Στο άρθρο, αναλύεται ο ρόλος όλων των πολιτικών σχηματισμών της εποχής, ΕΡΕ, Ένωση Κέντρου, ΕΔΑ, φασιστική Δεξιά καθώς και ο ρόλος των αποστατών, Νόβα, Μητσοτάκη, Κωστόπουλο, Τούμπα, Στεφανόπουλου, Τσιριμώκου κ.ά και των Ανακτόρων. Επισημαίνεται ότι η οργάνωση και η εκτέλεση του Παλατιανού πραξικοπήματος έγινε υπό την άμεση εποπτεία των ΗΠΑ, στα πλαίσια του ανταγωνισμού τους με τους άλλους ιμπεριαλιστές, για τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους. Υπογραμμίζεται το γεγονός ότι το Παλατιανό πραξικόπημα, αποτελούσε προπομπό για στρατιωτικό πραξικόπημα.

Το άρθρο χαιρετίζει τους μεγαλειώδεις λαϊκούς αγώνες της περιόδου και περιγράφει τα καθήκοντα που στέκονταν μπροστά στο λαό.

54 χρόνια μετά, οι σημαντικές παρατηρήσεις του άρθρου, βοηθούν στην κατανόηση της ιστορικής φάσης, αν και γράφτηκε ενώ τα Ιουλιανά ήταν σε εξέλιξη.

Το μοναρχικό πραξικόπημα της 15ης ’Ιουλίου – πρώτο στάδιο της ιμπεριαλιστικής «κλιμάκωσης» για την εφαρμογή του «δόγματος Τζόνσον» στην Ελλάδα

Ο Αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, αυτός ο θανάσιμος εχθρός των λαών, χρησιμοποιώντας τα ντόπια όργανά του, εξαπέλυσε νέα ωμή και εγκληματική επίθεση εναντίον των δημοκρατικών ελευθεριών και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του Ελληνικού λαού. Στις 15 Ιουλίου, με μια εντελώς αντισυνταγματική ενέργεια του Βασιλιά, παραμερίστηκε ουσιαστικά η Βουλή και διορίστηκε σαν «κυβέρνηση» της χώρας μια ομάδα ανδρεικέλων – πιστών οργάνων του ξένου ιμπεριαλισμού και του παλατιού. Έτσι άρχισε ή «επιχείρηση Νόβα», που θα μείνει πια στην ιστορία σαν το αμερικανόπνευστο μοναρχικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1965.

Καταγγέλλοντας την ένταση της αντικομμουνιστικής επίθεσης της Δεξιάς, γράψαμε στο προηγούμενο τεύχος μας, ότι η επίθεση αυτή «εντάσσεται και αναπτύσσεται στα πλαίσια της γενικότερης εκστρατείας που διεξάγει ο ιμπεριαλισμός σε παγκόσμια κλίμακα… αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό τμήμα της» και τονίζαμε ότι ειδικά από εσωτερική άποψη αποβλέπει «να δημιουργήσει το “κατάλληλο πολιτικό κλίμα”, που θα επιτρέψει τη διατήρηση και το δυνάμωμα των θέσεων της στρατοκρατίας στον κρατικό μηχανισμό (ιδιαίτερα στις ένοπλες δυνάμεις) και ολόκληρου του παρακρατικού μηχανισμού της Δεξιάς και μέσω της τέτοιας κυριαρχίας των στρατοκρατών να επιβάλει την επάνοδό της στην εξουσία είτε με “κοινοβουλευτική” μορφή είτε με τη μορφή ανοικτού στρατιωτικού φασιστικού πραξικοπήματος» («με την παλλαϊκή ενότητα και πάλη είναι δυνατό να ματαιωθούν τα σχέδια του ιμπεριαλισμού και της αντίδρασης.. «ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ., No 9, σελ. 1.) Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών επιβεβαίωσαν ολοκληρωτικά τη θέση μας αυτή.

Στηριζόμενοι ακριβώς στις θέσεις – κλειδιά, που κατέχουν στον κρατικό μηχανισμό, και ιδιαίτερα στις ένοπλες δυνάμεις, και στο «κλίμα αναταραχής» και «εθνικών κινδύνων», που δημιούργησαν με την αντικομμουνιστική υστερία, προχώρησαν οι αντιδραστικοί κύκλοι στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, που αποτελεί το πρώτο στάδιο της ιμπεριαλιστικής «κλιμάκωσης» για την εφαρμογή του «δόγματος Τζόνσον» στην Ελλάδα.

Ο Τζόνσον «θεμελίωσε» το «δόγμα» του πάνω στον «κίνδυνο του κομμουνισμού». Και με το πρόσχημα της «ενίσχυσης των ελεύθερων εθνών για την αντιμετώπιση της «ανατρεπτικής κομμουνιστικής δραστηριότητας» εννοεί να επεκτείνει και να οξύνει στο έπακρο την ιμπεριαλιστική πολιτική της επέμβασης και της επίθεσης σε βάρος της ελευθερίας των λαών και της παγκόσμιας ειρήνης. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ή «Λαϊκή Ημερήσια» του Πεκίνου (14/5/ 65) με το «δόγμα» του «ο Τζόνσον διακήρυξε μπροστά σ’ όλο τον κόσμο ένα χάρτη του πολέμου για να πνίξει την ανεξαρτησία και την ελευθερία των άλλων χωρών και να συντρίψει τα επαναστατικά κινήματα με τη βία. Εάν ο λαός κάποιας χώρας τολμήσει να ανορθωθεί για να υπερασπίσει την ανεξαρτησία του και την κυριαρχία του, εάν ένας λαός τολμήσει να πολεμήσει για την ελευθερία ή για την απελευθέρωσή του, ή ακόμα ανορθωθεί και αντισταθεί στο δικτατορικό καθεστώς της εθνικής προδοσίας, τότε ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, στέλνει τα στρατεύματά του να τον χτυπήσουν και να τον σφάξουν χωρίς έλεος!». Αυτό ακριβώς έκαμε στον Άγιο Δομίνικο, αυτό ακριβώς κάνει στο Βιετνάμ και παντού όπου ο λαός ξεσηκώνεται για την ελευθερία του και τα δημοκρατικά του δικαιώματα. Το «δόγμα Τζόνσον» αποτελεί τη συνέχεια και παραπέρα «ανάπτυξη», όλων των προηγούμενων ιμπεριαλιστικών «δογμάτων -«δόγμα Τρούμαν», «δόγμα Αϊζενχάουερ», «δόγμα Κένεντυ»- και εκφράζει τη σταθερή επιδίωξη τού αμερικάνικου ιμπεριαλισμού να υποδουλώσει με όλα τα μέσα τους λαούς και να επιβάλει την παγκόσμια κυριαρχία του. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν έχει φυσικά παραιτηθεί από τη διπλή πολιτική του και θα «προτιμούσε» -για να μη προκαλεί την αγανάκτηση, τις διαμαρτυρίες και το ξεσήκωμα των λαών εναντίον του- πιο συγκαλυμμένες μορφές επέμβασης για την επιβολή των σκοπών του. Η «επέμβαση με ξένα χέρια», (Στάλιν), δηλ. μέσω της ολόπλευρης ηθικής και υλικής ενίσχυσης της ντόπιας αντίδρασης για την κατάπνιξη του λαϊκού κινήματος σε μια δοσμένη χώρα, εξακολουθεί να παραμένει μια από τις βασικές μορφές της επεμβατικής δραστηριότητας των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών. Και θα αποτελούσε σοβαρότατο λάθος αν, παραγνωρίζοντας τη βασική αυτή πλευρά, θεωρούσαμε σαν επέμβαση μόνο την ανοιχτή ανάμιξη των Αμερικάνικων ένοπλων δυνάμεων. Αλλά τα πράγματα διαμορφώθηκαν έτσι ώστε, «οι μέθοδες του Κένεντυ αποδείχθηκαν πια χωρίς αποτέλεσμα για να βάλουν φραγμό στην ορμητική πρόοδο του εθνικού και δημοκρατικού κινήματος που απλώνεται στην Ασία και τη Λατινική Αμερική», «όλες οι περιοχές όπου απλώνονται τα νύχια του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού ταράσσονται από εξεγέρσεις και σαρώνονται από καταιγίδες» («Λαϊκή Ημερήσια»). Μπροστά στην κατάσταση αυτή, οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές καταφεύγουν ολοένα και πιο πολύ στην απροκάλυπτη στρατιωτική επέμβαση, παραμερίζοντας ακόμα και τέτοια διάφανα καλύμματα όπως η «σημαία του ΟΗΕ» (Κορέα, Κογκό, Κύπρος, κ.α). Αυτή ακριβώς την τάση εκφράζει το «δόγμα Τζόνσον» που δείχνει τη χρεωκοπία της στρατηγικής του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Η Ελλάδα είναι η χώρα, όπου πρωτοεφαρμόστηκε το πρώτο Αμερικάνικο «δόγμα» της μεταπολεμικής περιόδου -το «δόγμα Τρούμαν» (1947). Από τότε δεν έπαψε να υφίσταται τις συνέπειες όλων των «δογμάτων» του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού είτε αυτά είχαν το όνομα του «Αγγέλου της ειρήνης» Αϊζενχάουερ, είτε αυτά έφεραν το πνεύμα του «φιλελεύθερου» και «φιλειρηνικού» Κένεντυ.

Και σήμερα αντιμετωπίζει το «προσαρμοσμένο» και «αναπτυγμένο» ιμπεριαλιστικό «δόγμα Τζόνσον». Η ουσία του «δόγματος Τζόνσον» συνίσταται στην άσκηση της πάγιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής της επίθεσης, της επέμβασης, του ελέγχου και της υποδούλωσης. Με την έννοια αυτή, δεν αποτελεί για τη χώρα μας κάτι το καινούργιο. Από την άποψη όμως των μορφών άσκησής της και της έντασης των προσπαθειών για την επίτευξη των στόχων της, η πολιτική αυτή, ύστερα από την επίσημη εξαγγελία του «δόγματος Τζόνσον», αποκτάει και για τη χώρα μας μια ιδιαίτερη σημασία, γιατί σημαίνει προσφυγή σε πιο απροκάλυπτες μορφές επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις μας, σε πιο ωμές, ξεκάθαρα πραξικοπηματικές μέθοδες δράσης και επομένως αντιπροσωπεύει μια ακόμα μεγαλύτερη απειλή για το έθνος μας και για το λαό μας.

Το ιμπεριαλιστικό σχέδιο προβλέπει μια «κλιμάκωση». Το πρώτο στάδιο, ή πρώτη «κλίμακα», αποσκοπεί στην προώθηση στην εξουσία μιας κυβέρνησης της κεντροδεξιάς, (δηλ. ή κυβέρνηση από «Κεντρώους» παράγοντες στηριγμένη στη ψήφο της ΕΡΕ, ή κυβέρνηση «συνεργασίας» «Κέντρου» – Δεξιάς). Το επόμενο στάδιο πρέπει να είναι η «καθαρή» δηλ. άμεση ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας από τη Δεξιά, κι’ αν αυτό δεν επιτευχθεί μέσω της σημερινής Βουλής ή με «εκλογές» τύπου 1961, προσφυγή στην απροκάλυπτη στρατιωτική φασιστική δικτατορία. Η «λύση» της στρατιωτικής δικτατορίας σαν άμεση «διέξοδος» αντιμετωπίστηκε κιόλας στη διάρκεια της σημερινής φάσης, υστέρα ιδιαίτερα από την αποτυχία της «επιχείρησης Νόβα». Και εξακολουθεί να βρίσκεται στα άμεσα «εφεδρικά» μέτρα. Είναι, εξάλλου, ενδειχτικό το γεγονός ότι η χώρα, επί δύο περίπου εβδομάδες, ύστερα από την καταψήφιση στη Βουλή της «κυβέρνησης» Νόβα, κυβερνιέται εντελώς δικτατορικά ακόμα και από την τυπική άποψη, ενώ ο Ροδόπουλος απειλεί με άμεση άρση ορισμένων άρθρων του Συντάγματος και με επανάληψη της δικτατορίας του 1936. Αυτό σημαίνει ότι η «κλιμάκωση» της επίθεσης του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού δεν είναι «σταθερή και αμετάβλητη», κι’ ότι, ανάλογα με τις ανάγκες του, το τελευταίο στάδιο μπορεί να προωθηθεί σε πρώτο πλάνο. Έτσι είτε αλλοιώς πάντως, η ουσία της επιδίωξής του είναι η επιβολή ενός ασύγκριτα πιο στυγνού και εγκληματικού δικτατορικού καθεστώτος στη χώρα μας.

