την προσπάθεια του καταχτητή να ρίξει τα νειάτα μας στην αμορφωσιά.

Μπρος για τη λειτουργία όλων των σχολείων. Στα σκλαβωμένα μέρη να παλαίψουμε για να αδειάσουν τα σχολειά μας. Να προσληφθή αρκετό εκπαιδευτικό προσωπικό. Να σταματήση η τρομοκρατία.

Στα λεύτερα μέρη να διορθώσουμε τα χαλασμένα από τους Ούνους σχολεία μας. Να στείλουμε δασκάλους και καθηγητές.

ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΒΕΡΟΙΑΣ

πηγή: αντιτετράδια της εκπαίδευσης, τ. 128