Η χθεσινή ραγδαία πτώση των τιμών στα παγκόσμια χρηματιστήρια από τη Νέα Υόρκη ως τη Σαγκάη, φέρνει και πάλι στο προσκήνιο το άλυτο πρόβλημα των κρίσεων στο καπιταλιστικό σύστημα που ξεκινά από την αντίθεση ανάμεσα στην κοινωνική παραγωγή δισεκατομμυρίων εργαζόμενων και την ατομική ιδιοποίηση μερικών εκατοντάδων δισεκατομμυριούχων (2.473 σε όλο τον Πλανήτη καταγράφονται στους  New York Times, βασισμένοι στην Έκθεση για το 2015-2016 της εταιρείας Wealth-X).  Χαρακτηριστικό στοιχείο της κρίσης είναι η ασύλληπτη σε μέγεθος παραγωγή εμπορευμάτων που παραμένουν απούλητα λόγω πτώσης της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών νοικοκυριών, η απότομη πτώση των τιμών τους, η οξύτατη έλλειψη χρήματος και το χρηματιστηριακό κράχ  που προκαλεί μαζικές χρεωκοπίες, απότομη παύση της παραγωγής, αύξηση της ανεργίας, μείωση του μισθού εργασίας. Αυτά είναι ήδη αναλυμένα από το 1867 στο «Κεφάλαιο» του Κ.Μάρξ. Και είναι επίσης γνωστό πως η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνικής και της τεχνολογίας (δηλ. των παραγωγικών δυνάμεων), που σηματοδοτεί την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, δημιουργεί ταυτόχρονα και την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους των εκμεταλλεύσεων. Όταν έπειτα από κάποια χρονική περίοδο η συνεχής μείωση του ποσοστού κέρδους σε παγκόσμιο επίπεδο, επιφέρει και μείωση της μάζας του κέρδους σε σχέση με την προηγούμενη χρονική περίοδο, τότε εκδηλώνεται η οικονομική κρίση. Έτσι, η κρίση παρουσιάζεται αναπόφευκτα σαν προϊόν της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και παραγωγής και είναι αποτέλεσμα της τυπικής λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος και όχι κάποιων λαθεμένων επιλογών ή θεσμικών μεταβολών.

Αυτές ακριβώς οι λαθεμένες αντιλήψεις δόθηκαν και τώρα σαν ερμηνείες της χρηματιστηριακής κατρακύλας. Οι «πιο σφικτές οικονομικές συνθήκες», οι «εμπορικές εντάσεις», οι «εταιρικές αποδόσεις», οι «χαμηλές αναπτυξιακές προοπτικές», οι «γεωπολιτικές καταιγίδες στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή», κλπ., κλπ.… Κάποιοι, σαν τον Aνατολίτη γκουρού της οικονομίας και διευθυντή της UBS Wealth Management στη Σιγκαπούρη, Kelvin Tay, αποφάνθηκε ότι: «Η αγορά προσπαθεί να αποφασίσει αν τα σταθερά παγκόσμια οικονομικά μεγέθη που έχουμε μέχρι τώρα αρχίσουν να δίνουν τη θέση τους σε μια περίοδο ασθενέστερης ανάπτυξης», δηλ. η προσωποποιημένη αγορά προσπαθεί να αποφασίσει για το αν βρίσκεται σε κρίση η παγκόσμια οικονομία τα τελευταία δέκα χρόνια (sic).

Κάποιοι άλλοι ανακαλύπτουν πως ο πλούτος εξαφανίζεται! Και ότι περισσότερα από 6,7 τρισεκατομμύρια δολάρια «έχουν εξαφανιστεί» από την παγκόσμια κεφαλαιοποίηση της αγοράς από τα τέλη Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg. Είναι να απορεί κανείς…

Και βεβαίως δεν μπαίνει στον κόπο να σκεφτεί πως οι περιούσιοι 2.473 δισεκατομμυριούχοι, που ελέγχουν το 86% των παγκόσμιων μονοπωλίων, φιγουράρουν στις πασίγνωστες (πλέον) λίστες Λαγκάρντ, Μπόργιανς, Λιχνενστάιν, Λουξεμβούργου, τα διαβόητα Panama papers, κ.α.

Πού να βρίσκεται λοιπόν ο πλούτος άραγε, αν όχι παρκαρισμένος μέσα στα κτίρια που λέγονται τράπεζες;

Σήφης Σταυρίδης