Οξύτατη εκδήλωση της βαθειάς κρίσης του καθεστώτος της αμερικανοκρατίας και της εθνικής υποτέλειας

Ποιοι είναι οι λόγοι, που ωθούν τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό στην κατεύθυνση αυτή, ειδικά για τη χώρα μας;

Η γενικότερη χρεωκοπία της στρατηγικής του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, επέβαλε την ένταση των προσπαθειών του για μια γενική «ενίσχυση» και «ισχυροποίηση» των θέσεών του, ιδιαίτερα στα πιο «νευραλγικά σημεία». Η Ελλάδα αποτελεί ένα τέτοιο «νευραλγικό σημείο» για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, ένα σπουδαίο «σημείο στήριξης» για το επιθετικό του σύστημα, για την προώθηση της πολιτικής του της υποδούλωσης στην περιοχή αυτή του κόσμου (Βαλκάνια – Ανατολική Μεσόγειος – αραβικές χώρες). Οι ανάγκες για την άσκηση μιας πιο ισχυρής πίεσης πάνω στους αραβικούς λαούς και στους άλλους λαούς της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, όπως επίσης οι ανάγκες για μια «πιο ισχυρή κάλυψη» του «ειδικού αντεπαναστατικού αποσπάσματός» του, της κλίκας Τίτο, για την πιο άνετη δραστηριότητά της στην κατεύθυνση των ηγεσιών των σοσιαλιστικών χωρών και των ηγετικών κορυφών των «αδέσμευτων χωρών», σε συνδυασμό με την πρωταρχική ανάγκη για την κινητοποίηση όλων των εφεδρειών για την ενίσχυση του «βρώμικου πολέμου» στο Βιετνάμ, εκφράζουν έναν από τους βασικούς λόγους της τέτοιας ιμπεριαλιστικής δραστηριότητας στη χώρα μας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό και για τους ίδιους αυτούς λόγους δυναμώνει ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός την επίθεσή του εναντίον του αδελφού κυπριακού λαού και επείγεται για την επιβολή μιας σύμφωνης με τα σχέδιά του «λύσης» του Κυπριακού. Είναι φανερό ότι μια επιτυχία των σχεδίων στην Ελλάδα, διευκολύνει άμεσα τα σχέδιά του στην Κύπρο. Να γιατί τελικά Ελλάδα και Κύπρος γίνονται ένας κοινός στόχος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και της συνωμοτικής του δραστηριότητας.

Την ανάγκη της τέτοιας δραστηριότητας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού υπογραμμίζει, εξάλλου, η όξυνση των αντιθέσεών του με τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και στον ευρύτερο αυτό χώρο και στην Ελλάδα ειδικά. Ύστερα, ιδιαίτερα, από την άνοδο της ΕΚ στην κυβερνητική εξουσία, σημειώνεται μια αύξουσα δραστηριοποίηση της αγγλικής πολιτικής για την ανάκτηση των παλαιών θέσεων κυριαρχίας της στην Ελλάδα. Ο Ντέ Γκώλ, ύστερα από την «ανταρσία» και αφού μετατράπηκε σε έναν «βωβό εταίρο» του ΝΑΤΟ, όπως με ανησυχία παρατηρεί ο Αμερικάνος δημοσιογράφος Σουλτσμπέργκερ, αναπτύσσει πυρετωδώς τη γενικότερη εξόρμησή του και «επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον» για την περιοχή αυτή, ενώ το γερμανικό κεφάλαιο προωθεί σταθερά τις εδώ θέσεις του… Κρίση στο ΝΑΤΟ, κρίση στην Κοινή Αγορά – όξυνση της πάλης και του ανταγωνισμού ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις – όλα αυτά δημιουργούν σοβαρότατα προβλήματα για τους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές, απειλούν να υπονομεύσουν την κυριαρχική θέση τους στην περιοχή αυτή του κόσμου και στην Ελλάδα και τους υποχρεώνουν να αντιδράσουν.

Η όξυνση των αντιθέσεων και ανταγωνισμών ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις βρήκε την έκφρασή της στην όξυνση των αντιθέσεων και ανταγωνισμών ανάμεσα στις διάφορες μερίδες της ντόπιας πλουτοκρατικής ολιγαρχίας και τα πολιτικά κόμματα που τις εκπροσωπούν (κυρίως ΕΡΕ-ΕΚ). Ενώ η ΕΡΕ παρέμενε βασικά το κυριότερο και πιο «πιστό» όργανο έκφρασης της αμερικάνικης πολιτικής στην Ελλάδα, η ΕΚ γινόταν το αντικείμενο ενός άγριου ανταγωνισμού ανάμεσα στις ξένες δυνάμεις. Οι συνεχείς κρίσεις στους κόλπους της ΕΚ εξέφραζαν, από μια ορισμένη άποψη, ακριβώς αυτόν τον ανταγωνισμό. Η ανομοιογένεια της ΕΚ αντανακλάται και στο γεγονός ότι αυτή δεν αποτελεί όργανο καθαρής έκφρασης μιας ορισμένης μόνο ιμπεριαλιστικής επιρροής, αλλά στους κόλπους της συγκρούονται διάφορες τάσεις και ομάδες, «φιλοαμερικάνικες» και «φιλοαγγλικές» βασικά, κ.ά. Έτσι, και στο βαθμό που άλλες δυνάμεις (κυρίως ο αγγλικός παράγοντας) προωθούσαν την επιρροή τους πάνω στην ΕΚ, οξύνονταν και η αντίθεση μεταξύ ΕΚ-ΕΡΕ. Θα ήταν φυσικά λάθος να μη δούμε ότι στη βάση της πρόσδεσης αυτής ή της άλλης μερίδας της μεγαλοαστικής τάξης, σ’ αυτή ή στην άλλη ιμπεριαλιστική δύναμη, βρίσκεται η επιδίωξη της εξυπηρέτησης των δικών της ιδιαίτερων συμφερόντων. Έτσι, εξάλλου, εξηγείται το φαινόμενο της συχνής μεταπήδησης δυνάμεων από την επιρροή της μιας στην επιρροή της άλλης ξένης δύναμης. (Βλέπουμε π.χ. πολιτικούς, γνωστούς για τους παλαιότερους στενούς δεσμούς τους με την αγγλική πολιτική να ενεργούν σήμερα σαν απροκάλυπτα όργανα της αμερικάνικης πολιτικής). Από την πλευρά τους οι ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις διαθέτουν και χρησιμοποιούν όλα τα μέσα, προκειμένου να υποτάξουν, στη δική της ή κάθε μια επιρροή, τις δυνάμεις που είναι εντεταγμένες στα διάφορα οικονομικά και πολιτικά συγκροτήματα της χώρας. Η όξυνση επομένως των αντιθέσεων και ανταγωνισμών ανάμεσα στην ΕΚ και στην ΕΡΕ αντανακλάει και εκφράζει ταυτόχρονα την όξυνση των αντιθέσεων και ανταγωνισμών ανάμεσα στις ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (κυρίως στον αγγλικό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό) και ανάμεσα στις διάφορες μερίδες της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας της χώρας μας. Η ανατροπή της ΕΡΕ από την κυβερνητική εξουσία αποτέλεσε ένα πλήγμα για την ίδια και για την μερίδα της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας που αυτή εκφράζει και σήμανε περιορισμό των δυνατοτήτων τους για την ασύδοτη εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους, ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε ευνοϊκές προϋποθέσεις για την προώθηση των συμφερόντων της μερίδας εκείνης της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας που εκφράζεται στην ΕΚ. Αυτό δεν μπορούσε παρά να οξύνει την αντίθεση μεταξύ ΕΡΕ-ΕΚ. Κι’ αυτή η όξυνση προσέλαβε ιδιαίτερα έντονο χαραχτήρα στο τελευταίο διάστημα, όταν η ΕΚ αποπειράθηκε να θέσει κάτω από τον άμεσο έλεγχό της ορισμένους τομείς της κρατικής δραστηριότητας.

Σημαντικό ρόλο στον κύκλο αυτών των αντιθέσεων και στη συγκεκριμένη έκφρασή τους στην πολιτική ζωή της χώρας έπαιξε και εξακολουθεί να παίζει το παλάτι.

Στην πραγματικότητα το παλάτι αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο που κρατάει τα νήματα της πολιτικής ζωής του τόπου και συνδέεται με καθορισμένους δεσμούς με τις ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (σήμερα τις ΗΠΑ), ένα πόλο γύρω από τον οποίο συγκεντρώνονται οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις του τόπου (σήμερα οι δυνάμεις της Δεξιάς). Όσον αφορά τις σχέσεις παλατιού – Κέντρου, η ιστορία δείχνει δυο πλευρές. Η μια πλευρά είναι οι συμβιβασμοί του Κέντρου με το παλάτι και η άλλη είναι η οξύτατη αντίθεσή του προς το παλάτι. Αυτή είναι η βασική άποψη του ζητήματος, χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι ορισμένοι «κεντρώοι» παράγοντες διατηρούν «ακατάλυτους» δεσμούς με το παλάτι. Στις περιόδους όπου, χάρη στο «κοινό συμφέρον», επέρχεται συμβιβασμός και το παλάτι ανέχεται το Κέντρο στην εξουσία, το Κέντρο γίνεται «το ισχυρότερο στήριγμα του Θρόνου». Σήμερα η αντίθεση Κέντρου – παλατιού προσέλαβε πάλι οξύ χαρακτήρα και ανάλογα με την εξέλιξη του πολιτικού αγώνα, μπορεί είτε να μετασχηματισθεί σε νέο συμβιβασμό είτε να οξυνθεί στο έπακρο. Δεν πρέπει, ωστόσο, να ξεχνούμε το μόνιμο φόβο της κεντρώας ηγεσίας μπροστά στο λαϊκό κίνημα, προκειμένου να εξωθήσει αυτή την αντίθεσή του στα άκρα. Οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν σήμερα την αντίθεση και εχθρότητα του παλατιού προς το Κέντρο, ανάγονται στον κύκλο των αντιθέσεων ανάμεσα στις ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και ανάμεσα στις διάφορες μερίδες της μεγαλοαστικής τάξης της χώρας μας, όπως τις σκιαγραφήσαμε παραπάνω. Πέρα όμως απ’ αυτά τα βασικά, στην αντίθεση του αυτή το παλάτι κινείται και από ένα άλλο λόγο. Για να μπορεί να διατηρεί τον πλήρη έλεγχό του πάνω στην πολιτική ζωή της χώρας, το παλάτι καταφεύγει στη «φθορά» και «εξουδετέρωση» διαφόρων πολιτικών σχηματισμών ή ηγετών, όταν αυτά παρουσιάζουν μια «υπέρμετρη» ανάπτυξη ή όταν οι ηγέτες τους αποχτούν «υπερβολικήν ίσχύν» (Καραμανλής) ή «ισχυράν λαϊκήν βάσιν» (Γ. Παπανδρέου). Το «Βήμα» στις 15.8.65, αφού υποστηρίζει ότι το παλάτι θέλησε να χρησιμοποιήσει την κυβέρνηση Παπανδρέου για την «παγίωσιν της παρ’ αυτών ηθελημένης αποπομπής του ανεπιθυμήτου κ. Καραμανλή», σημειώνει: «την αυτήν τακτικήν μετήλθον και έναντι του λαοπροβλήτου πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου, επιδείξαντος έναντι του νεαρού Βασιλέως καλόπιστον συγκαταβατικότητα. Τον ήκουσε, διακινδυνεύσας δεινώς την ενότητα του κόμματος και διά το υπουργείον Αμύνης και διά το πρόσωπον του Προέδρου της Βουλής και διά την ηγεσίαν των Ενόπλων Δυνάμεων. Τον ήκουσεν εις άλλα πολλά, και επιδεικνύων καλήν θέλησή, έσπευσε να ψηφίση νόμον προστασίας της Βασιλίσσης μητρός. Διαπιστώσαντες ότι εξεπληρώθη η αποστολή διά την οποίαν τον προώριζαν, ενόμισαν ότι ηδύναντο να τον πετάξουν εις τον κάλαθον των αχρήστων». Η τοποθέτηση αυτή δε δίνει φυσικά το κλειδί της σημερινής κρίσης, φωτίζει όμως καθαρά μια πλευρά της.

Εκτός όμως από τις αντιθέσεις που σημειώθηκαν παραπάνω, βασική επίδραση στη σημερινή εκδήλωση της κρίσης άσκησε η όξυνση της αντίθεσης ανάμεσα στο λαό και τον ξένο ιμπεριαλισμό και τους υποταχτικούς του.

Ύστερα από την ανατροπή της αντιδραστικής Δεξιάς από την κυβερνητική εξουσία, το 1963, στην Ελλάδα διαμορφώθηκε μια περίπλοκη κατάσταση. Η ιδιομορφία της κατάστασης αυτής βρισκόταν στο ότι από τη μια πλευρά η εξουσία διατηρήθηκε στα χέρια της κυρίαρχης τάξης, του «δημοκρατικού» τμήματος της μεγαλοαστικής τάξης, και από την άλλη δημιουργήθηκαν ευνοϊκότερες συνθήκες για την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος, σημειώθηκε μια σοβαρή δραστηριοποίηση των λαϊκών μαζών.

