ΙΣΑΑΚ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗ

Η κληρονομιά του παλιού ΚΚΕ

 α. Ενάντια στη μονομέρεια

  Σημαντικό ζήτημα, που γύρω απ’ αυτό διεξάγονται σήμερα πολλές συζητήσεις και αναπτύσσονται διάφορες απόψεις στις γραμμές του κινήματός μας είναι το ποια στάση πρέπει να υιοθετήσουμε απέναντι στην ιστορία του ΚΚΕ, τι πρέπει να πάρουμε από την πείρα του και τι να απορρίψουμε.

Ορισμένοι, αν και κριτικάρουν την ιστορία του ΚΚΕ από τα «αριστερά», φτάνουν στα ίδια εκείνα «συμπεράσματα», που πρόβαλαν στο παρελθόν οι πιο αχαλίνωτοι δεξιοί οππορτουνιστές-ρεβιζιονιστές. Αυτοί απορρίπτουν συνολικά όλη την ιστορία και την πείρα του ΚΚΕ σαν αρνητική και κηρύχνουν την καταδίκη των «σταλινικού τύπου κομμάτων», όπως θεωρούν πως ήταν και το ΚΚΕ ως το 1956. Στην πραγματικότητα, αυτοί αρνούνται την ίδια την αναγκαιότητα ύπαρξης του κομμουνιστικού κόμματος και γι’ αυτό προσπαθούν να αποκόψουν το σύγχρονο μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα απ’ το παλιό ΚΚΕ.

Στην προσπάθειά τους να υπερασπίσουν τη θετική κληρονομιά του παλιού ΚΚΕ από τη μηδενιστική λιγκβινταριστική αυτή τάση, ορισμένοι κομμουνιστές υιοθετούν μια μονόπλευρη στάση απέναντι στο παρελθόν του ΚΚΕ, φτάνουν να μη δέχονται τα λάθη που διαπράχτηκαν σε ορισμένες περίοδες και βλέπουν την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος της Ελλάδας σήμερα, σα μια απλή επιστροφή στην πολιτική του ΚΚΕ ως το 1956. Αυτή είναι μια όχι σωστή στάση, που δεν επιτρέπει τη ζωντανή έρευνα πάνω στην ιστορία του ΚΚΕ και την εξαγωγή ολόπλευρων και σωστών συμπερασμάτων, από την έρευνα αυτή.

Απέναντι στην περασμένη δράση του ΚΚΕ οι μαρξιστές-λενινιστές οφείλουν να υιοθετήσουν μια σοβαρή και αντικειμενική στάση. Η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος της Ελλάδας δίνει μια πλούσια πείρα, τόσο θετική, όσο και αρνητική, που οφείλουμε να τη μελετήσουμε βαθειά και να την αξιοποιήσουμε σωστά στους μελλοντικούς αγώνες και ειδικά στην πάλη για την οικοδόμηση του ενιαίου κόμματος των μαρξιστών-λενινιστών.

β. Πολύτιμα διδάγματα

Το πρώτο ζήτημα, που σ’ αυτό πρέπει να δοθεί απάντηση, είναι το ζήτημα αν η δράση του ΚΚΕ ως το 1956, συνολικά παρμένη, ήταν θετική ή αρνητική. Σ’ αυτό το ζήτημα, τα γεγονότα δίνουν μια ξεκάθαρη απάντηση. Παρά τα λάθη που διέπραξε στην πορεία της δράσης του, αυτό που κύρια χαραχτηρίζει το ΚΚΕ ως το 1956 είναι η θετική προσφορά του. Η ισχυρή επίδραση από την προσφορά αυτή φτάνει ως τις μέρες μας και αναμφίβολα θα βάλει τη σφραγίδα της και σ’ όλη τη μελλοντική εξέλιξη του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας.

Με την ίδρυσή του και με τη δράση του κοντά τέσσερις δεκαετίες, το ΚΚΕ πρόσφερε τεράστιες και ανεχτίμητες υπηρεσίες στο λαό και στον τόπο μας.

Χάρη στη δουλειά του ΚΚΕ οι ιδέες του μαρξισμού-λενινισμού διαδόθηκαν πλατειά ανάμεσα στην εργατική τάξη και στους άλλους εργαζόμενους της πόλης και του χωριού και τα ιδανικά του σοσιαλισμού κατάχτησαν το νου και τις καρδιές πλατειών λαϊκών μαζών. Το ΚΚΕ πρόβαλε και διάδωσε ανάμεσα στο λαό το πρόγραμμα μιας δημοκρατικής και σοσιαλιστικής αναγέννησης της νεοελληνικής κοινωνίας, δίνοντας έτσι σάρκα στα όνειρα, στις ελπίδες και στους οραματισμούς των προοδευτικών ανθρώπων αυτού του τόπου.

