Συνέντευξη του Χρήστου Κάτσικα στο popaganda.gr. Τη συνέντευξη πήρε η Λίνα Ρόκου που έκανε και την επιμέλεια του κειμένου

Στο πλαίσιο του «ένα παγούρι ανά μαθητή» ο Χρήστος Κάτσικας, επί 35 χρόνια φιλόλογος και επιπλέον αιρετός εκπρόσωπος των εκπαιδευτικών στο ΠΥΣΔΕ Δ΄ΔΔΕ Αθήνας εκφράζει τις ανησυχίες της εκπαιδευτικές κοινότητας, κατηγορεί το υπουργείο Παιδείας για επικοινωνιακό παιχνίδι και έλλειψη στρατηγικής υπέρ της ασφάλειας μαθητών και εκπαιδευτικών και απεύχεται τα χειρότερα.

Τονίζει όμως ότι την ανάγκη ύπαρξης ανοιχτών σχολείων.

Είναι αυτό που ζούμε φέτος, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς σε λίγες ημέρες, κάτι πρωτόγνωρο για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές;  Από τη μια έχουμε την πανδημία και από την άλλη τη διαχείρισή της. Όσον αφορά την πανδημία πρόκειται όντως για κάτι πρωτόγνωρο για την κοινωνία και φυσικά για τα σχολεία. Για τη διαχείριση της πανδημίας τη σχολική χρονιά που μας πέρασε έχω να πω ότι δεν πληρούσε δύο προϋποθέσεις: τα μέτρα ασφαλείας και το να μάθουν τα παιδιά γράμματα.

Ποιο ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίσατε;  Το υπουργείο Παιδείας προσπάθησε να λύσει το ζήτημα αφενός κλείνοντας το μάτι στους γονείς λέγοντας τους ουσιαστικά ότι ναι μεν τα σχολεία ανοίγουν αλλά μπορείτε να μην στείλετε τα παιδιά σας με αποτέλεσμα λίγες ημέρες μετά το άνοιγμα οι τάξεις να έχουν ελάχιστους μαθητές και αφετέρου προσπάθησε να εφαρμόσει όπως όπως κάτι καινούριο –τουλάχιστον για τα δεδομένα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- τη λεγόμενη εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Σε αυτήν παρότι πήραν μέρος, από καθαρό εκπαιδευτικό πατριωτισμό, χιλιάδες δάσκαλοι και καθηγητές το υπουργείο Παιδείας δεν έκανε τίποτα για να τους βοηθήσει, αντιθέτως προσπάθησε να εκμεταλλευτεί αυτή την ιστορία για άλλους λόγους: είτε για να την εφαρμόσει στο μέλλον σε περιοχές άγονες που δε θα στείλει αναπληρωτές είτε για να περάσει ένα σύστημα αξιολόγησης που θα γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού.

Ποιο είναι το συμπέρασμά σας για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση όπως εφαρμόστηκε;  Η εμπειρία έδειξε ότι αυτό λέμε εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε παιδιά 7, 8 αλλά και 15 ετών δεν έχει αποτέλεσμα. Το σχολείο, η τάξη, η ζωντανή περιπέτεια της μάθησης είναι κάτι τελείως διαφορετικό σε σύγκριση με ένα παιδί που βρίσκεται πάνω από μια οθόνη. 

Η περασμένη σχολική χρονιά τελείωσε, τι έγινε το καλοκαίρι ώστε να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για το νέο άνοιγμα των σχολείων;  Το επιτελείο του υπουργείο Παιδείας από την ώρα που τελείωσε η σχολική χρονιά δεν πήγε διακοπές, δούλεψε νυχθημερόν, μόνο που δεν δούλεψε ώστε να πάρει μέτρα υποστήριξης των σχολείων. Για το μόνο που δούλεψε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ήταν για να περάσει νομοθετήματα τα οποία πληγώνουν και αλλάζουν το DNA του ελληνικού σχολείου είτε παραδίδοντας την ιδιωτική εκπαίδευση ολοκληρωτικά στην αγορά και στους σχολάρχες είτε αυξάνοντας τους μαθητές στην τάξη του δημόσιου σχολείου εν μέσω μάλιστα πανδημίας, αυξάνοντας το εξεταστικό πλέγμα του λυκείου και διαλύοντας επιστημονικά αντικείμενα όπως αυτό της κοινωνιολογίας, της οικονομίας και των καλλιτεχνικών.  Το υπουργείο δούλεψε για να δημιουργηθεί ένα σχολείο αυταρχικό που ενστερνίζεται το «λιγότερη γνώση, περισσότερη κατάρτιση».

Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί περισσότερο; Το υπουργείο Παιδείας με την κάλυψη επιστημόνων που υποτάσσουν την επιστήμη τους στις πολιτικές αποφάσεις του υπουργείου έθεσε μόνο ένα θέμα: θα σας δώσουμε από μάσκες βάζοντας μέσα σε χώρους 40 τ.μ. 25-27 άτομα με όλους τους κινδύνους που κρύβει αυτή η απόφαση.

Είναι παράλογο αυτό τη στιγμή που οι λοιμωξιολόγοι λένε ότι στα σούπερ μάρκετ ή στα φαρμακεία θα μπαίνει ο τάδε αριθμός ανθρώπων την ίδια στιγμή στα σχολεία να επιτρέπεται ένα τόσο μεγάλο νούμερο ατόμων σε μια αίθουσα με αυτό το εμβαδόν.

Ξέρουμε ότι βάσει του μεγέθους των αιθουσών τα 12-15 άτομα ανά τάξη είναι υπεραρκετά για να λειτουργήσει το τμήμα με σχετική ασφάλεια και για να μάθουν τα παιδιά γράμματα.  Σε περίπτωση που είναι ανάγκη να κλείσουν τα σχολεία η αλήθεια είναι ότι οι εκπαιδευτικοί θα φροντίσουν να βρίσκονται σε επαφή με τα παιδιά με τον τρόπο που αυτοί γνωρίζουν πάρα πολύ καλά. Από την πλευρά του όμως το υπουργείο δεν έχει κάνει καμία προεργασία ώστε να υπάρχουν τα δωρεάν τα μέσα στα παιδιά ώστε να έχουν πρόσβαση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση ούτε κατάρτιση των εκπαιδευτικών έχει γίνει.

Ξέρουμε για πόσο καιρό θα κλείνει μια τάξη; Είναι δυνατόν να προβλεφθεί αυτό εφόσον τα κρούσματα μέσα στην ίδια τάξη μπορεί να εκδηλώνονται με διαφορά κάποιων ημερών το ένα από το άλλο; Η κ. Κεραμέως έχει να δώσει μόνο μία επαναλαμβανόμενη, στερεότυπη απάντηση σε ερωτήσεις σαν κι αυτή. Η απάντηση της είναι ότι θα έρθουν οδηγίες και θα έρθουν υπουργικές αποφάσεις. Θα έρθουν πότε; Εκ των υστέρων; Δίνει την εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι όλα θα τακτοποιηθούν βάσει οδηγιών αλλά αυτό είναι επικοινωνιακό παιχνίδι και όχι σχέδιο. Δεν ξέρουμε τίποτα ακόμη. Εμείς ως εκπαιδευτικοί παρότι φοβόμαστε ευχόμαστε να μην υπάρχουν προβλήματα με την πανδημία με τα 25 παιδιά ανά τμήμα.