Μέσα στις συνθήκες αυτές η εκτόνωση και ο ευνουχισμός των αγωνιστικών διαθέσεων και εκδηλώσεων των λαϊκών μαζών στάθηκε ή κυριότερη επιδίωξη των κυρίαρχων τάξεων στην περίοδο 1963-65, στη βάση της «συνδυασμένης» εφαρμογής μιας διπλής ταχτικής (μικροπαραχωρήσεις, ψεύτικες υποσχέσεις και καλλιέργεια αυταπατών – ένταση της αντικομμουνιστικής υστερίας και προσφυγή στην ανοιχτή βία). Είναι αλήθεια, ότι χάρη στην οππορτουνιστική πολιτική της ΕΔΑ, πέτυχαν, σε σημαντικό βαθμό, να ακινητοποιήσουν για μια περίοδο το λαϊκό παράγοντα και να εκτρέψουν την πάλη του λαού από το βασικό στόχο της – τον ξένο, και πριν απ’ όλα, τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, αλλά δεν μπόρεσαν ούτε τις αγωνιστικές διαθέσεις του λαού να σβήσουν ούτε την ίδια την πάλη του να σταματήσουν. Τη δραστηριοποίηση των λαϊκών μαζών δε μπόρεσαν τελικά να την ανακόψουν ούτε η «αληθής δημοκρατία» του κ. Παπανδρέου, ούτε η οππορτουνιστική πολιτική της ΕΔΑ, ούτε η δραστηριότητα της Δεξιάς. Οι μάζες διδάσκονταν με την ίδια τους την πείρα για την ουσία και το πραγματικό περιεχόμενο της «αληθούς δημοκρατίας» και την απάτη του «ουσιαστικού εκδημοκρατισμού», αντιστέκονταν όλο και περισσότερο και αναζητούσαν την ορθή κατεύθυνση στον αγώνα τους. Στο τελευταίο ιδιαίτερα διάστημα ήταν έκδηλη η ολοένα και μεγαλύτερη χρεωκοπία της «παπανδρεϊκής γραμμής», πράγμα που εκφράστηκε με τις ευρύτατες αντιδράσεις προς την πολιτική της, που έφταναν στους ίδιους τους κόλπους της ΕΚ και η παράλληλη χρεοκοπία της οππορτουνιστικής πολιτικής της ΕΔΑ, η εξασθένηση της δυνατότητάς της να «τιθασεύει» τις λαϊκές εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις και να τις περιορίζει σε πλαίσια ανεκτά από τις κυρίαρχες τάξεις. Έτσι διαμορφωνόταν μια κατάσταση επικίνδυνη για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τους υποταχτικούς του.

Όλα τα βασικά στοιχεία που εκτέθηκαν παραπάνω, η όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στις ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ανάμεσα στις διάφορες μερίδες της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας, ανάμεσα στο λαό και τον ιμπεριαλισμό και τους υποταχτικούς του, συνθέτουν το νόημα της σημερινής κρίσης, φωτίζουν τις ρίζες της και δείχνουν ότι δεν πρόκειται εδώ για μια «συνηθισμένη» κυβερνητική κρίση, αλλά για μια κρίση πολύ ευρύτερης σημασίας. Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου αποτελεί οξύτατη εκδήλωση της βαθειάς κρίσης που δέρνει ολόκληρο το καθεστώς της αμερικανοκρατίας και της εθνικής υποτέλειας και την πολιτική της. Αυτή την κρίση δεν μπόρεσαν να την «υπερνικήσουν» ούτε ή ωμή καραμανλική βία, ούτε η συγκαλυμμένη βία και η απατηλή «αληθής δημοκρατία» του Γ. Παπανδρέου και βάθαινε από μέρα σε μέρα όλο και πιο πολύ για να φτάσει στη σημερινή οξύτατη εκδήλωσή της. Σε γενικές γραμμές ο Παπανδρέου στάθηκε πιστός στην αμερικανοκρατία σε ό,τι αφορά την αντιλαϊκή και αντικομμουνιστική κατεύθυνση της πολιτικής του, απέτυχε όμως τελικά στην κοινή τους επιδίωξη για τη διάλυση του λαϊκού κινήματος, παρά το γεγονός ότι η στάση της ΕΔΑ τον διευκόλυνε σ’ αυτό, και τα σημάδια αυτής της αποτυχίας του άρχισαν τελευταία να διαφαίνονται απειλητικά. Εξάλλου, οι ολοένα αυξανόμενες «ερωτοτροπίες» του με ορισμένες άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις άρχισαν να εμπνέουν σοβαρές ανησυχίες στους Αμερικάνους, ενώ η σύνθεση της βάσης και των κατώτερων και μεσαίων στελεχών του κόμματος του δεν αποτελούσαν εγγύηση «σταθερότητας». Έπρεπε λοιπόν να φύγει ο Παπανδρέου και να ξανάρθει στην κυβερνητική εξουσία η φασιστική δεξιά, έτσι ώστε να εκμηδενισθούν οι λαϊκές κατακτήσεις, να συντριβεί με την ωμή βία και τρομοκρατία το λαϊκό κίνημα και οι οργανώσεις του, να ενισχυθούν οι θέσεις των Αμερικάνων στην Ελλάδα, για να εξασφαλισθεί η ασύδοτη εφαρμογή της πολιτικής τους, να διευκολυνθούν τα σχέδιά τους για το Κυπριακό και το Βιετνάμ και να εξουδετερωθούν οι «σύμμαχοι» ανταγωνιστές, με άλλα λόγια για να εξασφαλισθούν «πλήρως» τα συμφέροντα και οι επιδιώξεις του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Ο ρόλος της Ε.Κ. και οι ευθύνες της Ε.Δ.Α. στην προώθηση των πραξικοπηματικών σχεδίων του ιμπεριαλισμού και της αντίδρασης

Η προετοιμασία του πραξικοπήματος από καιρό είχε όχι μόνο αποκαλυφθεί, αλλά και ομολογηθεί. Τα όργανα της αντιδραστικής Δεξιάς δεν έκρυβαν καν τις προθέσεις τους και το τελευταίο διάστημα απεύθυναν ανοιχτές εκκλήσεις σε «εξέγερση» και «επανάσταση» για την «προστασία του έθνους», φυσικά «από τον κίνδυνο του κομμουνισμού»! Η ηγεσία της ΕΚ ήξερε βέβαια καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον, όχι μόνο αυτά που διακηρύσσονταν δημόσια, αλλά κι’ αυτά που μαγειρεύονταν στα σκοτεινά. Πώς όμως αντιμετώπισε την κατάσταση;

Η πείρα έδειχνε, πως ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την εξουδετέρωση των πραξικοπηματιών και τη ματαίωση των σχεδίων τους, ήταν η εξάρθρωση των βασικών στηριγμάτων της φασιστικής Δεξιάς και η εφαρμογή ενός δημοκρατικού προγράμματος ικανοποίησης των λαϊκών απαιτήσεων. Η ηγεσία της ΕΚ, ωστόσο, όχι μόνο αρνήθηκε να ακολουθήσει το δρόμο αυτό, αλλά και έκαμε ακριβώς το αντίθετο. Άφησε άθιχτη τη δεξιά και έστρεψε τα κύρια χτυπήματά της εναντίον του λαού, με την ελπίδα ότι έτσι θα εξευμενίσει τις δυνάμεις του πραξικοπήματος και θα εξασφαλίσει την ανοχή τους για τη διατήρησή της στην κυβερνητική εξουσία. Ξεκινώντας από τις ίδιες αυτές διαπιστώσεις, υπογραμμίζαμε στο προηγούμενο τεύχος μας: «Τα γεγονότα δείχνουν, κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο, πως η κυβέρνηση Παπανδρέου με την αντιλαϊκή και αντικομμουνιστική πολιτική που εφαρμόζει, στρώνει το δρόμο στον απροκάλυπτο φασισμό, στην επιβολή ανοιχτής φασιστικής δικτατορίας της Δεξιάς στον τόπο μας» («Αναγέννηση», No 9, σελ. 2). Οι εξελίξεις που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν τη θέση μας αυτή και κατέδειξαν ότι ακριβώς χάρη στο ρόλο αυτό της ηγεσίας της ΕΚ μπόρεσαν οι δυνάμεις του πραξικοπήματος να προωθήσουν τα συνωμοτικά τους σχέδια και να φτάσουν στην εκδήλωση της 15ης Ιουλίου.

Η πρωταρχική ευθύνη για την αντιμετώπιση και ματαίωση του προετοιμαζόμενου πραξικοπήματος ανήκε στην ΕΔΑ, που υποτίθεται ότι έχει επωμισθεί το ρόλο της αγωνιστικής πρωτοπορείας των μαζών.

Εφόσον οι δυνάμεις του πραξικοπήματος ανέπτυσσαν λυσσασμένα τις προετοιμασίες και την επίθεσή τους, εφόσον η ηγεσία και η κυβέρνηση της ΕΚ είχε απαρνηθεί τις ίδιες τις προεκλογικές επαγγελίες της και γλιστρούσε όλο και περισσότερο στον κατήφορο μιας καθαρά αντιλαϊκής και αντικομμουνιστικής πολιτικής, για την Αριστερά έμπαινε με μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά ένταση το καθήκον να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις, να προετοιμάσει τις λαϊκές μάζες και να τις κινητοποιήσει άμεσα στον αγώνα για τη ματαίωση της επερχόμενης απειλής. Τι έκανε όμως η ΕΔΑ; Αντί να εξοπλίσει τις μάζες με ένα ορθό προσανατολισμό και με μια καθαρή αγωνιστική προοπτική, έκανε ό,τι μπορούσε για να τις αποπροσανατολίσει και να ευνουχίσει την αγωνιστική τους διάθεση. Επί ενάμιση χρόνο σχεδόν ακινητοποίησε το λαϊκό παράγοντα και περιόρισε τις εκδηλώσεις του μόνο στα πλαίσια που ανεχόταν η «αληθής δημοκρατία» του Παπανδρέου. Αντί να δουλέψει για την ανάπτυξη των μαζικών λαϊκών οργανώσεων και την ανάδειξή τους σε όργανα συνεπούς υπεράσπισης των λαϊκών συμφερόντων, υπέταξε τη δράση τους στις απαιτήσεις της παπανδρεϊκής γραμμής για χάρη μιας υποτιθέμενης «ενότητας» και ευνούχισε έτσι τον καθαρό αγωνιστικό τους χαρακτήρα. Αντί να διαπαιδαγωγήσει τις μάζες στο πνεύμα μιας αγωνιστικής αντιμετώπισης των επερχόμενων δυσκολιών, έσπερνε τη σύγχυση και τις αυταπάτες ανάμεσα σ’ αυτές με το περιβόητο «πρόγραμμα ουσιαστικού εκδημοκρατισμού». Όχι μόνο δεν προσπάθησε να εμπνεύσει στις μάζες το αίσθημα της θαρραλέας αντιμετώπισης του προετοιμαζόμενου πραξικοπήματος, αλλά με τις ηττοπαθείς και σπασμωδικές της ενέργειες καλλιεργούσε την απογοήτευση και τον τρόμο μπροστά στο πραξικόπημα, έσπρωχνε σε μια απεγνωσμένη αγκίστρωση στην ΕΚ. Ακριβώς αυτή η αγκίστρωση στην ΕΚ ήταν ο κύριος προσανατολισμός της. Όχι μόνο δεν αξιοποίησε τις ευνοϊκές συνθήκες που διαμορφώνονταν από τη χρεωκοπία της παπανδρεϊκής πολιτικής για την ανάκτηση και ανάδειξη του ηγετικού ρόλου της Αριστεράς στο χώρο των δημοκρατικών μαζών, αλλά μετατράπηκε σε έναν ακόμα πιο θλιβερό ουραγό της ΕΚ. Ακόμα και τον τελευταίο μήνα, όταν όλα έδειχναν πως βρισκόμαστε στις παραμονές της εκδήλωσης του πραξικοπήματος, όχι μόνο δεν μετέβαλε την ταχτική της, αλλά κύλησε ακόμη πιο βαθειά στον οππορτουνισμό. Θέλησε να εξευμενίσει τον ιμπεριαλισμό, δηλώνοντας απροκάλυπτη υποταγή στο ΝΑΤΟ («η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ, ναι, όσο αυτό είναι ή πολιτική θέληση της πλειοψηφίας…», Η. Ηλιού, «Αυγή» 1.6.65) και ταυτίζοντας την υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών του λαού με την υπεράσπιση της κυβέρνησης Παπανδρέου (ή πιο σωστά, εναποθέτοντας όλες τις ελπίδες της στον Παπανδρέου), μετατράπηκε σε έναν χωρίς αρχές υμνητή του Παπανδρέου, σε ένα απλό εξάρτημα της πολιτικής του. Έτσι οι πραξικοπηματίες μπόρεσαν να προωθήσουν άνετα τα σχέδιά τους κι’ όταν ξέσπασε η κρίση η όλη υπόθεση εμφανίσθηκε σα μια «μονομαχία μεταξύ Παπανδρέου-Βασιλιά» και ο Παπανδρέου ανέκτησε τον κυριαρχικό του έλεγχο πάνω στις μάζες, χωρίς η ΕΔΑ να μπορεί (αλλά και ούτε να θέλει) να ελέγξει τις εξελίξεις και να διαδραματίσει έναν αυτοτελή ρόλο, προς όφελος του κινήματος και του λαού.

