Δείξτε στα παιδιά τα πράσινα λιβάδια και αφήστε τον ήλιο να λάμψει στο μυαλό τους (Vijay Prashad, Τριηπειρωτική)

Μεταφράσαμε το εβδομαδιαίο δελτίο του Vijay Prashad, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών

Ακριβώς πριν από δύο χρόνια, περπάτησα μαζί με τους συντρόφους μου από τη Τριηπειρωτική: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών μέσω του Camp Marielle Vive («Marielle Lives») έξω από το Valinhos στην πολιτεία του Σάο Πάολο της Βραζιλίας με μεγάλη αίσθηση déjà vu. O καταυλισμός μοιάζει με τόσες άλλες κοινότητες των απελπιστικά φτωχών στον πλανήτη μας. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι ένας στους οκτώ ανθρώπους στον πλανήτη μας -ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι- ζουν σε τέτοια αβεβαιότητα. Τα σπίτια είναι κατασκευασμένα από ένα συνονθύλευμα υλικών: μπλε φύλλα μουσαμάδων και κομμάτια ξύλου, κυματοειδή φύλλα σιδήρου και παλιά τούβλα. Χιλιάδες οικογένειες ζουν στο Marielle Vive, που πήρε το όνομά του από τη Βραζιλιάνα σοσιαλίστρια Marielle Franco, η οποία δολοφονήθηκε τον Μάρτιο του 2018.

Το Camp Marielle Vive δεν είναι μια συνηθισμένη «παραγκούπολη», μια λέξη με τόσες πολλές αρνητικές συνδηλώσεις. Η διάθεση σε πολλές παραγκουπόλεις είναι περίλυπη, εγκληματικές συμμορίες και θρησκευτικές οργανώσεις τους παρέχουν εύθραυστη κοινωνική κόλλα. Αλλά το Marielle Vive αποπνέει μια διαφορετική αύρα. Οι σημαίες του Κινήματος των Εργαζομένων Χωρίς Γη (MST) είναι παντού. Οι κάτοικοι αποπνέουν μια ήσυχη και φιλική αξιοπρέπεια, πολλοί από αυτούς φορώντας μπλουζάκια ή καπέλα από την οργάνωσή τους. Έχουν έναν αέρα ετοιμότητας: Η Επιτροπή είναι έτοιμη να υπερασπιστεί το καταυλισμό από τις εξώσεις των τοπικών αρχών και έτοιμη να οικοδομήσει μια πραγματική κοινότητα για τον εαυτό τους.

Στο κέντρο του καταυλισμού βρίσκεται μια κουζίνα της κοινότητας, όπου μερικοί από τους κατοίκους τρώνε τα τρία γεύματα τους. Το φαγητό είναι απλό αλλά θρεπτικό. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται μια μικρή κλινική την οποία επισκέπτεται ένας γιατρός μία φορά την εβδομάδα. Έξω από τα σπίτια είναι παρτέρια και κήπους λαχανικών. Οι δηοτικές αρχές στη γειτονική ριόλη σταμάτησαν να επιτρέριουν στο σχολικό λεωφορείο να παίρνει τα παιδιά αριό τον καταυλισμό και να τα μεταφέρει στο σχολείο τη πόλη. Καθώς οι γονείς αγωνίζονταν να πάνε τα παιδιά τους σχολείο κάθε μέρα, το Camp Marielle Vive δημιούργησε μια αίθουσα για εξωσχολικές δραστηριότητες, η οποία συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Η Tassi Barreto του MST μου είπε στις αρχές Αυγούστου 2021 ότι ο καταυλισμός δεν είχε θανάτους από COVID-19 επειδή «προέβησαν σε αποφασιστική δράση για να αποφύγουν τη διάδοση της μόλυνσης». Ο τοπικός δήμος αρνήθηκε το νερό του καταυλισμού, το οποίο είναι -όπως λέει η Barreto- είναι «έγκλημα κατά ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Οι κάτοικοι συνέχισαν να αναπτύσσουν το συλλογικό τους έργο, ενισχύοντας την κουζίνα της κοινότητας και το κέντρο υγείας της κοινότητας, και προωθώντας την αγροοικολογική παραγωγή στον κήπο λαχανικών, ο οποίος είναι χτισμένος με τη μορφή μαντάλα. Ο κήπος ήταν τόσο παραγωγικός που ο καταυλισμός μπόρεσε να πουλήσει καλάθια με προϊόντα στις κοντινές πόλεις Valinhos και Campinas.