Όσον αφορά την καθαριότητα στις σχολικές αίθουσες;  Το ζήσαμε το θέμα της καθαριότητας των σχολείων στις πραγματικές του διαστάσεις, πριν τις τωρινές ανακοινώσεις του υπουργείου όταν έβγαζε ανακοινώσεις τον Μάιο. Το προσωπικό της καθαριότητας είναι άνθρωποι που δουλεύουν με 300-400 ευρώ, που προσλαμβάνονται, απολύονται και επαναπροσλαμβάνονται κάθε χρόνο και που τους ανατίθεται έργο πέρα των δυνατοτήτων τους. Από αυτούς τους ανθρώπους ζητάμε σύμφωνα με τον πρωτόκολλο να καθαρίζουν τα πόμολα, τα τζάμια, τα θρανία, όλες τις αίθουσες αλλά μόνο αν ήταν τιραμόλα και είχαν έξι χέρια και έξι πόδια θα μπορούσαν να ανταποκριθούν. Να σκεφτείτε τα γραφεία των εκπαιδευτικών τα καθάριζαν οι ίδιοι εφόσον διέθεταν επάρκεια αντισηπτικών μέσων γιατί ο ένας άνθρωπος της καθαριότητας δεν προλάβαινε καθώς έτρεχε από αίθουσα σε αίθουσα.

Εκτός από τη μείωση των μαθητών ανά αίθουσα τι άλλο προτείνουν οι εκπαιδευτικοί; Τρία πράγματα ζητάμε, που είναι και τα αυτονόητα. Η αραίωση των μαθητών ανά τμήμα μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: Σε πολλές επαρχιακές, ειδικά, πόλεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν κλειστές σχολικές αίθουσες που υπάρχουν, ή κλειστά σχολικά κτίρια που κι αυτά υπάρχουν, ή ακόμη και κλειστά δημόσια κτίρια ή κτίρια της εκκλησίας και των δήμων. Πρέπει να μπουν σε αυτές τις αίθουσες θρανία και πίνακες ώστε να μπορεί να γίνει μάθημα. Στη χειρότερη περίπτωση μπορούν να γίνουν δύο βάρδιες, στο γυμνάσιο και στο λύκειο, εκεί δηλαδή που οι γονείς δε θα έχουν το ζήτημα να αφήσουν το παιδί μόνο τους στο σπίτι μέχρι να ξεκινήσει η βάρδια του. Σαφώς πρέπει να γίνει πρόσληψη ικανού αριθμού αναπληρωτών καθηγητών, υπάρχουν τόσοι συνάδελφοι άνεργοι που μπορούν να αξιοποιηθούν ειδικά τώρα που υπάρχει τέτοια ανάγκη αραίωσης των μαθητών ανά αίθουσα. Και το τρίτο μέτρο, είναι το δωρεάν τεστ σε μαθητές και καθηγητές που ακριβώς επειδή το σχολείο είναι κλειστός χώρος θα πρέπει να επαναλαμβάνεται μία φορά το μήνα. Αυτά είναι τα τρία μέτρα που πρέπει να παρθούν αλλιώς θα έχουμε σοβαρά προβλήματα, όσο και να τα απευχόμαστε.

Στις προτάσεις αυτές ποια είναι η απάντηση του υπουργείου; Η στάση του υπουργείου κρύβει την αντίληψη του θατσερισμού δηλαδή ότι δεν υπάρχει κοινωνία, ο καθένας είναι μόνος του, το κράτος δεν διασφαλίζει τίποτα, υπάρχει μόνο ατομική ευθύνη και στο πλαίσιο αυτό από τον Απρίλιο, Μάιο και μετά ενώ θα έπρεπε να υπάρχει σχέδιο ώστε να βρεθούν αυτές οι αίθουσες όπως έγινε στην Ιταλία και όπως γίνεται στην Κύπρο, να εξασφαλιστούν οι βασικοί όροι με θρανία και πίνακες και να γίνει μια ικανή πρόσληψη εκπαιδευτικών που θα καλύψουν τις έκτακτες ανάγκες το υπουργείο λέει «σας δίνω μια μάσκα και βγάλτε πέρα μόνοι σας».