Με τον πρωτοποριακό ρόλο του στους αγώνες για το ψωμί, τη δουλειά, τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία, το ΚΚΕ πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στο λαό και στην πατρίδα μας. Το ΚΚΕ γαλούχησε γενεές ολόκληρες με το αγωνιστικό – επαναστατικό πνεύμα, με το πνεύμα της αδιάλλαχτης πάλης ενάντια στον ξένο ιμπεριαλισμό και στους ντόπιους λακέδες του, ενάντια στην πλουτοκρατική ολιγαρχία, την αντίδραση και το φασισμό. Μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ βγήκαν χιλιάδες και χιλιάδες αγωνιστές, έτοιμοι να δώσουν και τη ζωή τους ακόμα, αν χρειαζόταν, για την υπόθεση του λαού κι αυτοί, με τη σειρά τους, διάδωσαν αυτό το υψηλό αγωνιστικό πνεύμα ανάμεσα στις λαϊκές μάζες, πλούτισαν, δυνάμωσαν και ανάπτυξαν παραπέρα τις αθάνατες και ηρωικές παραδόσεις του λαού μας.

Το ΚΚΕ έγινε ένα μαζικό κόμμα, γιατί μπόρεσε να αναπτύξει μια ποικιλόμορφη και πλούσια δουλειά σύνδεσης με τις λαϊκές μάζες και τα μικρά και μεγάλα προβλήματά τους, γιατί έδειξε μια μεγάλη ικανότητα να αξιοποιεί τις κάθε λογής μαζικές οργανώσεις και να προωθεί μια συστηματική δουλειά ανάμεσα σ’ αυτές, γιατί μπόρεσε να συνδυάζει τους αγώνες για τις άμεσες οικονομικές και πολιτικές απαιτήσεις των μαζών με την πάλη για την ικανοποίηση των γενικών παλλαϊκών και πανεθνικών αιτημάτων.

Το ΚΚΕ έδειξε στο λαό τη σημασία της οργανωμένης πάλης, τη δύναμη της οργάνωσης και καλλιέργησε στα ίδια τα μέλη του την πίστη στην οργάνωση, στο κόμμα. Αυτό έκανε το κόμμα ικανό να δρα σαν έναν οργανωμένο και ενιαίο σύνολο με μεγάλη αποτελεσματικότητα και να πραγματοποιεί στη ζωή τα πιο σύνθετα πολιτικά και πραχτικά καθήκοντα.

Το ΚΚΕ διαπαιδαγώγησε τα μέλη του στο πνεύμα της κομμουνιστικής κομματικότητας, που σήμαινε την ανάπτυξη όλων εκείνων των υψηλών αρετών, που πρέπει να χαραχτηρίζουν τον κομμουνιστή λαϊκό αγωνιστή. Πάνω απ’ όλα, διαπαιδαγώγησε τα μέλη του στο πνεύμα τού να βάζουν σε πρώτη μοίρα τα συμφέροντα του κόμματος και σε δεύτερη μοίρα τα ατομικά τους συμφέροντα και έτσι ακριβώς να υποτάσσουν όλη την προσωπική ζωή και δράση τους στην υπόθεση του κόμματος και του λαού.

Σ’ αυτά συμπυκνώνονται μερικά από τα κυριότερα στοιχεία της θετικής κληρονομιάς που παίρνουμε από το παλιό ΚΚΕ. Κι αυτή την κληρονομιά οφείλουμε όχι μόνο να τη διαφυλάξουμε, αλλά και να την εμπλουτίσουμε και να την αναπτύξουμε παραπέρα. Πρέπει, ταυτόχρονα, να διδαχτούμε και από την αρνητική πείρα του ΚΚΕ.

γ. Λάθη προσανατολισμού

Πέρα από τα αντικειμενικά αναπόφευχτα λάθη και τις αδυναμίες που συνόδευαν το κόμμα στην πορεία της ωρίμανσης και της άνδρωσής του, υπήρξαν λάθη και αρνητικές καταστάσεις, που μπορούσαν να αποφευχθούν, που όμως δεν αποφεύχθηκαν και που προξένησαν μεγάλες ζημίες στην υπόθεση του κόμματος. Αυτά αφορούν, πρώτα-πρώτα, ζητήματα πολιτικής γραμμής, αλλά και ζητήματα κομματικής οικοδόμησης και, ιδιαίτερα, ζητήματα διαμόρφωσης του καθοδηγητικού πυρήνα του κόμματος.