Πώς διαμορφώνεται η κατάσταση μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου

Ο άμεσος στόχος που έθεσαν οι δυνάμεις του πραξικοπήματος ήταν η προώθηση στην εξουσία ενός «κεντρο-δεξιού» σχήματος, έτσι ώστε τα φασιστικά τους σχέδια να καλυφθούν με «δημοκρατικό» και κοινοβουλευτικό μανδύα και να διευκολυνθούν οι δικτατορικές επιδιώξεις της. Η αντισυνταγματική αποπομπή της κυβέρνησης Παπανδρέου και ο διορισμός από το Βασιλιά σαν «κυβέρνησης» μιας ομάδας ανδρεικέλων – αποστατών της ΕΚ με επικεφαλής τους Νόβα – Μητσοτάκη – Κωστόπουλο – Τούμπα στις 15 Ιουλίου, υπήρξε η πρώτη ενέργεια στην κατεύθυνση αυτή. Ύστερα από την παταγώδη κατάρρευση της «επιχείρησης Νόβα», προωθείται τώρα ή «επιχείρηση Στεφανοπουλου – Τσιριμώκου». Με την άμεση καθοδήγηση των Αμερικάνων και με κέντρο το παλάτι, αναπτύσσεται μια πυρετώδης προσπάθεια για την εξασφάλιση των «αναγκαίων δυνάμεων» που θα στηρίξουν κοινοβουλευτικά τη νέα αυλική «κυβέρνηση». Όπως η «επιχείρηση Νόβα» έτσι και ή «επιχείρηση Στεφανόπουλου – Τσιριμώκου» στηρίζει την «επιτυχία» της, στη με όλα τα μέσα, ακόμα και τα πιο αθέμιτα και ποταπά, «εξαγορά» βουλευτών από την ΕΚ. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν Γάλλοι σχολιαστές: «Η διαίρεση, ο δόλος, η συκοφαντία, όλα τα μέσα του οπλοστασίου των αποικιακών δυνάμεων έχουν μπει σε ενέργεια στην εξωφρενική σκηνή του ελληνικού δράματος» («Τα Νέα», 17.8.65). Το θέαμα είναι πραγματικά αποκαλυπτικό και δείχνει όχι μόνο πόσο αδίσταχτοι είναι οι ξένοι ιμπεριαλιστές αλλά και η αντίδραση, αλλά και την έλλειψη κάθε αρχής και τον ηθικό ξεπεσμό του αστικού πολιτικού κόσμου. Για ένα υπουργείο είναι πρόθυμοι να τα πουλήσουν όλα, και «αρχές» και «δημοκρατία» και ακόμα και την ίδια τη στοιχειώδη προσωπική υπόληψη και αξιοπρέπεια. Χθες ακόμα, στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής ομάδας της ΕΚ (8.8.65) ο Στεφανόπουλος χαρακτήριζε την «επιχείρηση Νόβα και Σια» σαν «… έγκλημα κατά του κόμματος, κατά της Δημοκρατίας και κατά των εθνικών συμφερόντων» και δήλωνε πως «θα σεβασθεί» τη θέληση της πλειοψηφίας, όποια κι’ αν ήταν αυτή. Και σήμερα, χωρίς ίχνος ντροπής «ανεξαρτητοποιείται» από το κόμμα του και διαπράττει το ίδιο αυτό «έγκλημα»! Χθες ακόμη, στη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης (28.7.65) ο Τσιριμώκος διακήρυσσε: «... οι πρωθυπουργοί πρέπει να είναι ολοζώντανα γεννήματα της λαϊκής κυριαρχίας…» και αναφωνούσε: «Ζήτω ο Γεώργιος Παπανδρέου!» και σήμερα, αυτός ο «σοσιαλιστής», πάει να στηριχθεί στην «κυριαρχία» των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών, του παλατιού και του Μανιαδάκη, για να γίνει «πρωθυπουργός της ντροπής»! Ψέμα, απάτη και δυσωδία! – «Όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος»!

Παράλληλα με τις «κοινοβουλευτικές» αυτές προσπάθειες, αυξάνονται οι ανοιχτές απειλές για δικτατορία (ομιλία Ροδόπουλου στην Κοινοβουλευτική ομάδα της ΕΡΕ, αρθρογραφία του τύπου της Δεξιάς) και προωθούνται οι ετοιμασίες για επιβολή της. Είναι ενδεικτικές από την άποψη αυτή και οι αποκαλύψεις του ξένου τύπου. Η παράταση της κρίσης για ένα και πάνω μήνα, ενώ εκφράζει την αδυναμία των δυνάμεων του πραξικοπήματος να προωθήσουν τα σχέδιά τους, χρησιμοποιείται ταυτόχρονα απ’ αυτές για τη δημιουργία των αναγκαίων «ψυχολογικών προϋποθέσεων» για την επιβολή ανοιχτής διχτατορίας. «Το Κοινοβούλιο αδυνατεί να δώσει λύση, η χώρα οχλοκρατείται, ο κομμουνισμός βρίσκεται επί θύραις, η οικονομία καταβαραθρώνεται – πρέπει να ληφθούν δραστικά μέτρα για τη σωτηρία του Έθνους και της Πατρίδας!», αυτά καλλιεργούνται.

Η ΕΡΕ, που υπήρξε ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος της 15ης ’Ιουλίου, στέκεται και σήμερα στο κέντρο των μηχανορραφιών και δολοπλοκιών, «μελετάει» και προετοιμάζει όλες τις «δυνατές λύσεις» και προσφέρει πρόθυμα την «υποστήριξή» της στο νέο αυλικό κατασκεύασμα Στεφανόπουλου-Τσιριμώκου, εκδηλώνοντας μάλιστα ιδιαίτερη «προτίμηση» στον Τσιριμώκο, γιατί, όπως γράφει η «Βραδυνή», καθότι «ανανήψας» είναι σε θέση να προβεί σε τέτοιους «χειρισμούς» και να επιδιώξει τέτοιο «δυναμισμό» στην αντιμετώπιση του κομμουνισμού, που είναι άγνωστα στον «εθνικόφρονα» πολιτικό κόσμο!

Το ζήτημα είναι να «εδραιωθεί» στην πρώτη φάση του το πραξικόπημα. Από κει και πέρα θα ανοίξει ο δρόμος για κάθε είδους «ανασχηματισμούς» και στο κυβερνητικό πεδίο και στο πεδίο των κομμάτων. Πολλά μαγειρεύονται στα παρασκήνια – από τη «δημοκρατικοποίηση» του Κέντρου ως την «ανανέωση» της Δεξιάς. Αλλά όλα αυτά θα εξαρτηθούν από την τύχη της νέας αυλικής «κυβέρνησης» Στεφανόπουλου – Τσιριμώκου, που θα κριθεί τελικά, όπως έγινε και στην περίπτωση Νόβα, όχι στη Βουλή, αλλά έξω από τη Βουλή, με τη λαϊκή αντίσταση και πάλη, είτε πάρει, είτε όχι την περιπόθητη «ψήφο εμπιστοσύνης».

Το πραξικόπημα ξεσηκώνει τη θύελλα της λαϊκής αντίστασης και πάλης

Η αντίδραση του λαού στο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ήταν άμεση. Με τους ηρωικούς φοιτητές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε η λαϊκή κινητοποίηση για την αποδοκιμασία και την ανατροπή του αμερικανόπνευστου μοναρχικού πραξικοπήματος. Γρήγορα ο λαϊκός ξεσηκωμός μετατράπηκε σε μια ορμητική ασυγκράτητη θύελλα που σκέπασε όλη τη χώρα. Εκατοντάδες χιλιάδες πατριώτες ξεχύθηκαν στους δρόμους, διαδηλώνοντας την αποδοκιμασία και την οργή τους για το πραξικόπημα. Τα Προπύλαια, το Σύνταγμα, ή Ομόνοια, οι δρόμοι και οι γειτονιές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, κάθε πόλη και κάθε χωριό έγιναν κάστρα του λαϊκού αγώνα. Μια τέτοια αγωνιστική δραστηριοποίηση, μια τέτοια αγωνιστική έξαρση, ένα τέτοιο πλατύ και μεγαλειώδες κίνημα των μαζών, ποτέ άλλοτε δεν είχε γνωρίσει η Ελλάδα στα τελευταία χρόνια. Ο αδούλωτος λαός μας έδωσε την πρώτη απάντηση στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και στους υποταχτικούς του.

Τρομαγμένη μπροστά στο λαϊκό χείμαρρο η κυβέρνηση των αυλόδουλων Νόβα και Σια κινητοποίησε τον αστυνομικό μηχανισμό και κατέφυγε στην ωμή βία για την κατάπνιξη των λαϊκών εκδηλώσεων, έφτασε ως το έγκλημα δολοφονώντας τον μαχητή σπουδαστή Σωτήρη Πέτρουλα. Αλλά πέτυχε το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα απ’ αυτό που επεδίωκε. Η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα όχι μόνο δεν έκαμψε το αγωνιστικό φρόνημα της νεολαίας και του λαού μας, αλλά το ανέβασε ακόμα πιο ψηλά. Η κραυγή «κατάρα στους δολοφόνους» γέμισε τον ελληνικό ουρανό και η λαϊκή οργή και καταδίκη εκφράστηκε με τις ακόμα πιο πλατιές και πιο έντονες αγωνιστικές κινητοποιήσεις και εκδηλώσεις. Κάτω ακριβώς από την πίεση των λαϊκών αυτών κινητοποιήσεων κατέρρευσε στη Βουλή η «επιχείρηση Νόβα» τη νύχτα της 4ης Αυγούστου. Η νέα «επιχείρηση» των Αμερικάνων και του παλατιού με την κατασκευή της «κυβέρνησης» Στεφανόπουλου-Τσιριμώκου, προκαλεί τώρα την ακόμα μεγαλύτερη αντίσταση και πάλη του λαού. Και δεν υπάρχει αμφιβολία πως η λαϊκή αυτή αντίσταση και πάλη θα δυναμώνει ολοένα και πιο πολύ ώσπου να ανατρέψει και την «κυβέρνηση» αυτή και να ματαιώσει τα σχέδια των πραξικοπηματιών.

Το επιτακτικό πρόβλημα που τέθηκε από την πρώτη στιγμή των λαϊκών εκδηλώσεων και κινητοποιήσεων ήταν: Πέρα από την καταδίκη και αποδοκιμασία του πραξικοπήματος, προς ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να αναπτυχθούν οι λαϊκές αυτές εκδηλώσεις, ποια συνθήματα θα ανταποκρίνονταν στη σημερινή κατάσταση και θα έδιναν στις μάζες καθαρό και ορθό προσανατολισμό στην πάλη τους; Ακριβώς με το ζήτημα αυτό συνδέεται η στάση της ΕΚ και της ΕΔΑ, ύστερα από την εκδήλωση του πραξικοπήματος.

Η τακτική του Παπανδρέου

Ο Παπανδρέου, αφού ως την τελευταία στιγμή στήριξε τις ελπίδες του για τη διατήρηση της κυβερνητικής εξουσίας αποκλειστικά στους συμβιβασμούς με το παλάτι και τους Αμερικάνους και σε διάφορους εκβιαστικούς ελιγμούς, αμέσως ύστερα από την αποπομπή του κατέφυγε στο λαϊκό παράγοντα και διακήρυξε ότι θα αρχίσει ο «νέος ανένδοτος αγών». Και ο «νέος ανένδοτος αγών» όμως όχι μόνο δε θα ήταν απαλλαγμένος από το στοιχείο του συμβιβασμού, αλλά ίσα-ίσα αποτελούσε το απαραίτητο «συμπλήρωμα» και στήριγμα για την επίτευξη του συμβιβασμού.

