Διονύσης Τεμπονέρας

Για να περάσουν όλα τα δύσκολα μέτρα που ακολουθούν, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αδρανοποιηθεί κάθε εστία αντίστασης και αμφισβήτησης, των κυβερνητικών επιλογών. Μόνο που η ιστορία δεν τελειώνει και η ταξική πάλη δεν καταργείται με εγκυκλίους…

Πριν από περίπου 2 μήνες, στις 19 Ιουνίου, δημοσιεύτηκε ο «αντεργατικός νόμος Χατζηδάκη-Μητσοτάκη», ο ν.4808/2021.Είναι ο νόμος, που καθιέρωσε τις απλήρωτες υπερωρίες, κατήργησε το 8ώρο, περιόρισε την απεργία και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα και απελευθέρωσε τις απολύσεις, στον ιδιωτικό τομέα.

Σύσσωμη τότε η αντιπολίτευση και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, (δικαίως) κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι, επιχειρεί εν μέσω θέρους, να ξεμπερδέψει μια και καλή, με ότι απέμεινε, από το ατομικό και συλλογικό εργατικό δίκαιο, μετά από μια σκληρή μνημονιακή δεκαετία.

Η πρώτη εφαρμοστική εγκύκλιος του νέου νόμου, εκδόθηκε λίγες ημέρες αργότερα, στις 7 Ιουλίου. Αφορούσε τα ζητήματα των αδειών των εργαζομένων. Πράγματι στο θέμα αυτό, η κυβέρνηση διεύρυνε την προστασία των εργαζομένων και κυρίως διευκόλυνε την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας. Η εγκύκλιος υπογραφόταν μάλιστα, από τον ίδιο τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Χατζηδάκη, ο οποίος με την υπογραφή του, θέλησε να «πιστωθεί» τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νέου νόμου.

Δεν συνέβη όμως το ίδιο και την περασμένη Πέμπτη, όταν το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, έδωσε στη δημοσιότητα την εφαρμοστική εγκύκλιο, που αφορά κατά βάση τα ζητήματα που σχετίζονται με το δικαίωμα της απεργίας. Η εγκύκλιος υπογράφεται από την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου, κα Στρατινάκη. Σημειολογικά, φαίνεται ότι, γίνεται μια επικοινωνιακή διαχείριση, προκειμένου να μην φανεί ως συντάκτης των πιο «δύσκολων» διατάξεων, ο ίδιος ο Υπουργός και έρθει σε αντιπαράθεση, με τα σωματεία εν όψει και των καθιερωμένων συγκεντρώσεων στην ΔΕΘ. Η ουσία βεβαίως δεν αλλάζει. Ο αντεργατικός νόμος, φέρει ατόφια την υπογραφή του Υπουργού αλλά και του ίδιου του Πρωθυπουργού, ο οποίος χαρακτήριζε ως «εκσυγχρονιστικό άλμα» τις διατάξεις του νόμου.

Συνολικά, η εγκύκλιος για τις απεργίες, συγκροτεί ένα πολύπλοκο, χρονοβόρο, μη λειτουργικό, δαπανηρό και άκρως γραφειοκρατικό πλαίσιο, που ξεκάθαρα ευνοεί τους μεγαλοεργοδότες, οι οποίοι διαθέτουν και χρόνο και χρήμα. Οι τελευταίοι γνωρίζουν ότι, οι καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις με τα σωματεία δημιουργούν σύγχυση, κόπωση και διάσπαση των εργατικών δυνάμεων. Συνεπώς, οι πολλές διατυπώσεις, η πολυπλοκότητα αλλά τελικά και η γραφειοκρατία, συνιστούν εμπόδια στην άσκηση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό άλλωστε, πολλές από αυτές τις διατυπώσεις έχουν ατονήσει στην πράξη και δεν εφαρμόζονται, κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων. Επιπλέον αυτού, οι δυσκίνητες διαδικασίες προκήρυξης και νομιμοποίησης μιας απεργίας, συχνά στερούν από την εργατική πλευρά το στοιχείο του αιφνιδιασμού, στοιχείο σημαντικό σε κάθε αγωνιστική κινητοποίηση. Άλλωστε η εργοδοτική πλευρά είναι πάντα ενήμερη για τις αξιώσεις των εργαζομένων, έχει γνώση των αιτημάτων και δεν έχει νόημα κάποια ιδιαίτερα, επίσημη ενημέρωση, όταν τα πράγματα έχουν φτάσει σε σημείο, που η απεργία είναι το μόνο όπλο που διαθέτουν οι εργαζόμενοι για να πετύχουν τους σκοπούς τους. Οι απεργίες άλλωστε πια, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα, είναι τόσες λίγες, που σε συνθήκες απόλυτης εργασιακής εξαθλίωσης που βιώνουν οι εργαζόμενοι, θα έλεγε κανείς ότι, θα έπρεπε να έχουν ένα «τεκμήριο νομιμότητας» υπέρ τους και όχι να υπόκεινται σε μια γραφειοκρατική «κρησάρα» που εξυπηρετεί τα εργοδοτικά συμφέροντα.