Στις πιο σημαντικές στιγμές της ιστορίας του, στις περίοδες ακριβώς που είχε γνωρίσει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, το ΚΚΕ είχε μια λαθεμένη πολιτική, που για κύριο χαρακτηριστικό της είχε την έλλειψη πίστης στις εσωτερικές λαϊκές δυνάμεις, στην ικανότητά τους να τα βγάλουν πέρα με τους ξένους ιμπεριαλιστές και τους ντόπιους υποτακτικούς τους και να καταχτήσουν την αποφασιστική νίκη με το δικό τους αγώνα. Αυτό, ουσιαστικά, χαραχτήριζε την πολιτική του ΚΚΕ τόσο στην περίοδο της γερμανοχιλτερικής κατοχής, όσο και στην περίοδο 1946-1949.

Στην κατοχή, η πολιτική της καθοδήγησης του ΚΚΕ κυριαρχούνταν από την αντίληψη πως «δε μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα με τους Άγγλους», γι’ αυτό ο αγώνας κατευθυνόταν όχι στην κατάληψη της εξουσίας από τις λαϊκές δυνάμεις μετά το διώξιμο των ξένων καταχτητών, αλλά στην προετοιμασία της λεγόμενης «ειρηνικής μεταπολεμικής εξέλιξης». Ακριβώς αυτό οδήγησε στις προδοτικές συμφωνίες του Λιβάνου, της Γκαζέρτας και τελικά στη συνθηκολόγηση της Βάρκιζας. Ενώ στη μεταβαρκιζιανή περίοδο, ο στόχος της καθοδήγησης του ΚΚΕ ήταν η επίτευξη ενός συμβιβασμού με τους Άγγλους και την εσωτερική αντίδραση και γι’ αυτό ο ένοπλος αγώνας του 1946-1949 χρησιμοποιήθηκε όχι σαν η ανώτερη εκείνη μορφή πάλης που θα όφειλε να οδηγήσει στην κατάχτηση της εξουσίας από το επαναστατικό κίνημα, αλλά σαν ένα μέσο πίεσης, για να εξαναγκαστεί ο μοναρχοφασισμός να αποδεχθεί μια «έντιμη δημοκρατική λύση» του εσωτερικού προβλήματος.

δ. Ο ρόλος του Νίκου Ζαχαριάδη στο ΚΚΕ

Σοβαρό ζήτημα, είναι η εκτίμηση του ρόλου του Ν. Ζαχαριάδη στο ΚΚΕ. Ύστερα από το πραξικόπημα της λεγόμενης «6ης Ολομέλειας» του 1956 η διορισμένη οππορτουνιστική κλίκα Κολιγιάννη-Παρτσαλίδη ξαπόλυσε μια μεγάλη συκοφαντική επίθεση ενάντια στο Ν. Ζαχαριάδη. Στόχος αυτής της επίθεσης δεν ήταν η «αποκάλυψη και διόρθωση των λαθών του ΚΚΕ», όπως υποκριτικά διατεινόταν η οππορτουνιστική κλίκα, αλλά το χτύπημα του επαναστατικού πνεύματος, που, παρά τα λάθη που είχαν διαπραχθεί, εξακολουθούσε να εκφράζει το ΚΚΕ με επικεφαλής το Ν. Ζαχαριάδη, ως το Μάρτη του 1956 και το πέρασμα της ρεβιζιονιστικής «στροφής» στους κομμουνιστές.

Ο Ν. Ζαχαριάδης υπήρξε, αναμφίβολα, η πιο σημαντική προσωπικότητα στην ιστορία του ΚΚΕ από το 1918 ως το 1956 και το όνομά του συνδέθηκε αναπόσπαστα με τους αγώνες των κομμουνιστών της Ελλάδας στη διάρκεια αρκετών δεκαετιών. Σαν Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης στάθηκε ο πρωταγωνιστής της μεγάλης στροφής και ανόδου του ΚΚΕ στην περίοδο 1931-1936, ενώ το ανοιχτό γράμμα του της 31 Οχτώβρη 1940 καταξιώθηκε πια σαν ένα ιστορικό κομματικό και εθνικό ντοκουμέντο.

Ύστερα από το 1945 εξάλλου, ο Ν. Ζαχαριάδης υπήρξε η ψυχή της ανασυγκρότησης του ΚΚΕ και έμπασε στην πολιτική δουλειά, αλλά και στην εσωτερική ζωή του ΚΚΕ πολλά καινούργια, θετικά στοιχεία. Ωστόσο, ο Ν. Ζαχαριάδης διέπραξε και σοβαρά λάθη. Αυτά αναφέρονται κύρια στην προετοιμασία, οργάνωση και διεξαγωγή του ένοπλου αγώνα 1946-1949. Αλλά, επίσης, σε μια σειρά άλλα σημαντικά πολιτικά και κομματικά ζητήματα. Όταν οι μαρξιστές-λενινιστές κριτικάρουν τα λάθη του Ν. Ζαχαριάδη, ξέρουν να τα ξεχωρίζουν από τα λάθη των ξεσκολισμένων οππορτουνιστών Σιάντου-ΙΙαρτσαλίδη και Σια. Όσο σοβαρά λάθη κι αν διέπραξε ο Ν. Ζαχαριάδης, δεν έπαψε να είναι ένας επαναστάτης ηγέτης, ενώ οι οππορτουνιστές «κατήγοροί» του κύλησαν στο βούρκο της αποστασίας και της προδοσίας της επανάστασης.