Η τάξη βρίσκεται σε ένα ξεχωριστό μέρος του Camp Marielle Vive. Όμως, η Barreto μου είπε, «τα παιδιά και οι νέοι σε σχολική ηλικία είχαν μεγάλη δυσκολία επειδή δεν υπήρχαν δια ζώσης τάξεις [στο δημοτικό σχολείο] και υπήρχαν εικονικές δραστηριότητες στις οποίες δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν». Η ηγεσία του καταυλισμού έπρεπε να καινοτομεί: τα φύλλα εργασίας έπρεπε να τυπώνονται και να διανέμονται στους μαθητές κάθε δεκαπενθήμερο και -καθώς οι καθηγητές των δημόσιων σχολείων δεν μπορούσαν να τα αναθεωρήσουν- ο καταυλισμός απευθύνονταν σε εκπαιδευτικούς από την UNICAMP, ένα κοντινό δημόσιο πανεπιστήμιο, για να επιβλέπουν την εργασία τους. Η εκπαίδευση των παιδιών αποτελεί σοβαρή πρόκληση.

Η Τριηπειρωτική: Ινστιτούτο Κοινωνικής Ερευνας κλείνει ολοκλήρωσε φάκελο με τίτλο Κορόνασοκ και εκπαίδευση στη Βραζιλία: Ενάμισι χρόνο μετά (Αύγουστος 2021), εξετάζοντας σε βάθος για την κρίση της δημόσιας εκπαίδευσης ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Ο φάκελός μας αναφέρει μια μελέτη της UNICEF που δείχνει ότι, μέχρι το τέλος του 2020 στη Βραζιλία, περίπου 1,5 εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι είχαν εγκαταλείψει τις σπουδές τους και 3,7 εκατομμύρια είχαν εγγραφεί επίσημα αλλά δεν είχαν πρόσβαση σε εξ αποστάσεως τάξεις.

Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι το 90% των μαθητών σε ολόκληρο τον κόσμο -1,57 δισεκατομμύρια παιδιά- δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν δια ζώσης διδασκαλία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλοί από αυτούς έπρεπε να συνδεθούν στο διαδίκτυο. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη της UNESCO δείχνει ότι ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός δεν διαθέτει σύνδεση στο Διαδίκτυο. Αυτό σημαίνει 3,6 δισεκατομμύρια άτομα χωρίς πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με τη μελέτη, «Τουλάχιστον 463 εκατομμύρια ή σχεδόν το ένα τρίτο των φοιτητών παγκοσμίως δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στην εξ αποστάσεως μάθηση, κυρίως λόγω έλλειψης πολιτικών ηλεκτρονικής μάθησης ή έλλειψης εξοπλισμού αναγκαίου για τη σύνδεση από το σπίτι». Ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός δεν έχει Διαδίκτυο και πολλοί από αυτούς που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις τεχνολογίες και τα εργαλεία που απαιτούνται για τη συμμετοχή στην εξ αποστάσεως μάθηση. Το ψηφιακό χάσμα είναι ακόμα πιο έντονο σε σχέση με το φύλο: στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, μόνο το 15% των γυναικών χρησιμοποίησε το διαδίκτυο το 2019, σε σύγκριση με το 86% των γυναικών στον λεγόμενο ανεπτυγμένο κόσμο.

Η στροφή προς την ψηφιακή εκπαίδευση έχει ενθαρρύνει τις μεγαλες εταιρείες να ενσωματώσουν τα κοινά αγαθά της δημόσιας εκπαίδευσης, καθιστώντας όλο και πιο δύσκολο για τις μάζες των παιδιών να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε εκπαίδευση. Οι μεγάλες επιχειρήσεις βλέπουν ξεκάθαρα την ευκαιρία. Όπως εξήγησε η Microsoft, «Οι επιπτώσεις από την COVID-19, η συνεχής πρόοδος στην ψηφιακή τεχνολογία, και η αυξανόμενη συσσωρευμένη ζήτηση για μάθηση με επίκεντρο τους φοιτητές συνδυάστηκαν για να δημιουργήσουν μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία για τη μεταμόρφωση ολόκληρης της εκπαίδευσης». Όπως μας είπε η Bia Carvalho του κινήματος νέων της Βραζιλίας (Levante Popular da Juventude) για τον φάκελό μας, «Για αυτούς τους επιχειρηματίες, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο κερδοφόρα, επειδή τους επιτρέπει να μειώσουν ένα μέρος των δαπανών τους και τους δίνει πρόσβαση σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών. Από την άποψη της [εξέτασης] της εκπαίδευσης ως αγαθό, όπου πωλούν τάξεις, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει πολύ περισσότερο νόημα». Οι δημόσιοι πόροι έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της μαζικής επέκτασης των ιδιωτικών ψηφιακών εκπαιδευτικών συστημάτων.

