Το φρούριο του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ) βρίσκεται στο ΒΑ άκρο των τειχών της πόλης της Θεσσαλονίκης. Στη σημερινή του μορφή το κτιριακό συγκρότημα αποτελείται από το βυζαντινό φρούριο και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών που χτίστηκαν εντός και εκτός του φρουρίου. Ονομάστηκε Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αντιγράφοντας την ονομασία του Επταπυργίου της Κωνσταντινούπολης (Yedi Kule), φρούριο του 15ου αιώνα . Γύρω στο 1890 οι Τούρκοι θα το μετατρέψουν σε φυλακές.Γυναικείες, αντρικές και στρατιωτικές και θα προστεθούν καινούργια κτίσματα. Από τότε και για 99 χρόνια θα γίνει μια από τις σκληρότερες φυλακές της χώρας, μέχρι το 1989 όταν οι τελευταίοι 340 ποινικοί κρατούμενοι του Γεντί Κουλέ θα μεταφερθούν στις νέες φυλακές Θεσσαλονίκης και το συγκρότημα θα αποδοθεί στο Υπ. Πολιτισμού.
Το Γεντί Κουλέ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, κατέχει ξεχωριστή θέση στην ιστορία της και είναι στενά δεμένο με τους αγώνες του λαού μας για λευτεριά, δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία. Από την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, αλλά και νωρίτερα, της Γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου μέχρι και τη χούντα των συνταγματαρχών, εδώ στις φυλακές του Γεντί Κουλέ θα φυλακιστούν, θα βασανιστούν, θα εκτελεστούν χιλιάδες αγωνιστές, κομμουνιστές, αριστεροί, δημοκράτες, ΕΠΟΝίτες, αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, νέοι και γέροι, άντρες, γυναίκες, εργάτες, αγρότες, διανοούμενοι.
To 1918 βρίσκονται στο Γεντί Κουλέ 800 άντρες κρατούμενοι και 13 γυναίκες. Το 1926 θα φυλακιστεί εδώ ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο κατοπινός Γ.Γ του ΚΚΕ. Την περίοδο 1932-1933 εδώ θα φυλακιστεί ο Μάρκος Βαφειάδης. Την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας οι φυλακές και τα ξερονήσια της χώρας θα γεμίσουν κομμουνιστές, ανάμεσά τους φυσικά και το Γεντί Κουλέ. Στη Γερμανική Κατοχή στις 19 Αυγούστου 1941 εδώ οι Γερμανοί θα εκτελέσουν τον πατριώτη Γιώργο Πολυχρονάκη, που είναι ο πρώτος Έλληνας που εκτελείται στη Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς. Ανήκει σε ένα από τα δυο δίκτυα που έκρυβαν και φυγάδευαν συμμάχους στρατιώτες. Στις 28 Δεκέμβρη 1941 θα εκτελεστούν εδώ 30 όμηροι. Στις 5 Δεκέμβρη 1942 θα εκτελεστεί εδώ ο 26χρονος ΕΑΜίτης Χρήστος Ευστρατιάδης. Στο γερμανικό Στρατοδικείο θα πει: «Σκοτώστε με μα η Ελλάδα θα ζήσει και τα εκατομμύρια των Ελλήνων που ληστεύετε και τυραννάτε θα εκδικηθούν το θάνατό μου.» Όταν ακούσει την καταδίκη του σε θάνατο θα φωνάξει: «Ζήτω ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του ελληνικού λαού.» Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ θα αρχίσει ένα ανελέητο κυνηγητό των αγωνιστών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Τον Απρίλιο του 1945 στο Γεντί Κουλέ θα στοιβάζονται σε τρία δωμάτια μαζί με φυματικούς και συφιλιδικούς 240 αγωνιστές. Στις αρχές του Δεκέμβρη του 1945 θα υπάρχουν 353 κρατούμενοι αγωνιστές και στο τέλος του θα φτάσουν τους 498.