Και ακριβώς επειδή ο Ν. Ζαχαριάδης ήταν ένας επαναστάτης, έγινε στόχος επιθέσεων των χρουστσιωφικών ρεβιζιονιστών. Με την πραξικοπηματική επέμβασή τους στα εσωτερικά του ΚΚΕ το 1956 οι χρουστσιωφικοί ρεβιζιονιστές επέβαλαν την ανατροπή της νόμιμης καθοδήγησης του ΚΚΕ που είχε επικεφαλής το Ν. Ζαχαριάδη, γιατί ο Ν. Ζαχαριάδης όχι μόνο δεν τους έδινε οποιεσδήποτε εγγυήσεις, αλλά, αντίθετα, αποτελούσε ένα σοβαρό εμπόδιο για την επιβολή της νέας οππορτουνιστικής «στροφής» στο ΚΚΕ. Γι’ αυτό και με μέτρα αστυνομικά τον απομόνωσαν από το κόμμα του και από τους κομμουνιστές της Ελλάδας, τον υπέβαλαν σε κάθε λογής περιορισμούς και διωγμούς και τελικά, για να τον εξοντώσουν, τον εξόρισαν στα βάθη της Σιβηρίας, όπου και πέθανε κάτω από αφάνταστες στερήσεις και κακουχίες.

Ισαάκ Ιορδανίδης, πρωτεγάτης της Αναγέννησης

ε. Σωστές απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα

Η συγκεκριμένη επισήμανση των λαθών και αδυναμιών του παλιού ΚΚΕ είναι μια εξαιρετικά λεπτή και υπεύθυνη υπόθεση, αλλά οι μαρξιστές-λενινιστές σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παραιτηθούν από την υποχρέωση να φέρουν σε πέρας αυτή την υπόθεση. Στο μέλλον, οφείλουμε να ολοκληρώσουμε τις έρευνές μας για το παρελθόν και με αίσθημα υψηλής κομματικής ευθύνης να συνοψίσουμε όλες τις εμπειρίες του παλιού ΚΚΕ, τόσο τις θετικές, όσο και τις αρνητικές. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να οπλιστούμε με την απαραίτητη εκείνη γνώση, που θα μας επιτρέψει να πετύχουμε τη σωστή σύνδεση των χθεσινών αγώνων, με τους σημερινούς και αυριανούς αγώνες του κινήματός μας.

Το τωρινό μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα της Ελλάδας αποτελεί την κατευθείαν συνέχεια του παλιού ΚΚΕ, αλλά η δράση μας αναπτύσσεται σήμερα μέσα σε νέες συνθήκες και οφείλουμε, παραμένοντας σταθερά πιστοί στις επαναστατικές παραδόσεις του ΚΚΕ και εφαρμόζοντας αυστηρά τις μαρξιστικό-λενινιστικές αρχές, να αναπροσαρμόσουμε έτσι τη δουλειά μας, ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στα δύσκολα καθήκοντα που βάζει μπροστά μας η συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

Τα γεγονότα που μεσολάβησαν από το 1956 ως τα σήμερα, όχι μόνο δε μείωσαν, αλλά, αντίθετα, επιβεβαίωσαν τις γενικές εκείνες επαναστατικές κατευθύνσεις, πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε το παλιό ΚΚΕ. Ωστόσο, από τότε συντελέστηκαν πολλές αλλαγές και η ζωή προβάλλει σήμερα πολλές νέες απαιτήσεις. Αυτές οι απαιτήσεις δε μπορούν να ικανοποιηθούν με μια απλή επιστροφή στο παρελθόν, στην πολιτική του ΚΚΕ ως το 1956.

Σε μια εποχή μεγάλης κίνησης των ιδεών στην κοινωνία και πρωτοφανούς ανάπτυξης των ιδεολογικών αγώνων και αναμετρήσεων ανάμεσα στην προλεταριακή ιδεολογία και στην αστική ιδεολογία, σε μια εποχή βαθειών πολιτικών αλλαγών και σημαντικών διαφοροποιήσεων των λαϊκών μαζών, το μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα θα μπορέσει να εκπληρώσει την αποστολή του μόνο με τον όρο πως θα δώσει τις σωστές και ολοκληρωμένες απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα, εφαρμόζοντας μια αντίστοιχα σωστή ιδεολογική και πολιτική γραμμή.

Απόσπασμα από κείμενο του Ισαάκ Ιορδανίδη που έγραψε το 1984 με την ευκαιρία των 20 χρόνων από την έκδοση του περιοδικού «Αναγέννηση»