Ο φάκελός μας κλείνει επισημαίνοντας τρία βασικά ζητήματα: την ανάγκη αύξησης των επενδύσεων σε δημόσιες εκπαιδευτικές υποδομές (με παράλληλη διασφάλιση μη μυστικής ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης)· την ανάγκη αξιολόγησης, κατάρτισης και στήριξης της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών· και την ανάγκη να αγωνιστούμε για ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία. Θέτει ερωτήματα σχετικά με τον σκοπό της εκπαίδευσης, ο οποίος θέτει το στάδιο στο οποίο οι νέοι μαθαίνουν να θέτουν ερωτήματα σχετικά με την κοινωνία τους, σχετικά με τις αξίες τους, σχετικά με την ασυμφωνία μεταξύ των αξιών τους και των κοινωνικών θεσμών τους, και σχετικά με το τι μπορεί να κάνει κανείς για αυτήν την ασυμφωνία. Υπάρχει μια ευθεία γραμμή από τις φοιτητικές διαμαρτυρίες που κατέκλυσαν τη Χιλή το 2011, τη Νότια Αφρική το 2015 και την Ινδία το 2015-16 στον φάκελό μας. Αυτό το νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρέπει να αναπτυχθεί. Είναι μια αναγκαιότητα.

Όταν περπατήσαμε στο καταυλισμό Marielle Vive το 2019, δύο νεαρές γυναίκες, η Ketley Júlia και η Fernanda Fernandes, ήταν μαζί μας. Μας είπαν για τη σχολική τους εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών που παρακολουθούσαν στην αίθουσα του καταυλισμού. Τα τελευταία δύο χρόνια, η Ketley συμμετείχε με άλλες γυναίκες στο καταυλισμό ως ηγέτιδα-κλειδί στην κοινότητά της. Συντονίζει τον κήπο μάνταλα, βοηθά στην αποθήκη και οργανώνει τις δωρεές ρούχων και κουβερτών, όλα αυτά παρά την καταπολέμηση των προκλήσεων για τη δική της υγεία.

«Στη μέση της βαρβαρότητας», μου είπε ο Barreto, «η ελπίδα έχει πάντα έναν τρόπο να εμφανίζεται». Η Ketley είναι πλέον έγκυος, «μια χαρά που μας ενθαρρύνει τον αγώνα μας», είπε η Barreto. Η Fernanda ζει τώρα στο καταυλισμό Irmã Alberta κοντά στο Σάο Πάολο, όπου συνεχίζει να συμμετέχει στο MST, καθώς ανατρέφει δύο παιδιά. Τα παιδιά της Fernanda και το παιδί της Ketley δίνουν ελπίδα, αλλά χρειάζονται επίσης ελπίδα να διαμορφωθούν μέσα από έναν κόσμο με ένα ανθρώπινο και ελπιδοφόρο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Το 1942, ο Άγγλος ποιητής, σοσιαλιστής και ειρηνιστής Stephen Spender έγραψε το ‘An Elementary School Classroom in a Slum’. Τα παιδιά στο σχολείο των παραγκουπόλεων, έγραψε ο Spender, έχουν ένα μέλλον «ζωγραφισμένο με ομίχλη», για χάρτες τους «παραγκουπόλεις τόσο μεγάλες όσο η καταστροφή». Πρέπει να σπάσουμε τα παράθυρα της φτωχογειτονιάς, έγραψε ο Spender .

Και δείξτε στα παιδιά πράσινα λιβάδια, και φτιάξτε τον κόσμο τους
Να τρέξουν σε χρυσή άμμο, και αφήστε τα να λάβουν ποιοτική εκπαίδευση χωρίς περιορισμούς
Να τρέξουν γυμνοί σε βιβλία τα λευκά και πράσινα φύλλα ανοιχτά
Η ιστορία είναι δική τους γλώσσα του ήλιου.

Πηγή: Guernicaeu.wordpress.com