Από την αρχή κιόλας εκδηλώθηκε σαφής η πρόθεση του Παπανδρέου να υποτάξει την κινητοποίηση των μαζών στις μανούβρες και τα παζαρέματά του. Εκείνο που κυρίως τον ενδιέφερε ήταν να αποδείξει ότι έχει με το μέρος του το λαϊκό στοιχείο, για να ισχυροποιήσει έτσι τη «διαπραγματευτική» του θέση απέναντι στα Ανάκτορα και τούς Αμερικάνους ιμπεριαλιστές. Είναι χαρακτηριστικό από την άποψη αυτή το γεγονός ότι ούτε την ημέρα της αποπομπής του, ούτε τις ήμερες που ακολούθησαν, έθεσε ζήτημα άμεσης προσφυγής σε εκλογές, διατηρώντας ακόμα την ελπίδα μιας «συνεννόησης» για την επαναφορά του στην εξουσία και πιέζοντας στη κατεύθυνση αυτή μέσω του λαϊκού παράγοντα. Η στάση του απέναντι στους Αμερικάνους εκφράζεται, στη φάση αυτή, με την προσπάθεια εξευμενισμού η εκβιασμού τους. Στα πλαίσια ακριβώς μιας τέτοιας προσπάθειας πρέπει να τοποθετηθεί και η δήλωση του Παπανδρέου προς τον απεσταλμένο του γαλλικού «Μοντ» κ. Ερίκ Ρουλώ: «Δε νομίζω ότι υπήρξεν αμερικανική ανάμιξις εις την πολιτικήν κρίσιν. Αγνοώ αν υπάρχει Αμερικανική επιρροή εις τα Ανάκτορα η αλλαχού» («Το Βήμα» 17.8. 65), καθώς και οι αποκαλύψεις του «Έθνους» για τη συνωμοτική δραστηριότητα του Αμερικανού Μπάραν, διευθυντή του τμήματος ελληνικών υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (συνάντηση με Μητσοτάκη κ.ά.), και οι ακόμα πιο συνταρακτικές αποκαλύψεις της ίδιας εφημερίδας για το ρόλο των Αμερικανών στην οργάνωση του εγκλήματος του Γοργοποτάμου, με τη δημοσίευση σχετικού φωτοτυπημένου Αμερικανικού εγγράφου, που ωστόσο, την άλλη κιόλας μέρα, υστέρα από τη «διάψευση» της Αμερικανικής πρεσβείας, θεωρήθηκε από το «Έθνος» σαν «ύποπτο» κατασκεύασμα που απέβλεπε δήθεν στη «διατάραξη των σχέσεων Η.Π.Α.—ΕΚ»! Το ίδιο και οι επιστολές της κ. Μάργκαρετ Α. Παπανδρέου στην Αμερική. Με όλες αυτές τις ενέργειες η ηγεσία της ΕΚ θέλησε, από τη μια πλευρά να «καλοπιάσει» τους Αμερικανούς και από την άλλη να τους εκβιάσει με συγκαλυμμένες η και ανοιχτές απειλές αποκαλύψεων σε βάρος τους.

Την ίδια αυτή τακτική, με περισσότερο έντονο όμως το δεύτερο σκέλος, ακολούθησε η ηγεσία της ΕΚ και απέναντι στο παλάτι. Από τη μια πλευρά ο Παπανδρέου δεχόταν τις «μεσολαβητικές» προσπάθειες (βλ. «Το Βήμα» 18.8.65) και μέσω του φιλικού του τύπου διακήρυσσε ότι το Κέντρο αποτελεί το «ισχυρότερον στήριγμα του Θρόνου», τον «αποτελεσματικότερο κυματοθραύστη» της λαϊκής οργής και από την άλλη προέβαινε σε καθαρές απειλές θέσης καθεστωτικού ζητήματος. Το νόημα της «προσφοράς» είναι καθαρό: «αν, βασιλιά, θέλεις το Θρόνο σου, στηρίξου σε μένα, αλλιώς…».

Παράλληλα και στα πλαίσια της ίδιας αυτής προσπάθειας εξευμενισμού των Αμερικάνων και του παλατιού, ο Παπανδρέου πρόβαλε τις αντικομμουνιστικές του περγαμηνές. Στην πρες κόνφερανς που έδωσε στις 23.7.65 δήλωσε εμφαντικά: «Η ιστορία μου αποδεικνύει ότι υπήρξα ο σκληρότερος αντίπαλος του κομμουνισμού. Εις μίαν κρισιμοτάτην ώραν της ελληνικής ιστορίας εις τα 1944, όταν οι κομμουνισταί παρ’ ολίγον να γίνουν κύριοι της Ελλάδος, εγώ υπήρξα ο αρχηγός της κυβερνήσεως ο όποιος εστάθην αντίπαλός των και συνέτριψα την στάσιν του κομμουνισμού. Πέραν όμως από την μακρινήν αυτήν ιστορίαν και προσφάτως έχω αποδείξει ότι είμαι ο αποτελεσματικότερος αντίπαλος του κομμουνισμού. Η Δεξιά της ΕΡΕ είχεν αναβιβάσει την ΕΔΑ εις 24%. Εγώ, με τον ανένδοτον αγώνα, ως αντιπολίτευσις, υπεβίβασα την ΕΔΑ εις 12%. και εάν σήμερον γίνουν εκλογαί, είναι βέβαιον ότι η ΕΔΑ θα πάρει ακόμη ολιγότερον από 12%»(«Το Βήμα» 24.7.65). Και ο φιλικός του τύπος συμπλήρωνε: «Το Κέντρον αποτελεί τον ισχυρότερον προμαχώνα έναντι του κομμουνισμού»!

Ο Παπανδρέου διαθέτει σήμερα την «υποστήριξη» των σπουδαιότερων πολιτικών κύκλων της Αγγλίας, της Γαλλίας και σπουδαίων δυτικογερμανών παραγόντων (αδιάψευστος μάρτυρας τα δημοσιεύματα των «εγκύρων» εφημερίδων και περιοδικών τους). Όλοι αυτοί βλέπουν στην ΕΚ την πόρτα για μια ορμητική είσοδό τους στον ελληνικό χώρο και παρ’ ότι σκληρά αγωνιζόμενοι και μεταξύ τους, επιδιώκουν ο καθένας για δικό του λογαριασμό, να υποκαταστήσουν τους Αμερικάνους στο ρόλο τους στην Ελλάδα. Ισχυρότερη είναι η παρουσία των Άγγλων και μ’ αυτούς διατηρεί σήμερα τους πιο στενούς δεσμούς η ηγεσία της ΕΚ. Θέλει όμως και να διαλύσει τις «παρεξηγήσεις» που δημιουργήθηκαν με τους Αμερικάνους. Γιαυτό ελίσσεται και μανουβράρει. Εκφράζοντας τα συμφέροντα μιας μερίδας της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας της χώρας μας, ο Παπανδρέου δίνει σήμερα μια πραγματικά περίπλοκη και πολυμέτωπη μάχη εναντίον των ανταγωνιστών της από το ίδιο ταξικό στρατόπεδο. Δεν παραβλέπει όμως και τα ευρύτερα γενικά συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης και των ξένων ιμπεριαλιστών. Γιαυτό και η γραμμή του έχει δύο στόχους: να εξουδετερώσει τους ανταγωνιστές του από το ίδιο ταξικό στρατόπεδο στηριζόμενος στην υποστήριξη των λαϊκών μαζών και ταυτόχρονα εμφανιζόμενος με τη σημαία του «ανένδοτου» αγωνιστή και υπερασπιστή της δημοκρατίας, να ευνουχίσει τις λαϊκές μάζες ιδεολογικοπολιτικά, να τις υποτάξει στον πλήρη έλεγχό του, εξουδετερώνοντας έτσι κάθε κίνδυνο «από τα αριστερά», και επανερχόμενος στην εξουσία να εξασφαλίσει την παράταση του ίδιου σημερινού καθεστώτος «προς ίδιον όφελος» φυσικά. Και στη γραμμή του αυτή έχει πρόθυμο συνεργό και υποστηρικτή την ΕΔΑ.

Η τακτική της Ε.Δ.Α.

Το βασικό ζήτημα που πρόβαλλε από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η σημερινή κρίση, ήταν το ζήτημα του εξοπλισμού των λαϊκών μαζών με μια ορθή αντίληψη όσον αφορά τον πραγματικό χαρακτήρα της κρίσης και με μια καθαρή προοπτική. Πώς έθεσε το ζήτημα αυτό η ΕΔΑ;

Η ΕΔΑ όχι μόνο απέφυγε συστηματικά να αποκαλύψει ότι εδώ επρόκειτο για μια οξύτατη εκδήλωση της βαθειάς κρίσης που περνάει ολόκληρο το καθεστώς της αμερικανοκρατίας και της υποτέλειας και η πολιτική του, αλλά, παρακολουθώντας κατά γράμμα τις τοποθετήσεις του Παπανδρέου, παρουσίαζε όλο το ζήτημα σαν ένα ζήτημα συνταγματικής κρίσης που προήλθε από την παραβίαση του Συντάγματος εκ μέρους του Βασιλιά με την κατάργηση του νόμιμου πρωθυπουργού της χώρας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι συγκεκριμένες αυτές ενέργειες του Βασιλιά αποτελούν ωμή παραβίαση του Συντάγματος και θα όφειλε ασφαλώς η ΕΔΑ να την καταγγείλει. Αλλά το ζήτημα των συνταγματικών αυτών παραβιάσεων μπορεί να εμφανισθεί με δυο τρόπους: Πρώτο, σαν φαινόμενο προσωρινό, παροδικό, που θα μπορούσε να εξαλειφθεί «… αν όλοι οι παράγοντες της δημόσιας ζωής ήθελαν ειλικρινά να περιοριστούν μέσα στα πλαίσια του υπάρχοντος πολιτεύματος και να τηρήσουν το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος…» και έτσι «… να εξυπηρετηθεί στην ιστορική φάση που διανύουμε η ομαλότητα και να προοδεύσει η Δημοκρατία» (Η. Ηλιού, πρες κόνφερανς της 27.7.65, «Αυγή» 28.7.65).

Δεύτερο, σαν αναπόφευκτη συνέπεια του βαθέματος της κρίσης της αμερικανοκρατίας και της υποτέλειας, που ακριβώς οδηγεί σε όλο και πιο ωμές παραβιάσεις κι αυτού του ισχύοντος Συντάγματος, μέχρι και την ανοιχτή δικτατορία. Η ΕΔΑ αντιμετωπίζοντας το ζήτημα μέσα από το πρίσμα αυτό του Ηλιού αρνείται το δεύτερο συμπέρασμα και ουσιαστικά εμφανίζει το πραξικόπημα όχι απλώς σα μια προσωρινή εκτροπή (που ίσως να οφείλεται στους κακούς συμβούλους του Βασιλιά, γι’ αυτό πρέπει να εκδημοκρατιστεί η Αυλή), αλλά και σα μια εκδήλωση που κέντρο της είναι το παλάτι και όχι οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές. Πραγματικά, καταγγέλλοντας το πραξικόπημα, η ΕΔΑ στρέφει την κύρια αιχμή της κατά του παλατιού και όχι κατά των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών που ακριβώς χρησιμοποιούν το παλάτι για την προώθηση των σχεδίων τους. Έτσι και η όλη «αντιανακτορική» εκστρατεία της καταλήγει στον αποπροσανατολισμό από τον κύριο στόχο που είναι ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός. Η αποφυγή της καταγγελίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού αποτελεί ίσα-ίσα το κύριο χαρακτηριστικό της τοποθέτησης της ΕΔΑ.

