Μαρία Παπαγεωργίου & Θάνος Μικρούτσικος – Οι Γερόντοι

Ποίηση: Γιάννης Ρίτσος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Απόσπασμα από την παράσταση «17 Ταπεινά Ρέκβιεμ Για Το Μέλλον», που πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Ολύμπια «Μαρία Κάλλας» στις 25 Νοεμβρίου 2023.
Μια αφιερωματική παράσταση–πρόταση της Μαρίας Παπαγεωργίου πάνω στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου.

Κάθε φορά που έχω την τιμή και την ευθύνη να προσεγγίσω την εργογραφία σπουδαίων δημιουργών μέσα από τη δική μου ματιά και ανάγνωση, τίθεται μέσα μου πρωτίστως ένα βασικό ερώτημα: τι έχω να αναδείξω, να μεταλαμπαδεύσω και να ενισχύσω μέσα από κάθε τέτοια ανάγνωση. Ποια δυναμική και ποια τρυφερότητα θα κυλήσει μέσα από τις φλέβες και το μυαλό μου, ποια νοήματα πρέπει να ακουστούν εκ νέου με τη φωνή μου και ποια από αυτά πρέπει να τα φωνάξω ως σύνθημα ή να τα ψιθυρίσω σαν τρεχούμενο ρυάκι στο αυτί. Το πολυσχιδές και άνευ συνόρων έργο του Θάνου Μικρούτσικου είχε πάντα μια συμπαγή οικογένεια. Μελοποίησε ανθρώπους που κρατούσαν πένες-ξυράφια, τραγουδήθηκε από φωνές που η δόνηση του στήθους τους είχε πιο πολλή ένταση και από τις συχνότητες της φωνής τους την ώρα που τραγουδούσαν, γίνανε όλοι τους μπουλούκια εξόριστων που βλέπαν τη ζωή σαν ένα χορό πάνω στο φτερό του καρχαρία. Ακόμα και οι επανεκτελέσεις, κάτω από τις καθοδηγήσεις και το κούνημα των χεριών του, μεγάλωναν αυτήν την οικογένεια, όπως μεγάλωνε μέσα από την τέχνη τους η πίστη και η ελπίδα σε έναν κόσμο πιο ρομαντικό και πιο δίκαιο. Ο Θάνος Μικρούτσικος άνοιξε την πόρτα και σε μένα, μα μόλις έφτασα δεν ήταν εκεί. Έχοντας δίπλα μου τους ανθρώπους του, που με αφήνουν εν λευκώ να φτιάξω το δικό μου αφήγημα μέσα από το έργο του, αρχίζω σιγά σιγά να απαντώ το αρχικό μου ερώτημα: αντλώ 17 «ταπεινά ρέκβιεμ για το μέλλον» από τη δισκογραφία του, που υφαίνουν σαν κλωστή τη συνέχεια του ανθρώπου, με μοναδικό μου κριτήριο την αγάπη μου σε αυτά και την πίστη μου πως αφορούν τη γενιά μου και όλες όσες έπονται.

Έπαιξαν οι μουσικοί:
Μιχάλης Βρέττας | Βιολί
Ευριπίδης Ζεμενίδης | Ηλεκτρική Κιθάρα
Γιώργος Θεοδωρόπουλος | Synths, Bass
Θάνος Μιχαηλίδης | Τύμπανα
Μαρία Παπαγεωργίου | Κιθάρες

Πρώτη εκτέλση | Μαρία Δημητριάδη
Από τον δίσκο «Καντάτα για τη Μακρόνησο»

Ενορχηστρώσεις | Μαρία Παπαγεωργίου, Ευριπίδης Ζεμενίδης

Γιάννη Ρίτσου: Οι γερόντοι μας (από την ποιητική συλλογή Πέτρινος χρόνος)

Κάθε τόσο μας έρχονται καινούριες καραβιές
γερόντοι απ το Μοριά, απ’ τη Ρούμελη,
και πιο πάνω απ’ τα Τρίκαλα κι απ’ τη Μακεδονία,
λιγνοί γερόντοι χοντροκόκκαλοι μ’ άσπρα μουστάκια και φλοκάτες
μυρίζουν σβουνιά και χωράφι,
Μέσα στα μάτια τους βελάζουν τα πρόβατα του απόβραδου,
Στα τσουλούφια τους κρέμονται οι σκιές των πλατανόφυλλων,
μιλάνε λίγο, δεν μιλάνε καθόλου,
ωστόσο πότε πότε το βλέπεις πούχουν συμπεθεριάσει με τα ελάτια,
μια στιγμή που σηκώνουν τα μάτια απ το χώμα και τηράνε πίσω απ’ τους ώμους μας.

Όταν γαλανίζει το βράδι τις τέντες
κι ο αγέρας μπλέκει τα μουστάκια του στο θυμάρι,
όταν ο ουρανός κατεβαίνει απ’ τα βράχια δρασκελώντας τη θύμηση με τις προκαδούρες των άστρων
κι ο θάνατος κόβει βόλτες αμίλητος έξω απ’ το συρματόπλεγμα,
τότες τους βλέπουμε που συνάζονται τρεις-τρεις, πέντε-πέντε,
σα στα παλιά τα χρόνια στις μπαρουταποθήκες του Μεσολογγιού.

Και τότες πια δεν ξέρεις- έτσι συναγμένοι στον αυλόγυρο της βραδιάς αξούριστοι, άλαλοι,
δεν ξέρεις πια, σαν ανάβουν τα τσακμάκια τους,
αν είναι ν’ ανάψουν το τσιγάρο τους
ή αν είναι ν’ ανάψουν το φιτίλι του δυναμίτη.

Τούτοι οι γερόντοι δε μιλάνε.
Τα παιδιά τους βγήκαν στο κλαρί.
Ετούτοι χώσαν την καρδιά τους στο βουνό
σαν ένα βαρέλι με μπαρούτι.

Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη,
ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη,
κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους
που δε σηκώνει τ’ άδικο.
Και τώρα κάθονται εδώ στη Μακρόνησο,
στο άνοιγμα του τσαντιριού, αγνάντια στη θάλασσα,
σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας,
με τα νύχια μπηγμένα στην πέτρα. Δε μιλάνε.

Κοιτάνε πέρα την αντιφεγγιά της Αθήνας,
κοιτάνε τον ποταμό του Ιορδάνη,
σφίγγοντας μια πέτρα στη χωματένια φούχτα τους,
σφίγγοντας μες στα μάτια τους τα σκάγια των άστρων,
σφίγγοντας μες στο φυλλοκάρδι τους μια δυνατή σιωπή,
εκείνη τη σιωπή που γίνεται πριν απ’ τ’ αστροπελέκι.