Πέρα όμως από τις εκτιμήσεις, η ουσία των ρυθμίσεων της εγκυκλίου για τις απεργίες, είναι πολύ σημαντική. Είναι σημαντική, γιατί όχι μόνο εισάγει νέες διατάξεις αλλά και γιατί συγκροτεί ένα «ασφυκτικό κλοιό» γύρω από κάθε απεργιακή κινητοποίηση. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι, μετά την ισχύ των νέων διατάξεων, η απεργία συνιστά «δικαίωμα προς εξαφάνιση».

Συγκεκριμένα:

1.Υποχρέωση γνωστοποίησης απεργίας και στάσεων εργασίας

Με το άρθρο 91 του ν. 4808/2021, αλλάζει ο τρόπος γνωστοποίησης της απεργίας, συμπεριλαμβανομένων των ολιγόωρων στάσεων εργασίας, προς τον εργοδότη ή την συνδικαλιστική του οργάνωση, με προειδοποίηση είκοσι τέσσερις (24) τουλάχιστον ώρες πριν την πραγματοποίησή της.

Πιο συγκεκριμένα, η προειδοποίηση, γίνεται πλέον μόνο εγγράφως και επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες που αφορά. Στο περιεχόμενό της πρέπει να περιλαμβάνονται η ημέρα και η ώρα έναρξης, η διάρκεια της απεργίας, η μορφή αυτής, τα αιτήματα της απεργίας και οι λόγοι που τα θεμελιώνουν.

Για τις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, κήρυξη απεργίας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν περάσουν τέσσερις (4) πλήρεις ημέρες από τη γνωστοποίηση των αιτημάτων και των λόγων που τα θεμελιώνουν, με έγγραφο που κοινοποιείται με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες, στο Υπουργείο το οποίο ασκεί τη σχετική εποπτεία και στο Υπουργείο Εργασίας. Επίσης, ορίζεται ότι η απεργία δεν μπορεί να αφορά αιτήματα διάφορα από εκείνα που γνωστοποιήθηκαν. Η ίδια διάταξη εφαρμόζεται και για το απεργιακό δικαίωμα των δημοσίων υπαλλήλων.

2.Υποχρέωση διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου

Με το άρθρο 94 του ν. 4808/2021 η διαδικασία διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου ενώπιον του Ο.ΜΕ.Δ., καθίσταται υποχρεωτική και για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ. Οι αρμόδιες συνδικαλιστικές οργανώσεις που κηρύσσουν την απεργία (ή την ολιγόωρη στάση εργασίας),υποχρεούνται πριν την πραγματοποίησή της, να καταθέσουν ενώπιον του Ο.ΜΕ.Δ. αίτηση διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου για τα αιτήματα της απεργίας. Την ανωτέρω αίτηση μαζί με κατάλληλη πρόσκληση σε συνάντηση ανάδειξης μεσολαβητή στον τόπο, ημέρα και ώρα που ορίζει ο Ο.ΜΕ.Δ., οφείλουν να μεριμνήσουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, ώστε να επιδοθούν με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες και στα αρμόδια Υπουργεία,. Η επίδοση πρέπει να γίνει το αργότερο συγχρόνως με τις επιδόσεις γνωστοποίησης των αιτημάτων κήρυξης της απεργίας ή της στάσης εργασίας. Όσο διαρκεί ο δημόσιος διάλογος, η άσκηση του δικαιώματος της απεργίας αναστέλλεται στις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας και απαγορεύεται η άσκηση αγωγής ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων για θέματα σχετικά με την συγκεκριμένη απεργία.

3.Υποχρέωση διάθεσης Προσωπικού Ασφαλείας και Προσωπικού Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας

Με το άρθρο 95 του νόμου, εισάγεται η έννοια του Προσωπικού Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας και ορίζεται ότι, πρέπει αυτό να διατίθεται στις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, πέραν του Προσωπικού Ασφαλείας, για την αντιμετώπιση των στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου κατά τη διάρκεια της απεργίας. Ειδικότερα, οι στοιχειώδεις ανάγκες ορίζονται ως τουλάχιστον το ένα τρίτο (1/3) της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας. Δεν επιτρέπεται η κήρυξη απεργίας χωρίς να έχει προηγουμένως καθοριστεί το Προσωπικό Ασφαλείας και, όπου απαιτείται, το Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας, ή χωρίς να τεθεί πραγματικά στη διάθεση του εργοδότη το συγκεκριμένο προσωπικό με ευθύνη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που κηρύσσει την απεργία, το οποίο υπόκειται στο διευθυντικό του δικαίωμα. Η ισχύς της διάταξης είναι άμεση και οι σχετικές συμφωνίες μεταξύ των μερών, οφείλουν να καταρτιστούν άμεσα.