Είναι αλήθεια ότι στα κείμενα της η ΕΔΑ μιλάει που και που για Αμερικανούς. Αλλά ακριβώς, το ότι μιλάει που και που και κυρίως ο τρόπος που μιλάει επιβεβαιώνει το συμπέρασμά μας. Μη μπορώντας ή και μη θέλοντας να δώσει μια σωστή ταξική ανάλυση, καταφεύγει στις πιο αντιφατικές τοποθετήσεις που απλώς την γελοιοποιούν. Έτσι, από τη μια πλευρά δηλώνει με το στόμα του Η. Ήλιού: «Το παλάτι, γύρω από το όποιο πολώνονται Αμερικανοί, αγγλικές υπηρεσίες πληροφοριών, στρατοκράτες, μονοπωλιακό, εφοπλιστικό και χρηματιστικό κεφάλαιο, όλες οι ντόπιες και ξένες δυνάμεις που φοβούνται τη λαϊκή κυριαρχία…» («Αυγή» 28.7.65), πράγμα που σημαίνει ότι μαζί με τους Αμερικάνους και οι Άγγλοι βρίσκονται πίσω (ή μάλλον «γύρω»!) από την Αυλή. Ταυτόχρονα όμως, κάτω από τον εντυπωσιακό τίτλο «Διεθνής συμπαράσταση», προβάλλει σε σχόλιο του κεντρικού δημοσιογραφικού οργάνου της, τον «έγκυρο» «Εκόνομιστ», όργανο της αγγλικής ολιγαρχίας και του Φόρρεϊν Όφφις… («Αυγή» 15.8.65) σαν «συμπαραστάτη» του δημοκρατικού αγώνα. Έχει εδώ σημασία και η αντιφατικότητα των συμπερασμάτων αλλά και η ανικανότητα (;) για μια ορθή ταξική αξιολόγηση της στάσης του «Έκόνομιστ». Κι ακόμα, από την τοποθέτηση του Ηλιού βγαίνει πως «όλες οι ντόπιες και ξένες δυνάμεις που φοβούνται τη λαϊκή κυριαρχία…» είναι σήμερα εναντίον του Παπανδρέου. Τι μένει λοιπόν για να εξηγήσει την αποπομπή τού Παπανδρέου; Ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου ήταν μια δημοκρατική κυβέρνηση «…έστω και τόσο διστακτική σε ουσιαστική αλλαγή, σε πραγματική εκδημοκράτιση» (Ηλιού, βλ. «Αυγή» 28.7.65), που αντιτασσόταν σε όλες τις «ντόπιες και ξένες δυνάμεις…» (δηλ. και στον ιμπεριαλισμό γενικά) και γι’ αυτό ανατράπηκε. Έτσι προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ΕΔΑ όσο μιλάει «εναντίον του ιμπεριαλισμού» είναι για να περιβάλει τον Παπανδρέου με το αντιιμπεριαλιστικό φωτοστέφανο, γι’ αυτό και ευθυγραμμίζεται πλήρως με όλους τους σχετικούς ελιγμούς του Παπανδρέου. Είναι πολύ χαρακτηριστικό, από την άποψη αυτή, και το γεγονός ότι η «Αυγή», μόνη απ’ όλες τις εφημερίδες του Κέντρου και της Αριστεράς, πρόβαλε εντυπωσιακά σαν αντιιμπεριαλιστική και δημοσίευσε σε πλήρες κείμενο την επιστολή της κ. Μάργκαρετ Α. Παπανδρέου προς τη σύζυγο του Τζόνσον. Και όμως, στην επιστολή αυτή ήταν έκδηλα 1) ο αντικομμουνισμός στην πιο «καθαρή» μορφή του, 2) ο εξωραϊσμός της αμερικάνικης πολιτικής και του Τζόνσον προσωπικά, 3) η προσπάθεια να εξευμενισθούν οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές και να «πεισθούν» ότι η πολιτική της υποτέλειας μπορεί να εφαρμοσθεί καλύτερα με τους Παπανδρέου.

Έτσι διεξάγει τον «αντιιμπεριαλιστικό αγώνα» η ΕΔΑ. Οι ηγέτες της ΕΔΑ ξέρουν φυσικά ποια είναι η ρίζα του κακού που δέρνει σήμερα τον τόπο μας, αλλά έχοντας συνθηκολογήσει μπροστά στον ιμπεριαλισμό, δεν τολμούν να αναλάβουν έναν ανοιχτό και αποφασιστικό αγώνα εναντίον του και προσπαθούν να βρουν άλλα «στηρίγματα» και έτσι δένονται απεγνωσμένα με τον Παπανδρέου. Αυτή ακριβώς η βασική τοποθέτησή τους επέδρασε και στο ζήτημα του καθορισμού των αιτημάτων που έθετε άμεσα η στιγμή και στο ζήτημα του τρόπου της διεκδίκησης και επιβολής τους.

‘Ύστερα από την αποπομπή του Παπανδρέου, το αίτημα που πρόβαλε η στιγμή για την εκκαθάριση της κατάστασης ήταν το αίτημα της άμεσης προσφυγής στο λαό με τη διενέργεια εκλογών με το σύστημα της απλής αναλογικής και από υπηρεσιακή κυβέρνηση. Τι έκανε η ΕΔΑ; Αφού πρόβαλε το αίτημα αυτό τις πρώτες δυο-τρεις μέρες, ύστερα το εγκατέλειψε απότομα και ευθυγραμμίστηκε απόλυτα με τη θέση Παπανδρέου: «η εντολή στον αρχηγό του πλειοψηφούντος κόμματος». Και αφού τις τελευταίες μέρες έθεσε ο Παπανδρέου ζήτημα εκλογών το επανέφερε και η ΕΔΑ, δηλ. δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να ακολουθήσει τις κινήσεις του Παπανδρέου. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και ενδιαφέρθηκε περισσότερο για την ΕΚ παρά για τον εαυτό της. Ο κ. Ερίκ Ρουλώ, του γαλλικού «Μοντ», παραθέτοντας τις απόψεις του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΕΔΑ κ. Ηλιού, αναφέρει σχετικά ότι «ο κ. Ηλιού παρεδέχθη ότι αι άμεσοι εκλογαί δεν θα ηυνόουν την ΕΔΑ, μέρος των οπαδών της όποιας θα έψηφιζε υπέρ του κ. Παπανδρέου, ετόνισε όμως ότι πρωταρχικός σκοπός του κόμματος είναι ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής ζωής. Η αναβολή των εκλογών δεν ευνοεί την ΕΚ, κατέληξε, η οποία συντόμως θα διεβάλλετο εις την κοινήν γνώμην με νέους συμβιβασμούς» («Το Βήμα» 14.8.65). Και αποδεικνύοντας στην πράξη το πνεύμα «δημοκρατικής αυτοθυσίας» που τη διέπει εγκατέλειψε και το αίτημα της απλής αναλογικής! Πραγματικά, σε όλα τα τελευταία κείμενα της ΕΔΑ, όπου τίθεται ζήτημα εκλογών, δεν γίνεται καν λόγος για το εκλογικό σύστημα με το όποιο θα έπρεπε να διενεργηθούν οι εκλογές. Τι σημαίνει αυτό; Τι άλλο παρά ότι η ΕΔΑ υποχωρεί από ένα βασικό ζήτημα αρχής και προετοιμάζεται, σε περίπτωση εκλογών, να πραγματοποιήσει έναν πολύ ευρύτερο από εκείνον του 1964 «εκλογικό ελιγμό», να παραδώσει δηλ. τις δυνάμεις της Αριστεράς στον Παπανδρέου. Κάτω από το φως της ερμηνείας αυτής γίνεται φανερή και η έννοια της θέσης της ΕΔΑ: «Εντολή στον Γ. Παπανδρέου», που και σήμερα εξακολουθεί να προβάλλει επαναλαμβάνοντας σαν ηχώ τη φωνή του Παπανδρέου: «εντολή η εκλογές». Η θέση αυτή της ΕΔΑ: «εντολή στον Γ. Παπανδρέου»,προκάλεσε την αγανάχτηση πολλών στελεχών και μελών της και γι’ αυτό προσπάθησε με μια «Απάντηση σε ερωτήματα αναγνωστών μας»(«Αυγή» 12.8.65) να θολώσει τα νερά και να καλύψει την ουσία της τοποθέτησής της. Δεν μπόρεσε όμως παρά να παραθέσει μερικά ασυνάρτητα «επιχειρήματα», που απλώς επιβεβαιώνουν τον οππορτουνιστικό χαραχτήρα της θέσης της. Ισχυρίζεται λοιπόν η «Αύγη», ότι η κρίση έχει δύο πλευρές. «Η μια έχει σχέση με την αυθαίρετη και αντισυνταγματική αξίωσητων ανακτόρων να επαναφέρουν στη χώρα μας το καθεστώς της ευνοιοκρατίας, καταλύοντας την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας» και ότι αυτή «η πρώτη πλευρά ικανοποιείται μόνο με την ανάθεση της εντολής στον αρχηγό του πλειοψηφούντος κόμματος…». Με άλλα λόγια, με τον Παπανδρέου πρωθυπουργό ούτε καθεστώς ευνοιοκρατίας υπήρχε, ούτε η λαϊκή κυριαρχία παραβιαζόταν. Πρέπει λοιπόν να επανέλθει ο Παπανδρέου στην πρωθυπουργία για να πούμε ότι αποκαταστάθηκε η λαϊκή κυριαρχία! Η άλλη πλευρά, λέει η «Αυγή», «… έχει σχέση με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν — σύμφωνα με τη λαϊκή εντολή τής 16ης Φεβρουάριου, από την οποία απομακρύνθηκε η κυβερνητική πολιτική της ΕΚ — σ’ όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής για να εξασφαλισθεί η ομαλή δημοκρατική πορεία στη χώρα». Και πώς θα εξασφαλισθεί η πλευρά αυτή; με την εφαρμογή ενός δημοκρατικού προγράμματος (!), απαντάει η «Αυγή» και με την «ισχυροποίηση του κόμματος» και την «ευρύτερη δυνατή συσπείρωση του λαού γύρω από τις οργανώσεις της και την πολιτική της (δηλ. της ΕΔΑ)». Μπαίνει όμως το ερώτημα: Αν η ΕΔΑ θεωρεί ότι η κυβερνητική πολιτική τής ΕΚ απομακρύνθηκε από τη λαϊκή εντολή τής 16ης Φεβρουάριου (δηλ. αποτελούσε ακριβώς παραβίαση τής λαϊκής κυριαρχίας στο πιο ουσιαστικό της περιεχόμενο) και ταυτόχρονα προβάλλει την επάνοδο του Παπανδρέου στην πρωθυπουργία σαν αποκατάσταση λαϊκής κυριαρχίας, τότε πώς μπορεί να ισχυροποιηθεί σαν κόμμα και να συσπειρώσει το λαό γύρω από την πολιτική της; Και το σπουδαιότερο, σε τι διαφέρει σήμερα η πολιτική της από την πολιτική της ΕΚ, ώστε να συσπειρώσει ξεχωριστά; Η πλήρης ευθυγράμμιση της ΕΔΑ με τις θέσεις και τους προσανατολισμούς της ηγεσίας της ΕΚ, την έχει μετατρέψει σε απλό φερέφωνο της πολιτικής της τελευταίας και γι’ αυτό και η θέση: «η εντολή στον Γ. Παπανδρέου» μετατρέπεται σε σύνθημα «Πα – παν – δρέ – ου!» στις λαϊκές συγκεντρώσεις, δηλ. σε μια αποθέωση του Παπανδρέου, σε αύξηση της δικής του επιρροής πάνω στις μάζες και σε ουσιαστική εξαφάνιση της ΕΔΑ, με άλλα λόγια, οδηγεί όχι στη δημιουργία προϋποθέσεων και εγγυήσεων για μια «σταθερή και σύντομη» «πορεία προς τη δημοκρατική ανέλιξη της χώρας», όπως ισχυρίζεται η «Αυγή» (12.8.65), αλλά ακριβώς στο αντίθετο, δηλ. στην εξασφάλιση πλήρους ασυδοσίας στον Παπανδρέου.

Αυτή η χωρίς αρχές υποστήριξη του Παπανδρέου και η πλήρης υποταγή στη δική του γραμμή εκφράζεται και στον τρόπο που αντιμετωπίζει η ΕΔΑ το βασικό ζήτημα των λαϊκών κινητοποιήσεων. Η πρωτοβουλία στην οργάνωση των εκδηλώσεων ανήκει στην ΕΚ και η ΕΔΑ ακολουθεί, «στηρίζει» ή και παίρνει κι’ αυτή μερικές πρωτοβουλίες (συγκεντρώσεις στην ύπαιθρο κυρίως), αλλά μόνο υπό τον όρο ότι θα έχουν την επιδοκιμασία της ΕΚ. Το κυριώτερο όμως είναι ο πολιτικός προσανατολισμός των εκδηλώσεων αυτών. Ένα γενικό χαρακτηριστικό που εκφράζει τη στάση της ΕΔΑ στο ζήτημα αυτό είναι ότι όχι μόνο αποφεύγει συστηματικά αλλά και προσπαθεί να καταπνίξει τα αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα, όπως ενδεικτικά, τα συνθήματα: «έξω οι Αμερικάνοι», «έξω από το ΝΑΤΟ». Όλα τα συνθήματα που υιοθετεί η ΕΔΑ στις εκδηλώσεις αυτές είναι ακριβώς τά συνθήματα της παπανδρεϊκής ηγεσίας. Είναι πια πασίγνωστο ότι στις λαϊκές αυτές κινητοποιήσεις η ΕΔΑ οργανώνει ειδικά συνεργεία στελεχών της για την κατάπνιξη των συνθημάτων αυτών, που φτάνουν μέχρι και σε χειροδικίες σε βάρος αγωνιστών, οι όποιοι προβάλλουν τα συνθήματα αυτά. Είναι εδώ χαρακτηριστική και η στάση της απέναντι στο σύνθημα «δημοψήφισμα».