Την περίοδο του εμφυλίου, επειδή τα τακτικά ποινικά δικαστήρια δεν κρίθηκαν επαρκή για να τρομοκρατήσουν το λαϊκό κίνημα, μπήκε σε ισχύ το περιβόητο Γ’ Ψήφισμα «περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων τη δημόσια τάξη και την ακεραιότητα της χώρας», αναστάλθηκαν όλα τα άρθρα του Συντάγματος που κατοχύρωναν τις προσωπικές ελευθερίες, καταργήθηκαν όλα τα ένδικα μέσα, καθορίστηκαν αρμόδια δικαστήρια τα έκτακτα στρατοδικεία και θεσπίστηκε η ποινή του θανάτου για τα πολιτικά εγκλήματα. Ακολουθεί, το Δεκέμβρη του 1947 ο νόμος 509 που είναι επέκταση του παλιότερου νόμου 4229\29 του γνωστού ιδιώνυμου. Το ΚΚΕ, όπως και όλες οι δημοκρατικές οργανώσεις, βγαίνουν εκτός νόμου, επιβάλλει και αυτός την ποινή του θανάτου και την αρμοδιότητα των εκτάκτων στρατοδικείων και καταργούνται τα ένδικα μέσα. Την 1η Ιουλίου 1946 ιδρύεται το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης.
Οι πρώτοι που θα εκτελεστούν με βάση το Γ’ Ψήφισμα θα εκτελεστούν στο Γεντί Κουλέ στις 16 Ιουλίου 1946. Είναι οι Θεοχάρης Σαπρανίδης και Γιώργος Καλέμος, δυο αγρότες, κομμουνιστές από το Κιλκίς, νέοι ως 35 χρονών σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του τοπικού τύπου που θα δώσει μεγάλη έμφαση στην εκτέλεση. Από δω και πέρα οι εκτελέσεις γίνονται καθημερινότητα. Από τις φυλακές του Γεντί Κουλέ θα πάρουν την Κούλα Ελευθεριάδου, μέλος του ΚΚΕ, Γραμματέα της Αχτιδικής Επιτροπής Ανατολικών Συνοικιών Θεσσαλονίκης, στις 6 Μάη 1947 και θα την τουφεκίσουν στο πευκοδάσος του Αγ. Παύλου σε ηλικία 23 ετών μαζί με τον Γρ. Ελευθεριάδη. Στην εκτέλεση το “παρών” θα δώσει ο ίδιος ο βασιλικός επίτροπος, ο περιβόητος Ταμβακάς. Η Κούλα Ελευθεριάδου λίγο πριν την εκτέλεση θα πει στον Ταμβακά: «Ταμβακά θα πληρώσεις για τα εγκλήματά σου! Ζήτω το ΚΚΕ.» Η Κούλα δεν πέθανε αμέσως, γιατί μερικοί στρατιώτες δεν της έριξαν. Τη χαριστική βολή την έδωσε ο ίδιος ο Ταμβακάς.
Στις 28 Αυγούστου 1947 αρχίζει στη Θεσσαλονίκη η μεγάλη δίκη της ΟΠΛΑ στην οδό Αγίας Σοφίας, στον πέμπτο όροφο του κτιρίου όπου σήμερα στεγάζονται τα ΙΕΚ Παστέρ. Από τους 67 αγωνιστές που δικάζονται, 52 θα καταδικαστούν σε θάνατο και τελικά θα εκτελεστούν 47 σε τρία γκρουπ «εις τον συνήθη τόπο των εκτελέσεων όπισθεν του Επταπυργίου» όπως έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής. Η πρώτη ομάδα των 10 θα εκτελεστεί Παρασκευή 17 Οκτώβρη του1947 6:40 το πρωί. Ανάμεσά τους ο Αλβανός Ακίνδυνος, ψυχή και νους της ΟΠΛΑ στη Θεσσαλονίκη, που εμψύχωνε τους συντρόφους του με αντάρτικα τραγούδια. Την Τρίτη 21 Οκτώβρη εκτελείται η δεύτερη ομάδα των 13. Και την Πέμπτη 23 Οκτώβρη θα εκτελεστούν οι υπόλοιποι 24. Ανάμεσά τους και μια γυναίκα, η μοναδική. Η Ευθυμία Πατσιά, που την παλικαριά της και το ψυχικό της σθένος δεν θα της τα συγχωρήσουν οι παρακρατικές συμμορίες της δεξιάς και θα δολοφονήσουν αργότερα το ανήλικο παιδί της. Η Ευθυμία Πατσιά θα εκτελεστεί δίπλα-δίπλα δεμένη με τις ίδιες χειροπέδες με τον καθηγητή Τηλέμαχο Βασδέκη, φιλόλογο στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Θες/νίκης. Εδώ θα εκτελεστεί στις 12 Δεκέμβρη του 1947 ο Νίκος Μητσόπουλος, κομμουνιστής από τις Συκιές, που σ` ένα του γράμμα προς τον αδερφό του που έχει διασωθεί, του γράφει: «Κι εμένα και αν με σκοτώσουν οι φασίστες δε θα πει πως θα χαθεί ο κόσμος…».
Στις 25 Νοέμβρη 1947 ξεκινάει μια άλλη δίκη παρωδία. Η δίκη της Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας στην αίθουσα Ψυχαγωγίας του Στρατιώτη στο Γ’ Σώμα Στρατού. Δικάζονται 72 αγωνιστές, ανάμεσά τους 5 γυναίκες. Καταδικάζονται σε θάνατο 30 και εκτελούνται τελικά 19 σε δυο γκρουπ. Στις 16 Δεκέμβρη, ημέρα Τρίτη εκτελούνται οι πρώτοι δέκα και στις 18 Δεκέμβρη οι υπόλοιποι εννέα. Στις 10 Φλεβάρη του 1948 ο ΔΣΕ θα επιτεθεί στη Θεσσαλονίκη. Η επίθεση δεν θα πάει καλά. Πολλοί αντάρτες θα πιαστούν αιχμάλωτοι. Για να τους εξευτελίσουν, στις 13 Φλεβάρη 1948 θα τους διαπομπεύσουν στους δρόμους της πόλης και στις 24 Μαρτίου 1948, 52 από αυτούς, ανάμεσά τους και δυο γυναίκες θα τουφεκιστούν στο Γεντί Κουλέ.
Στις 6 Μάη 1948 θα εκτελεστούν εδώ 11 κομμουνιστές, ανάμεσά τους και μια γυναίκα, η Αλίκη Βέτα δικηγόρος, αντάρτισσα του ΕΛΑΣ Θεσσαλονίκης. Aπό εδώ θα περάσει ο Γιάννης Δρουσιώτης, φοιτητής της Γεωπονικής, ΕΠΟΝίτης, που θα βασανιστεί άγρια και θα γλιτώσει τελευταία στιγμή το απόσπασμα γιατί όντας Κύπριος ήταν Άγγλος υπήκοος. Στο Γεντί Κουλέ θα φυλακιστεί το 1948 ο Μανώλης Αναγνωστάκης. Τον Γενάρη του 1949 καταδικάζεται σε θάνατο και εδώ θα παραμείνει μελλοθάνατος ως το 1951.
Εδώ όμως, μια μέρα πριν το τρίτο γκρουπ των 24 της ΟΠΛΑ, στις 22 Οκτώβρη 1947 θα εκτελεστεί και ένας από τους μεγαλύτερους ναζί εγκληματίες πολέμου στην Ελλάδα. Ο διαβόητος Φριτς Σούμπερτ, που από την Κρήτη μέχρι τη Μακεδονία άφησε ένα αιματοβαμμένο μονοπάτι. Υπεύθυνος για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη (2 Σεπτ.1944) και τη σφαγή των Γιαννιτσών (14 Σεπτ.1944). Ο Σούμπερτ είναι ένας από τους ελάχιστους, μετρημένους στα δάχτυλα, ναζί εγκληματίες πολέμου, που τιμωρήθηκαν και εκτελέστηκαν στη χώρα μας για τα εγκλήματά τους, αφού το μοναρχοφασιστικό κράτος της δεξιάς, είναι απασχολημένο την ίδια περίοδο, με το να κυνηγάει και να δολοφονεί αριστερούς και κομμουνιστές.
Τον Σεπτέμβρη του 1949, παρ` όλο που ο εμφύλιος έχει τελειώσει, υπάρχουν σ` όλη τη χώρα πάνω από 25.000 πολιτικοί κρατούμενοι, χωρίς βέβαια καμιά κυβέρνηση να τους έχει αναγνωρίσει την ιδιότητα του πολιτικού κρατούμενου. Πολλοί από τους φυλακισμένους κρατούνται από το Δεκέμβρη του 1944. Το 60% είναι αγρότες, το 7% γυναίκες, το 15% νέοι μέχρι 25 χρονών. Περισσότεροι από 500 πολιτικοί κρατούμενοι είναι γέροι πάνω από 60 χρονών. Στο Γεντί Κουλέ παραμένουν 450 πολιτικοί κρατούμενοι. Το 1950 κάτω από την πίεση του ελληνικού λαού και της παγκόσμιας κοινής γνώμης θα εκδοθεί ο νόμος Ν.1504 που θα επιτρέπει την αναθεώρηση των αποφάσεων των εκτάκτων στρατοδικείων. Όμως σαν αναθεωρητικοί δικαστές θα δικάζουν οι ίδιοι που δίκαζαν και στα έκτακτα στρατοδικεία, οπότε οι αποφάσεις σε πολλές περιπτώσεις παρέμεναν ίδιες. Χάρη σε καταδίκους δίνεται εξαιρετικά σπάνια. Το Συμβούλιο Χαρίτων σαν πρωταρχικό στοιχείο για τη χορήγηση χάρης εξετάζει αν ο κατάδικος αποκήρυξε τις ιδέες του. Ακόμα όμως και όταν το Συμβούλιο Χαρίτων εκδίδει τελικά χάρη απορρίπτεται πολλές φορές από το βασιλιά. Και παρ` όλο που ο εμφύλιος έχει τελειώσει, η τρομοκράτηση του ελληνικού λαού συνεχίζεται. Οι έκτακτοι νόμοι και τα έκτακτα στρατοδικεία διατηρούνται και μάλιστα ξεθάβεται ο φασιστικός νόμος της δικτατορίας του Μεταξά 375\1936 «Περί κατασκοπείας» που μ` αυτόν εκτελέστηκε και ο Μπελογιάννης.
Στις 5 Μάρτη 1951, στις 5:30 το πρωί θα τουφεκιστεί στο Γεντί Κουλέ ο 22χρονος Νίκος Νικηφορίδης. Σε ηλικία 15 χρονών θα οργανωθεί στην ΕΠΟΝ. Θα εξοριστεί αρχικά στην Ικαρία και τον Απρίλη του 1948 στο κολαστήριο της Μακρονήσου. Στη Μακρόνησο θα βασανιστεί άγρια στη «χαράδρα των τρελών». Δεν θα υπογράψει δήλωση. Μετά την καταδίκη του Νικηφορίδη σε θάνατο, ένα τεράστιο διεθνές κύμα κατακραυγής θα ξεσηκωθεί ενάντια στην απόφαση, ενώ ανάμεσα στα τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας που στέλνονται στην ελληνική κυβέρνηση ξεχωρίζουν του Άλμπερτ Αϊνστάιν, των τιμημένων με Νόμπελ Φυσικής Ζολιό-Κιουρί, του λόρδου Μπέρτραντ Ράσελ, του Πάμπλο Νερούντα, της ιδιαιτέρας της βασίλισσας της Αγγλίας κ.α. Ο Νικηφορίδης θα εκτελεστεί. Η βασίλισσα Φρειδερίκη με απανθρωπιά και κυνισμό που συναγωνίζεται τους ναζί θα υποσχεθεί στη μητέρα του Νικηφορίδη ότι δεν θα εκτελεστεί και μάλιστα 10 μέρες μετά την εκτέλεση θα του δώσει χάρη!! Μαζί με τον Νικηφορίδη θα εκτελεστούν και έξι αντάρτες του ΔΣΕ που κρατούνταν ως τότε στις φυλακές του Επταπυργίου.