4.Υποχρέωση για μη παρεμπόδιση των εργαζομένων που θέλουν να εργαστούν κατά τη διάρκεια των απεργιακών κινητοποιήσεων.

Η συνδικαλιστική οργάνωση που κηρύσσει απεργία υποχρεούται να «προστατεύει» το δικαίωμα των εργαζομένων, οι οποίοι δεν συμμετέχουν στην απεργία, ώστε να προσέρχονται και να αποχωρούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα από την εργασία τους και να παρέχουν αυτήν χωρίς εμπόδιο και ιδίως χωρίς την άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας σε βάρος τους από οποιονδήποτε. Η έννοια της ψυχολογικής βίας αλλά και οι γνωστές προβοκάτσιες των εγκάθετων της εργοδοσίας είναι «βούτυρο στο ψωμί» όσων θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν τις νέες διατάξεις, για να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις. Άλλωστε ο νόμος ορίζει ότι εάν παραβιαστεί η ανωτέρω υποχρέωση, η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου.

5.Δημιουργείται στο ΕΡΓΑΝΗ από 1.1.2022, το Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕ.ΜΗ.Σ.Ο.Ε.) και το Γενικό Μητρώο Οργανώσεων Εργοδοτών (ΓΕ.ΜΗ.Ο.Ε.).

Τέλος, με Υπουργική Απόφαση δημιουργείται στο ΕΡΓΑΝΗ από 1.1.2022, το Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕ.ΜΗ.Σ.Ο.Ε.) και το Γενικό Μητρώο Οργανώσεων Εργοδοτών (ΓΕ.ΜΗ.Ο.Ε.). Για όσες οργανώσεις δεν εγγραφούν, αναστέλλεται το δικαίωμα της συλλογικής διαπραγμάτευσης και της κατάρτισης συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ουσιαστικά δηλαδή, παύουν να έχουν λόγο ύπαρξης! Τα δεδομένα που θα τηρούνται στο μητρώο είναι: Στοιχεία Επωνυμίας, Έδρας και Επικοινωνίας, Στοιχεία Καταστατικού, Στοιχεία Εκλογικής Διαδικασίας και Οργάνων Διοίκησης (αριθμός μελών με δικαίωμα ψήφου, αριθμός μελών που ψήφισαν στις πιο πρόσφατες αρχαιρεσίες, σειρά εκλεγμένων μελών, σύνθεση οργάνων διοίκησης της συνδικαλιστικής οργάνωσης), Οικονομικές Καταστάσεις και Μεγέθη, Πράξη Διάλυσης, Στοιχεία Δικαστικών Αποφάσεων.

Σημαντικό είναι ότι, οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μπορούν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του Μητρώου προκειμένου να εκπληρώσουν υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία. Βεβαίως μέσω των υπηρεσιών του υπουργείου, στα πολύ ευαίσθητα αυτά στοιχεία πρόσβαση «ξέρουν» πως να αποκτούν πρόσβαση και οι εργοδότες με ό, τι σημαίνει αυτό, για τις πιέσεις που θα ασκηθούν στα μέλη των συνδικάτων που θα υποστούν το σχετικό «φακέλωμα».

Η νέα εγκύκλιος για τις απεργίες συνεχίζει στον ίδιο αντιδημοκρατικό κατήφορο, στον οποίο πορεύεται η κυβέρνηση μέσα από μια σειρά από πολιτικές επιλογές. Είναι πρόδηλο άλλωστε ότι, η κυβέρνηση σπεύδει να εκδώσει τις σχετικές οδηγίες για τις απεργίες, μέσα στον Αύγουστο για να προλάβει τις αναπόφευκτες κοινωνικές αντιδράσεις που θα ξεσπάσουν μετά το πέρας της πανδημικής περιόδου. Άλλωστε για να περάσουν όλα τα δύσκολα μέτρα που ακολουθούν, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αδρανοποιηθεί κάθε εστία αντίστασης και αμφισβήτησης, των κυβερνητικών επιλογών.

Μόνο που η ιστορία δεν τελειώνει και η ταξική πάλη δεν καταργείται με εγκυκλίους…

Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος