Αρκετές φορές, μια συζήτηση γύρω από τη στράτευση των ανθρώπων του λαού στη μεγάλη υπόθεση του κομμουνιστικού κινήματος, σκοντάφτει πάνω στο ατράνταχτο, ακλόνητο -τάχα- επιχείρημα πως αυτά τα πράγματα δεν αφορούν τον «κοινό» άνθρωπο. Εμένα δε με νοιάζει η πολιτική, σου λέει κάποιος, αυτά είναι δυσνόητα πράγματα ένας δεύτερος, χάνω το χρόνο απ’ τη ζωή μου ένας τρίτος. Εξηγήσιμες προφάσεις γιατί το σύστημα φρόντισε να «γανώσει» τα μυαλά των απλών ανθρώπων με αναβολές, τη φιλοσοφική ακινησία, το «δε βαριέσαι» ή το τρομακτικό «τίποτα δεν αλλάζει». Μέσα στην πληθώρα των επιχειρημάτων μας ενίοτε ξεχνάμε αυτό της προσωπικής βελτίωσης του ανθρώπου που οργανώνεται, που στρατεύεται στο δρόμο για μια καλύτερη κοινωνία.

Και όταν λέμε προσωπικούς όρους βελτίωσης όλων των παραγόντων  που συγκροτούν ένα άτομο, εννοούμε: Όλοι μας, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο πήραμε στοιχεία της αστικής κουλτούρας μέσα από το σχολείο ή τους άλλους φορείς κοινωνικοποίησης. Η οργάνωση, το κομμουνιστικό κόμμα και η στράτευση έρχεται να προσθέσει ή καλύτερα να τροποποιήσει τη μέθοδο σκέψης μας με το διάβασμα, τη γνώση, το «σκάψιμο» των γεγονότων. Είναι κοινή σχεδόν παραδοχή, που ακουμπάει σ’ όλη την πορεία του κινήματος, ότι οι άνθρωποι της αριστεράς γνώριζαν περισσότερα πράγματα, είχαν στέρεη κατάρτιση, ακόμη κι όταν δεν είχαν πτυχία, είχαν μόρφωση. Ένα άλλο στοιχείο αφορά την επίλυση προβλημάτων. Η ανεργία ή ο βιοπορισμός, τα εργασιακά ή το μεγάλωμα των παιδιών είναι κοινωνικά ζητήματα που θέλουν «κότσια» ή «τσαγανό».

Αλλά το αφεντικό, το σωματείο, ο πόλεμος, η απεργία κλπ είναι εξίσου προβλήματα που χρειάζονται επίλυση. Η τριβή μ’ αυτά πλουταίνει το μυαλό, ανοίγει τον ορίζοντα, δυναμώνει το νέο άνθρωπο, προσφέρει νέα πεδία δράσης που υπερβαίνουν τη χαυνωτική τηλεθέαση, τα survivor και το εξοντωτικό «μεροδούλι-μεροφάι», που χαρίζει επανάληψη και ασφάλεια αλλά τυποποιεί και φτωχαίνει τη ζωή μας. Τρίτον είναι ο στόχος. Ο Μαξίμ Γκόργκι μας έλεγε ότι όποιος δεν έχει ιδανικά είναι «ένα τίποτα». Πραγματικά. Ο στόχος του αγωνιστή ανθρώπου, του συνειδητού εργαζόμενου, του ταξικά σκεπτόμενου ή εν τέλει του κομμουνιστή, είναι μια κοινωνία των ίσων, είναι ο σοσιαλισμός, είναι να διαφεντεύουν οι άνθρωποι τον μόχθο τους και τη χώρα τους. Αναμφίβολα οι κομμουνιστές, όπως και κάθε άνθρωπος που «δε βολεύεται με λιγότερο ουρανό» (όπως θα ’γραφε ο Ρίτσος) έχουν πολύ ευρύτερους ορίζοντες, πολύ δρόμο να διανύσουν, «πολύ μαλλί να ξάσουν», όπως θα ’λεγε ο λαός μας. Αλλά είναι αυτοί οι στόχοι, η πανανθρώπινη ματιά, ο διεθνισμός τους, τα παιδιά της Παλαιστίνης που λέμε χάριν συντομίας, που τους κάνουν να διαφέρουν από τον απέναντι που κοιτάει «την πάρτη του». Αν ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα κι αν βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας του ζωικού βασιλείου είναι -εκτός των άλλων- γιατί μπόρεσε να θέσει στόχους, να προσδοκά, να ονειρεύεται και να σχεδιάζει.

Κανένα ζώο δεν μπορεί να ονειρευτεί και να σχεδιάσει γιατί οδηγείται από το ένστικτο όσο εκπληκτικό κι αν είναι. Ο σολομός μπορεί ενστικτώδικα να κάνει εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα για να αναπαραχθεί, αλλά μόνο η Μεγάλη Πορεία των Κινέζων Κομμουνιστών θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να νικηθεί η ντόπια ολιγαρχία και οι αντιδραστικοί. Γνωρίζουμε ήδη τον αντίλογο στα παραπάνω επιχειρήματα. Η καλύτερή μας απάντηση στο ζήτημα έρχεται από τον ξεχασμένο βράχο-νησί που επισκεφτήκαμε πρόσφατα. Τη Μακρόνησο. Πρέπει ν’ αγαπάει κανείς τη ζωή, τον κόσμο ολόκληρο και την προσωπική του αξιοπρέπεια για να μην ενδίδει στα βασανιστήρια, τις ταπεινώσεις και την κτηνωδία. Πρέπει νάναι «ανώτερης πάστας άνθρωπος» (για να θυμηθούμε τον Ι.Β.Στάλιν) ώστε να μπορεί να υπερβεί την καθημερινότητα, τη μικρότητα, τον εγωισμό και τον στενό του κόσμο, ώστε να μπορεί να πει πως είμαστε στο «εμείς». Να μιλήσει σαν άνθρωπος της τάξης του.

Και αυτή η υπεροπλία δίνεται με την κομμουνιστική στράτευση. Η πορεία των ανθρώπων προς την κοινωνική απελευθέρωση σημαδεύει και την προσωπική τους καλυτέρευση.

Θανάσης Τσιριγώτης