Την περίοδο του εμφυλίου θα δημιουργηθεί ένα άτυπο νεκροταφείο στο χώρο όπου θάβονταν οι εκτελεσμένοι αγωνιστές χωρίς όνομα, χωρίς πλάκα, χωρίς μνήμα. Την περίοδο της κυβέρνησης Πλαστήρα οι συγγενείς των εκτελεσμένων θα δημιουργήσουν ένα πραγματικό νεκροταφείο, το οποίο όμως μετά την πτώση της κυβέρνησης Πλαστήρα θα καταστραφεί με απόφαση του διοικητή του Γ’ Σώματος Στρατού, ο οποίος θα στείλει μπουλντόζα που θα ισοπεδώσει το νεκροταφείο και μάλιστα θα διατάξει να σπείρουν από πάνω κριθάρι!!! Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστος, ο ακριβής αριθμός των εκτελεσμένων και πού είναι θαμμένοι.
Το καθεστώς που επικρατούσε στις φυλακές της χώρας για τους πολιτικούς κρατουμένους ήταν απάνθρωπο, τυραννικό και τρομοκρατικό. Μάλιστα λαμβάνονταν ειδικά μέτρα για να γίνεται η ζωή των πολιτικών κρατουμένων αφόρητη. Αλλά και στα χρόνια της χούντας πάνω από 100 αγωνιστές, δημοκράτες θα φυλακιστούν εδώ. Την άνοιξη του 1974 κάποιοι μεταφέρονται στις καινούργιες (μόλις τότε είχαν χτιστεί) στρατιωτικές φυλακές των Διαβατών. Το καλοκαίρι του 1974 απελευθερώνονται και οι τελευταίοι πολιτικοί κρατούμενοι στη χώρα μας.
Οι φυλακές του Επταπυργίου, Γεντί Κουλέ όπως έχουν περάσει στη μνήμη του λαού μας, είναι ένας τόπος που έχουν χυθεί ποταμοί αίματος και δακρύων. Γι` αυτό είναι ίσως και οι πιο πολυτραγουδισμένες φυλακές της χώρας μας. Καμιά άλλη φυλακή δεν τραγουδήθηκε τόσο. Ο Μάρκος Βαμβακάρης θα γράψει το 1936 το «Αντιλαλούνε οι φυλακές». Ο Απόστολος Καλδάρας θα γράψει το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», το οποίο στην πρώτη του στροφή έλεγε «νύχτωσε και στο Γεντί» και όχι «το σκοτάδι είναι βαθύ», που το 1949 θα απαγορευτεί. Ο Γιώργος Μητσάκης «Τα κάστρα του Γεντί Κουλέ» που πρωτοτραγουδήθηκε το 1960, κ.α.
Σήμερα που η ιστορία ξαναγράφεται από σφαγείς λαών, συνεργάτες κατακτητών και πληρωμένους κονδυλοφόρους, σήμερα που μιλάνε για τη θεωρία των δυο άκρων και καταδίκη της βίας από όπου και αν προέρχεται, απευθυνόμενοι στο λαό και την αριστερά, έχει μεγάλη σημασία να ξαναθυμηθούμε τις ατέλειωτες θυσίες των κομμουνιστών και του λαϊκού μας κινήματος.
Πηγή:Λαϊκός Δρόμος
e-prologos.gr