Το λαϊκό αισθητήριο έχει ορθά συλλάβει το εσφαλμένο περιεχόμενο ορισμένων συνθημάτων που ρίχνονται από την ηγεσία της ΕΚ με την πλήρη έγκριση της ηγεσίας της ΕΔΑ. Έτσι στο σύνθημα: «η Αυλή να μαντρωθεί», ο λαός αντέταξε το «Δημοψήφισμα», γιατί η Αυλή ούτε να «μαντρωθεί» μπορεί, ούτε να «εκδημοκρατιστεί», όπως προβάλλει η ηγεσία της ΕΔΑ, άλλα απλώς και μόνο η λαϊκή πάλη μπορεί σ’ αυτό ή στον άλλο βαθμό να ανατρέπει τα σχέδιά της και τους πολιτικούς σκοπούς της. Και το νόημα του συνθήματος «Δημοψήφισμα» είναι ακριβώς ότι δείχνει την αδυναμία οποιασδήποτε «εκδημοκράτισης» της Αυλής και υπογραμμίζει την ανάγκη ριζικής λύσης ενός προβλήματος που αναμφισβήτητα υπάρχει. Φυσικά είναι άλλο ζήτημα αν το αριστερό κίνημα θα πρέπει να κάνει το ζήτημα αυτό άμεσο κεντρικό ζήτημα της πολιτικής του δράσης σήμερα (πράγμα που ανάγεται στον τομέα της τακτικής του και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες) κι’ άλλο να δηλώνει, όπως το έκανε η ΕΔΑ με το στόμα του Ηλιού, πως «θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί στην ιστορική φάση που διανύουμε η ομαλότητα και να προοδεύσει η Δημοκρατία» (υπογράμ. «Αναγέννησης»), αρκεί «να περιορίζονταν όλοι οι παράγοντες της δημόσιας ζωής ειλικρινά στα πλαίσια του υπάρχοντος πολιτεύματος και να τηρήσουν το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος». Αυτό αποτελεί επίσημη δέσμευση για τη μη ανακίνηση πολιτειακού ζητήματος για μια ολόκληρη «ιστορική φάση» τουλάχιστο, δηλ. μια παραχώρηση αρχής. (Όπως επίσης είναι άλλο ζήτημα ότι το σύνθημα «δημοψήφισμα», αν δεν ενταχθεί μέσα στο γενικό πλαίσιο του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, που έχει σήμερα σαν κύριο στόχο τον Αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, χάνει το πραγματικό του νόημα και εμφανίζεται σαν μια πανάκεια για τη λύση όλων των προβλημάτων – πράγμα λαθεμένο). Αλλά και πέρα απ’ αυτό η θέση της είναι: «Υπό την έννοια αυτή η ΕΔΑ δεν υιοθέτησε το σύνθημα δημοψήφισμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρόκειται και να το αποκηρύξει. Γιατί το σύνθημα αυτό διαμορφώθηκε από το λαό, που ενωμένος αγωνίζεται και βρίσκει ποιοι είναι οι στόχοι των αγώνων του» (Ηλιού, «Αυγή» 28.7.65). Ο λαός πραγματικά βρίσκει ποιοι είναι οι στόχοι των αγώνων του, αλλά τι κάνει η πολιτική «ηγεσία» του; Απλούστατα, χτυπάει τους στόχους που βρίσκει ο λαός και αυτό έκανε και με το «δημοψήφισμα», που επίσημα, με το στόμα και με τα χέρια των στελεχών της το αφορίζει και προσπαθεί να το καταπνίξει στις λαϊκές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις. Και υπάρχει ακόμα το μεγάλο ερώτημα: γιατί η ΕΔΑ, ενώ σε επανειλημμένες επίσημες ανακοινώσεις της καταγγέλλει «παρακρατικούς», «τροτσκιστές» και «υπερεπαναστάτες», ότι ρίχνουν διάφορα συνθήματα για να εκτρέψουν τις λαϊκές κινητοποιήσεις, δεν λέει ανοιχτά και επίσημα ποια είναι τα συνθήματα αυτά και δεν τα καταδικάζει δημόσια; Στην πραγματικότητα, τα συνθήματα που καταδικάζει και καταπολεμά η ΕΔΑ είναι αυτά ακριβώς στα όποια αντιτίθεται ο Παπανδρέου. Και το επιχείρημά της είναι ότι δεν μπορούμε να διασπάσουμε την ενότητα ρίχνοντας συνθήματα που δεν τα δέχονται οι άλλοι. Αλλά τότε δεν προκύπτει πλήρης προσαρμογή στις διαθέσεις και επιδιώξεις των άλλων;

Η ΕΔΑ θριαμβολογεί ότι επέτυχε την «ενότητα των δημοκρατικών δυνάμεων». Αλλά τί είδους «ενότητα» είναι αυτή που επέτυχε, όταν τίποτε δεν γίνεται αν δεν το θέλει ο Παπανδρέου, όταν οι λαϊκές εκδηλώσεις κατευθύνονται μόνο στην κατεύθυνση που θέλει ο Παπανδρέου, όταν οι μαζικές λαϊκές οργανώσεις, που θα έπρεπε να είναι οι φορείς τής διοχέτευσης μέσα στις μάζες του συνεπούς αγωνιστικού πνεύματος, σπρώχνονται να αποστέλλουν κατά χιλιάδες τηλεγραφήματα «πίστης και αφοσίωσης» στον «νόμιμο και λαοπρόβλητο πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου», και μετατρέπονται έτσι σε όργανα της δικής του πολιτικής, όταν, ενώ ο Παπανδρέου βρίζει και συκοφαντεί την Αριστερά, καταφεύγει στην αντικομουνιστική υστερία και κορδώνεται πως θα διαλύσει την ΕΔΑ, η ΕΔΑ όχι μόνο δεν τον αντικρούει, αλλά την ίδια αυτή στιγμή δίνει την κατεύθυνση να προβάλλεται στις λαϊκές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις κυριαρχικά το σύνθημα «Πα – παν – δρέ – ου»; Είναι αυτό «ενότητα»; ή πλήρης υποταγή στον Παπανδρέου, απώλεια της φυσιογνωμίας και του ηγετικού ρόλου της Αριστεράς; Αντί να αξιοποιήσει τις ευνοϊκές συνθήκες που διαμορφώνονται για την ανάπτυξη του κινήματος και τη στερέωση των θέσεών του — μόνης εγγύησης για την ανατροπή του πραξικοπήματος και την εξασφάλιση πραγματικά δημοκρατικής λύσης της κρίσης — η ΕΔΑ προσπαθεί να ευνουχίσει τις μαζικές οργανώσεις, να αποδυναμώσει και αποπροσανατολίσει το λαϊκό αγώνα, να παραδώσει το μεγαλειώδες κίνημα των μαζών στην ηγεσία του Παπανδρέου, δηλ. της αστικής τάξης. Και για να το επιτύχει αυτό χρησιμοποιεί όλα τα μέσα. Από τη μια πλευρά καλλιεργεί τη φοβία μπροστά στη δικτατορία και από την άλλη σπέρνει διάφορες θεωρίες για «μεταμόρφωση» του Παπανδρέου (τώρα ο Παπανδρέου διδάχτηκε και όταν ξαναέρθει στην εξουσία δεν θα ξανακάνει τα ίδια) για να οδηγήσει στο συμπέρασμα: μοναδική σωτηρία ο Παπανδρέου! Έτσι ακριβώς επισφραγίζει την καταδίκη και τη χρεωκοπία της και επιβεβαιώνει, με τα ίδια τα έργα της, πως έπαψε πλέον να εκφράζει και να εκπροσωπεί το αριστερό κίνημα και μετατράπηκε σε ένα εξάρτημα της αστικής τάξης.

Μόνο η πραγματικά αγωνιστική συσπείρωση των λαϊκών μαζών πάνω στην κατεύθυνση της συνεπούς αντιϊμπεριαλιστικής-αντιφασιστικής λαϊκής πάλης με επικεφαλής την εργατική τάξη, μπορεί να ματαιώσει τα σχέδια των εχθρών του λαού και να εξασφαλίσει τη δημοκρατική λύση

Αν η ΕΔΑ μετατράπηκε σε ένα εξάρτημα της αστικής τάξης, δεν μπόρεσε όμως και να διαλύσει το συνεπές λαϊκό κίνημα. Το γεγονός ότι ολοένα και πιο πλατιές λαϊκές μάζες απαλλάσσονται από τις αυταπάτες και τις συγχύσεις τους και απορρίπτουν τη συνθηκολόγα, οππορτουνιστική γραμμή της ΕΔΑ, όπως έδειξαν οι μεγαλειώδεις λαϊκές κινητοποιήσεις μετά το πραξικόπημα της 15ης ’Ιουλίου, αποτελεί την καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό. Όσα «ειδικά συνεργεία» και αν κινητοποιήσει η ΕΔΑ, όσες «ζώνες» κι’ αν προσπαθήσει να στεριώσει, τελικά δε θα μπορέσει να συγκρατήσει τη λαϊκή οργή, που σπάζοντας όλα τα φράγματα θα ξεχυθεί στην ορθή αγωνιστική κατεύθυνση. Οι συνεπείς αγωνιστές, αυτοί που είναι έξω από την ΕΔΑ κι’ αυτοί που βρίσκονται μέσα στην ΕΔΑ, δυναμώνουν όλο και πιο πολύ τον αγώνα τους και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα οδηγήσουν τελικά το κίνημα στο δρόμο της νίκης. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να βγάλουν τώρα τα αναγκαία διδάγματα από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και τις εξελίξεις που το ακολούθησαν και να χαράξουν και να εφαρμόσουν την ορθή κατεύθυνση του αγώνα.

Το πραξικόπημα της 15ης ’Ιουλίου έδειξε για άλλη μια φορά ότι ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός είναι ένας αδίσταχτος, θανάσιμος εχθρός, ο μεγαλύτερος εχθρός του λαού μας, κι’ ότι επομένως εναντίον του πρέπει να στραφεί η κύρια αιχμή της λαϊκής πάλης.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έδειξε, για άλλη μια φορά, ότι μόνο χάρη στα εσωτερικά του στηρίγματα μπορεί ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός να εφαρμόζει την πολιτική του της επίθεσης και της υποδούλωσης στη χώρα μας και ότι επομένως ο αγώνας εναντίον του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού πρέπει να συνενωθεί αδιάσπαστα με τον αγώνα εναντίον της εσωτερικής αντίδρασης, εναντίον των ντόπιων λακέδων τού αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έδειξε, για άλλη μια φορά, ότι η πολιτική της υποτέλειας και του αντικομουνισμού (που εφάρμοσε η ηγεσία της ΕΚ) εξυπηρετεί όχι τα λαϊκά και εθνικά συμφέροντα, αλλά τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού και της αντίδρασης, ότι οδηγεί στον απροκάλυπτο φασισμό και σε ακόμα μεγαλύτερα δεινά για τον τόπο και την πατρίδα μας κι’ ότι επομένως ο λαός πρέπει να αντιταχθεί αποφασιστικά στην πολιτική αυτή και να την καταπολεμήσει.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έδειξε, για άλλη μια φορά, ότι η οππορτουνιστική πολιτική που εφάρμοσε και εφαρμόζει η ΕΔΑ είναι μια πολιτική που σπέρνει επικίνδυνες αυταπάτες ανάμεσα στο λαό, αποδυναμώνει, εξασθενίζει και ευνουχίζει τον αγώνα του και μόνο τους εχθρούς του εξυπηρετεί.

Η ΕΔΑ πρόβαλε το περιβόητο «πρόγραμμα ουσιαστικού εκδημοκρατισμού» και στήριξε τις ελπίδες της για την πραγματοποίησή του στον Παπανδρέου, σπέρνοντας αυταπάτες ανάμεσα στο λαό και αποπροσανατολίζοντας την πάλη του. Το πραξικόπημα ξετίναξε τις θεωρίες αυτές της ΕΔΑ και έδειξε ότι κανένας «ουσιαστικός εκδημοκρατισμός» δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αν ο ίδιος ο λαός δεν ανέλθει στην εξουσία.

Η ΕΔΑ πρόβαλε τις «προοδευτικές τάσεις» της «αριστερής» ηγεσίας της ΕΚ και θεώρησε την είσοδο του Τσιριμώκου στην κυβέρνηση Παπανδρέου σα σημείο «στροφής προς τα αριστερά», σα «νίκη της δημοκρατίας και πλήγμα κατά της Δεξιάς». Το πραξικόπημα ξετίναξε τις θεωρίες αυτές της ΕΔΑ, «αναδεικνύοντας» το «σοσιαλιστή» Τσιριμώκο «πρωθυπουργό» – ανδρείκελο της Αυλής και των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών.

