Πέντε μόλις λεπτά πριν τα μεσάνυχτα της 4ης Ιουλίου του 2024 ανέβηκε στη Δημόσια Διαβούλευση το νέο Νομοσχέδιο για την Ψυχική Υγεία και Απεξάρτηση το οποίο είχε εξαγγείλει από τον Νοέμβρη του 2023 ο Υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος. Το νομοσχέδιο αυτό με τον μεγαλόπνοο και παραπλανητικό τίτλο Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης έχει δύο βασικές θεματικές. Η πρώτη αφορά την Ψυχική Υγεία και η δεύτερη την Απεξάρτηση στην Ελλάδα. Το πρώτο κομμάτι που αφορά στην Ψυχική Υγεία προβλέπει την δημιουργία Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας με ταυτόχρονη κατάργηση του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Δαφνί) και του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μια γραφειοκρατική, διοικητική αναδιάταξη των Yπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που ανοίγει τον δρόμο στις Ιδιωτικές Δομές Κερδοσκοπικού και μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ΑΜΚΕ) οι οποίες εντάσσονται στο Δίκτυο όπως και οι ιδιώτες γιατροί.

Ο τίτλος του νομοσχεδίου ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης είναι προσχηματικός και παραπλανητικός γιατί δεν προβλέπεται καμιά ανάπτυξη υπηρεσιών προς την κατεύθυνση αυτή. Δεν προβλέπεται ανάπτυξη Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας και Πρόληψης της Ψυχικής Νόσου ούτε Τομεοποιημένες Υπηρεσίες ανοικτές στην κοινότητα για να μπορέσει να γίνει πράξη η Αποασυλοποίηση και η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. Αντίθετα, το νέο Νομοσχέδιο φτιάχνει έναν υπερσυγκεντρωτικό μηχανισμό διοίκησης χωρίς πραγματικό περιεχόμενο και χωρίς όραμα, συνεχίζοντας την καταστροφή και την υποστελέχωση των Υπηρεσιών ψυχικής Υγείας στη χώρα, μέσα στο πνεύμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που καταστρέφουν το ΕΣΥ.

Στο δεύτερο σκέλος που αφορά στις Υπηρεσίες Απεξάρτησης προβλέπεται η σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.). Στον Οργανισμό αυτό που θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου θα ενταχθούν και θα διαλειτουργούν όλοι οι εγκεκριμένοι Oργανισμοί και Φορείς Απεξάρτησης.

Στον ΕΟΠΑΕ θα ενταχθούν, αφού καταργηθούν, το ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων), ο ΟΚΑΝΑ (Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών) και όλα τα Δημόσια Προγράμματα Απεξάρτησης, δηλαδή η Μονάδα Απεξάρτησης από τα Ναρκωτικά 18 ΑΝΩ (ΨΝΑ), η Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ (ΨΝΑ), τα Προγράμματα Απεξάρτησης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ΑΡΓΩκαι ΙΑΝΟΣ το Πρόγραμμα του Νοσοκομείου Ιωαννίνων Χατζηκώστα και τοΔΙΑΠΛΟΥΣ στην Κέρκυρα, ενώ δεν γίνεται καμιά αναφορά στα Κέντρα Πρόληψης που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα και διαφαίνεται ότι καταργούνται και αυτά. Αυτό σημαίνει ότι οι Δημόσιες Υπηρεσίες Απεξάρτησης αποσπώνται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, χάνουν τον Δημόσιο χαρακτήρα τους και αυτό έχει μεγάλη σημασία για την κοινωνία. Ο ΕΟΠΑΕ θα διοικείται από ΔΣ που θα ορίζει η κυβέρνηση, θα έχει την ευελιξία που έχουν τα ΝΠΙΔ, σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο, σε επίπεδο συμβάσεων και συνεργασίας με άλλους ιδιωτικούς φορείς και την ευελιξία να προσλαμβάνει προσωπικό με σχέσεις εργασίας διαφορετικές από αυτές που ισχύουν στο ΕΣΥ.

Η συγχώνευση σε ένα τόσο μεγάλο Οργανισμό (1500 εργαζομένων) αλλάζει την φυσιογνωμία των Θεραπευτικών Προγραμμάτων. Εμβληματικά Θεραπευτικά Προγράμματα (18 ΑΝΩ, ΚΕΘΕΑ), με ιστορία 45 χρόνων και με πολύ καλές πρακτικές στο πεδίο της αντιμετώπισης της Εξάρτησης χάνονται και μαζί τους χάνεται η εμπειρία, ο πλούτος θεραπευτικών πρακτικών και διαφορετικών προσεγγίσεων, οι διαφορετικές κουλτούρες και η φιλοσοφία που έχουν αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια, σε επαφή με την κοινωνία και τις ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων. Έτσι καταργείται ο θεραπευτικός πλουραλισμός και δε διασφαλίζεται το θεραπευτικό συνεχές, στοιχεία πολύ σημαντικά για τους εξαρτημένους που αποφασίζουν να ενταχθούν σε θεραπεία. Ο νέος Οργανισμός θα αναπτύξει μια δική του δυναμική αλληλοεπικάλυψης, με κίνδυνο τα Θεραπευτικά Προγράμματα που σήμερα λειτουργούν να ομογενοποιηθούν, στο πλαίσιο της κυρίαρχης λογικής της μείωσης της βλάβης. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα ακυρωθεί την πράξη η αυτονομία του του 18 ΑΝΩ, η φιλοσοφία του και η δυνατότητά του να προσελκύει τα εξαρτημένα άτομα και να είναι αποτελεσματικό .

Ο νέος Νόμος για Ψυχική Υγεία και Απεξάρτηση είναι η ταφόπλακα για την Ψυχική Υγεία και για την Απεξάρτηση στην Ελλάδα και πρέπει να αποσυρθεί.

Μαρία Χλωρού

Επιστημονικά Υπεύθυνη Συμβουλευτικού Σταθμού 18Ανω{Β} -ΨΝΑ ΔΑΦΝΙ

Γκότσης Ηρακλής

Επιστημονικά Υπεύθυνος Συμβουλευτικού Σταθμού 18Ανω{Α} -ΨΝΑ ΔΑΦΝΙ, Γενικό Συμβούλιο ΑΔΕΔΥ