Βέβαια και το υπουργείο υπερασπίζεται αδιαπραγμάτευτα την ανάγκη για επιστροφή στην σχολική αίθουσα. Και το υπουργείο, όπως και εμείς, έχει την εμπειρία για το πώς δεν λειτούργησε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Εάν εξαιρέσουμε την πρώτη εβδομάδα που έγιναν όντως μεγάλες προσπάθειες, είδαμε όλοι αυτό που περιμέναμε: τα παιδιά εγκατέλειπαν. Είναι αμαρτία να αναγκάσουμε παιδιά που δυστυχώς βρίσκονται ήδη πάρα πολλές μπροστά σε μια οθόνη να περάσουν και τις υπόλοιπες ώρες τους με τον ίδιο τρόπο. Επίσης, δεν υπάρχει μια παιδαγωγική της τηλεκπαίδευσης, και εμείς για πρώτη φορά την εφαρμόσαμε. Άλλο σε ακαδημαϊκό επίπεδο που ο σπουδαστής έχει ήδη κατακτήσει μια διαδικασία και άλλο στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η σχολική τάξη δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα. Στην αρχή της διαδικασίας της τηλεκπαίδευσης ξεκινήσαμε με έξι στους δέκα μαθητές, γιατί οι υπόλοιποι δεν διέθεταν τα μέσα, και καταλήξαμε με ελάχιστους.

Όσον αφορά τη χρήση της μάσκας στις σχολικές αίθουσες; Τον Μάιο πολλοί καθηγητές με δική τους πρωτοβουλία φόρεσαν μάσκα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Μετά από ένα μισάωρο ομιλίας η μάσκα γινόταν ένα πράγμα με το στόμα. Να περιμένουμε ότι παιδιά 6, 7, 8 χρονών θα φορούν τη μάσκα επί έξι ώρες και ότι θα  βάζουν και θα τη βγάζουν σύμφωνα με τις οδηγίες νομίζω ότι είναι προσδοκία εικονικής πραγματικότητας και δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες ή προστατεύει από πραγματικούς κινδύνους. Και έστω, ως μέτρο θα μπορούσαν οι σχολικές ώρες από 45 λεπτά να μικρύνουν στα 30 λεπτά ανά μάθημα ώστε να είναι υποφερτή και ρεαλιστική η χρήση της μάσκας. Νομίζω ότι περισσότερο από τις μάσκες πρέπει να εστιάσουμε στην απόσταση. Στους 15 μαθητές η χρήση μάσκας θα μπορούσε να είναι όντως υποστηρικτικό μέσο, στους 25 νομίζω ότι παίζει καθαρά ψυχολογικό ρόλο.

Όσον αφορά τα διαλείμματα; Στο ελληνικό σχολείο η πρόταση για διαφορετικά διαλείμματα ανά τάξη δεν στέκει. Στο γυμνάσιο και στο λύκειο αλλά πλέον και στο δημοτικό υπάρχουν εκπαιδευτικοί διαφορετικών ειδικοτήτων και σκεφτείτε ότι 3.5 στους 10 εκπαιδευτικούς είναι μέχρι και σε πέντε διαφορετικά σχολεία την εβδομάδα συνεπώς καταλαβαίνετε ότι καθιστά αδύνατο να προκύψει πρόγραμμα με διαφορετικά διαλείμματα.

Τι έχετε να πείτε στους γονείς που λένε ότι με αυτές τις συνθήκες δεν θα στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο; Υπάρχουν γονείς που λένε ότι δε θα στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο και υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι δε θα επιτρέψουν στο παιδί τους να φορέσει μάσκα στο σχολείο. Αυτές οι ανορθολογικές, μεταφυσικές ή ακόμη και «καθυστερημένες» αντιλήψεις, που ορισμένες φορές προέρχονται και από καλοπροαίρετους ανθρώπους, αυτές οι ιδέες τροφοδοτούνται από τις ανορθολογικές ανακοινώσεις του υπουργείου. Όταν αρχικά μας λένε ότι οι μάσκες μπορεί να είναι επικίνδυνες και μετά είναι αναγκαίες, όταν μας λένε ότι τα παιδιά είναι εύκολο να κολλήσουν τους μεγαλύτερους και μετά ότι δύσκολο μεταφέρουν τον ιό στους άλλους τότε προκύπτει χώρος ώστε να αναπτυχθούν, δυστυχώς, τέτοιες αντιλήψεις.