Η ΕΔΑ θριαμβολογούσε για την δήθεν «ανάπτυξη της επιρροής και του ηγετικού ρόλου» της. Το πραξικόπημα ξετίναξε τούς ισχυρισμούς αυτούς της ΕΔΑ και έδειξε την πλήρη απώλεια του ελέγχου της πάνω στις μάζες και το πέρασμα της ηγεσίας της στα χέρια του Παπανδρέου.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και τα γεγονότα που ακολούθησαν έδειξαν ότι ούτε οι επιθέσεις του ιμπεριαλισμού και της αντίδρασης, ούτε η αντικομουνιστική πολιτική της ηγεσίας της ΕΚ, ούτε η οπορτουνιστική – συνθηκολόγα γραμμή και πραχτική της ΕΔΑ μπόρεσαν να σβήσουν τη λαϊκή ορμή και πάλη. Μπροστά στην ωμή επίθεση του ιμπεριαλισμού και των λακέδων του ο λαός ξεσηκώθηκε για να υπερασπίσει τα δίκαιά του.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν ύστερα από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έδειξαν ότι με την ενότητα και πάλη του ο λαός είναι σε θέση να ματαιώσει τα σχέδια της αντίδρασης. Αρκεί να στηρίξει την ενότητα και πάλη του πάνω σε σωστή βάση και κατεύθυνση.

Σήμερα, η θεμελιώδης αντίθεση, η αντίθεση ανάμεσα στον ξένο και πριν απ’ όλα στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό από τη μια πλευρά, και το λαό της Ελλάδας από την άλλη, δυναμώνει και οξύνεται όλο και πιο πολύ. Διαμορφώνονται εξαιρετικά ευνοϊκές προϋποθέσεις για τη σφυρηλάτηση ενός πλατιού ενιαίου αντιιμπεριαλιστικού μετώπου. Το άμεσο καθήκον του λαϊκού κινήματος είναι να αξιοποιήσει αυτές τις προϋποθέσεις και να δουλέψει δραστήρια για την οικοδόμηση του μετώπου αυτού πάνω στη σωστή βάση.

Το λαϊκό κίνημα οφείλει να συγκεντρώσει τις κύριες προσπάθειές του στην κατεύθυνση της από τα κάτω συγκρότησης του μετώπου αυτού. Ήδη οι μάζες της Αριστεράς και του Κέντρου ενώνονται στον καθημερινό αγώνα εναντίον του πραξικοπήματος. Το ζήτημα όμως είναι αυτή η ένωση να πραγματοποιείται πάνω σε μια ορθή πολιτική κατεύθυνση. Όχι «ενότητα» που να εξυπηρετεί τούς ελιγμούς του Παπανδρέου και τους καιροσκοπισμούς της ΕΔΑ, αλλά ενότητα αγωνιστική, αντιιμπεριαλιστική, τέτοια που να ανατρέπει και τους ελιγμούς του πρώτου και τους καιροσκοπισμούς της δεύτερης και να επιβάλλει την ορθή κατεύθυνση στον αγώνα.

Όσον άφορά την ηγεσία της ΕΚ, τον Παπανδρέου, η στάση του λαϊκού κινήματος απέναντί του σήμερα πρέπει να καθορισθεί με βάση μια σωστή εκτίμηση της δικής του πολιτικής στάσης. Ο Παπανδρέου σήμερα αντιστέκεται, για τους δικούς τους λόγους και τα δικά του συμφέροντα, στις δυνάμεις του πραξικοπήματος. Εμείς οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε την αντίθεσή του αυτή και να επιδιώξουμε μια συμμαχία, έστω προσωρινή, μαζί του, στον αγώνα εναντίον του πραξικοπήματος. Ο Παπανδρέου από την άλλη πλευρά «ελίσσεται», διατηρεί την αντικομουνιστική αιχμή στον αγώνα του και προσπαθεί να υποτάξει το κίνημα των μαζών στις δικές του ιδιαίτερες επιδιώξεις. Εμείς οφείλουμε να καταπολεμήσουμε αποφασιστικά την κατεύθυνση αυτή της πολιτικής του και να προβάλουμε τον ηγετικό ρόλο της Αριστεράς μέσα στο χώρο των δημοκρατικών μαζών. Με άλλα λόγια, οφείλουμε να υιοθετήσουμε σήμερα απέναντι στον Παπανδρέου μια ταχτική που να εκφράζεται στη θέση: «ενότητα και πάλη».

Το βασικό ζήτημα του μετώπου είναι ακριβώς ποιος θα έχει την ηγεσία του, η αστική τάξη ή ή εργατική τάξη, ο Παπανδρέου ή το αριστερό κίνημα. Από δω εξαρτάται και η στερεότητα και η αντοχή και οι προοπτικές του μετώπου. Σήμερα η ηγεσία των μαζών βρίσκεται στα χέρια του Παπανδρέου, κι’ αυτό είναι το πιο επικίνδυνο στοιχείο. Με την ηγεσία του Παπανδρέου το μέτωπο θα οδηγηθεί τελικά στα κανάλια της αστικής τάξης και ο λαός θα εξακολουθήσει να στενάζει κάτω από την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Με την ηγεσία της εργατικής τάξης το μέτωπο θα ανοίξει το δρόμο για την πλήρη εθνική και κοινωνική απελευθέρωση του λαού. Το κύριο καθήκον μας επομένως είναι να δουλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις για την ανάκτηση, στερέωση και ανάπτυξη του ηγετικού ρόλου της Αριστεράς μέσα στο χώρο των δημοκρατικών μαζών, έτσι ώστε το σημερινό μεγαλειώδες κίνημα των μαζών να πάρει την ορθή κατεύθυνση του συνεπούς αντιιμπεριαλιστικού – αντιφασιστικού- δημοκρατικού αγώνα. Αυτό σημαίνει ότι η Αριστερά δεν πρέπει να «διαλύεται» μέσα στο μέτωπο, αλλά να διατηρεί και να προβάλλει την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική της αυτοτέλεια. Να υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία και κάθε ενέργεια που χτυπάει το πραξικόπημα, από όποιον κι’ αν προέρχεται αυτή, αλλά ταυτόχρονα να προβάλλει τα δικά της συνθήματα που να εξοπλίζουν τις μάζες με σωστή κατεύθυνση και καθαρή προοπτική. Να ενισχύει τη συμπαράταξη και την κοινή δράση με όλες τις άλλες δυνάμεις που αντιτίθενται στο πραξικόπημα, πάνω σε συγκεκριμένα θέματα κοινής συμφωνίας, αλλά ποτέ να μη περιορίζεται σ’ αυτά, ανεβάζοντας συνεχώς το αγωνιστικό επίπεδο των μαζών σε όλο και πιο ψηλά επίπεδα, για όλο και πιο προωθημένα συνθήματα. Να επιδίδεται καθημερινά στο έργο της συγκέντρωσης λαϊκών δυνάμεων, οικοδομώντας σταθερά το λαϊκό αντιιμπεριαλιστικό, αντιφασιστικό μέτωπο στη βάση, τραβώντας στη μαζική, ενεργητική πάλη όσο γίνεται πιο ευρείες λαϊκές δυνάμεις, διαπαιδαγωγώντας τες με ορθό αγωνιστικό τρόπο στη συνεχή, ασταμάτητη πάλη για τα μεγάλα και τα μικρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τόπος, αλλά και κάθε τάξη, στρώμα, επάγγελμα, κλάδος κλπ., συνδέοντας τα δεύτερα με τα πρώτα και υποτάσσοντάς τα στο γενικό συμφέρον της ανόδου του αγωνιστικού επιπέδου του εργαζόμενου λαού – αυτό είναι το βασικό καθήκον της Αριστεράς.

Μέσα σ’ αυτή την πορεία θα ισχυροποιούνται οι λαϊκές θέσεις, θα κερδίζονται νέες δυνάμεις, θα ανατρέπονται οι επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών και της αντίδρασης και θα ανοίγει ο δρόμος για την πρόοδο και τη νίκη του κινήματος και του λαού.

Αυτός είναι ο μοναδικός αγωνιστικός δρόμος.

Για την επιτυχή προώθηση του κινήματος στην κατεύθυνση αυτή πρωταρχική σημασία αποκτά η πάλη κατά του οππορτουνισμού. Σήμερα ο βασικός κίνδυνος για το λαϊκό κίνημα είναι ο δεξιός οππορτουνισμός που εκφράζεται βασικά με την πολιτική της ΕΔΑ. Αυτός ο κίνδυνος γίνεται σήμερα ακόμα πιο μεγάλος, στις συνθήκες που ο Παπανδρέου προβάλλει αντίσταση στο πραξικόπημα, πράγμα που γεννάει και διευκολύνει την καλλιέργεια αυταπατών δεξιού οππορτουνιστικού χαρακτήρα. Πρέπει επομένως να διεξάγουμε αδιάλλακτο αγώνα κατά του δεξιού οππορτουνισμού – ρεβιζιονισμού. Ταυτόχρονα όμως οφείλουμε να καταπολεμήσουμε αποφασιστικά και τον «αριστερό οππορτουνισμό». Εκδηλώσεις «αριστερού οππορτουνισμού» παρουσιάζει και η ίδια η ΕΛΑ, αλλά κυρίως η τάση αυτή εκφράζεται σήμερα με τη δράση των ποικίλων τροτσκιστικού χαραχτήρα ομάδων και άλλων εχθρικών προς το κίνημα «τάσεων» που καλύπτονται κάτω από «αριστερή» ταμπέλα. Ο τροτσκισμός ούτε είχε ποτέ ούτε πρόκειται να έχει μια άξια λόγου επιρροή, γιατί δεν είναι καν μια τάση μέσα στο εργατικό κίνημα, αλλά μια χούφτα ξεσκολισμένων, ορκισμένων εχθρών του προοδευτικού κινήματος, με αόρατους και ορατούς δεσμούς με τις ίδιες τις μυστικές υπηρεσίες της αντίδρασης. Σήμερα όμως, εξαιτίας της οππορτουνιστικής γραμμής της ΕΔΑ βρίσκει «πρόσφορο» έδαφος και εκμεταλλευόμενος τις αγωνιστικές διαθέσεις των μαζών, κυρίως της νεολαίας, προσπαθεί να προωθήσει τις θέσεις και τα συνθήματά του. Γι’ αυτό, παρά το ότι ο «αριστερός οππορτουνισμός» δεν αποτελεί σήμερα σοβαρό κίνδυνο, οφείλομε να του αφαιρέσουμε το ψευτοαριστερό προσωπείο, να δείξουμε ότι δεν είναι τίποτε άλλο από τον ίδιο το δεξιό οππορτουνισμό που κρύβεται πίσω από φανταχτερά «αριστερά» λόγια, να του κόψουμε τα πόδια.

Αυτά είναι τα βασικά καθήκοντα που στέκουν σήμερα μπροστά στο κίνημα και στο λαό. Και σ’ αυτά πρέπει να συγκεντρώσουν την προσοχή τους όλοι οι συνεπείς αγωνιστές.

Το ιμπεριαλιστικό πραξικόπημα έμπασε τη χώρα σε νέο κύκλο δοκιμασιών. Δύσκολες μέρες στέκουν μπροστά μας και βαριά τα καθήκοντα. Αλλά ο ηρωικός λαός μας πέρασε κιόλας πολλές φουρτούνες και βγήκε πάντα νικητής. Τίποτε δεν μπόρεσε να κλείσει το δρόμο του. Και τώρα θα προχωρήσει μπροστά γεμάτος πίστη στις δυνάμεις του και αισιοδοξία για το μέλλον. Στις απειλές για δικτατορία και στην «εργώδη» δραστηριοποίηση της αμερικάνικης πρεσβείας και των Ανακτοβουλίων, στο χρηματιστήριο της «προσέλκυσης» βουλευτών και στην κινητοποίηση των φασιστικών δυνάμεων της Δεξιάς στο ενιαίο μπλοκ του ιμπεριαλισμού και της αντίδρασης ας αντιπαραταχθεί το ενιαίο μέτωπο του λαού, ο ορμητικός χείμαρρος της λαϊκής κινητοποίησης. Ενωμένος ο λαός, είναι σε θέση να ματαιώσει και να διαλύσει κάθε απειλή και κάθε συνωμοσία. Ας ακουσθεί βροντερή η κραυγή του:

—Κάτω η σοσιαλφασιστική «κυβέρνηση» του Τσιριμώκου!
—Κάτω οι δολοπλοκίες των ιμπεριαλιστών, των αυλικών και των στρατοκρατών!
—Έξω οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές!
—Έξω η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ!
—Άμεση διεξαγωγή εκλογών από υπηρεσιακή κυβέρνηση με το ανόθευτο σύστημα της απλής αναλογικής!
Όλοι στις επάλξεις του αγώνα για την επιβολή μιας δημοκρατικής λύσης, για το καλό του λαού και της Ελλάδας!
—Ζήτω η ακατάβλητη, αγωνιστική συσπείρωση των δημοκρατικών – αντιφασιστικών δυνάμεων!
—Ζήτω ο Αδούλωτος λαός της Ελλάδας!

πηγή: Λαϊκός Δρόμος