Αυτή η γη, δεν είναι
για πούλημα!

Τις μέρες, όταν τα λόγια μου ήταν χώμα… Ήμουνα φίλος με τους μίσχους του
σταριού.
Τις μέρες, όταν τα λόγια μου ήταν οργή. Ήμουνα φίλος με τις αλυσίδες.
Τις μέρες, όταν τα λόγια μου ήταν πέτρες. Ήμουνα φίλος με τα ρέματα.
Τις μέρες, όταν τα λόγια μου ήταν εξέγερση. Ήμουνα φίλος με τους σεισμούς…
Αυτή η γη δεν είναι για πούλημα. Αυτή η γη ανήκει στο λαό μας.
Κάποιοι είναι νεκροί, κάποιοι είναι ζωντανοί, αλλά πολλοί δεν έχουν ακόμα γεννηθεί…!

Ο Μαχμούντ Νταρουίς (1942-2008), ο εθνικός ποιητής της Παλαιστίνης κι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης αραβικής λογοτεχνίας, υπερασπίστηκε με συνέπεια και πάθος την Παλαιστινιακή υπόθεση σ’ όλη τη διαδρομή της ζωής του.
Γεννήθηκε στην Al-Birwa, ένα χωριό της δυτικής Γαλιλαίας. Στη διάρκεια του αραβο-ισραηλινού πολέμου του 1948 οι Ισραηλινοί κατέλαβαν το χωριό του κι ο Νταρουίς με την οικογένειά του εξαναγκάστηκαν σε παρατεταμένη προσφυγιά. Η εμπειρία των 26 χρόνων του ξεριζωμού τον σημάδεψε βαθιά.

Η πρώτη του συλλογή κυκλοφόρησε στα 1960, όταν ο Νταρουίς ήταν μόλις 19 χρόνων.
Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και το 1961 προσχώρησε στο Ισραηλινό Κομμουνιστικό Κόμμα (Rakah). Στην πορεία ανέλαβε καθήκοντα εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού του κόμματος “Al Jadid”.
Φυλακίστηκε κατ’ επανάληψη απ’ τους Ισραηλινούς, ενώ πέρασε μεγάλο διάστημα σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Στα 1970 πήγε για σπουδές στο πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ της Μόσ­χας.
Στα 1971 εγκατέλειψε οριστικά το Ισραήλ κι εγκαταστάθηκε στη Βηρυτό.
Εξέδιδε το μηνιαίο δελτίο Σουούν Φιλιστινίγια (Παλαιστινιακές Υποθέσεις), κι υπήρξε επίσης διευθυντής έκδοσης του παλαιστινιακού λογοτεχνικού και μορφωτικού περιοδικού Αλ-Καρμέλ.
Τη 10ετία του ’80 προσχώρησε στην PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) κι υπήρξε μέλος του Εκτελεστικού της γραφείου.

Όταν οι Ισραηλινοί εισέβαλαν στον Λίβανο στα 1982, η PLO εγκατέλειψε το εκεί αρχηγείο της και ο Νταρουίς μετακόμισε στην Κύπρο. Στα 1993 παραιτήθηκε από την Οργάνωση σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την υπογραφή των συνθηκών του Όσλο.
Στα 1995 επέστρεψε στην Παλαιστίνη για την κηδεία ενός συναδέλφου του και στην εκπνοή του χρόνου κατάφερε να μετεγκατασταθεί στη Ραμάλα όπου κι έζησε ως το τέλος της ζωής του.

Στα 2002, σε μια από τις επιδρομές των Ισραηλινών, στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στο πολιτιστικό κέντρο Ζαλίλ Σακατίνι της Ραμάλα που διεύθυνε ο Νταρουίς και αφού λεηλάτησαν το κτίριο κι άρπαξαν αρχεία, έγγραφα κι έργα τέχνης, το ανατίναξαν με δυναμίτη, θεωρώντας ότι θα μπορούσαν να κάμψουν τόσο τον ίδιο όσο και την παλαιστινιακή υπόθεση. Η συνέχεια τους διέψευσε συντριπτικά.
Έφυγε από τη ζωή στις 9 Αυγούστου του 2008, σε ηλικία 67 ετών, τρεις μέρες μετά από την εγχείρηση καρδιάς στην οποία υποβλήθηκε στο Νοσοκομείο Memorial Hermann του Χιούστον (Τέξας) όπου νοσηλευόταν.
Έχει στο ενεργητικό του 30 ποιητικές συλλογές που έχουν μεταφραστεί σε πάνω από 40 γλώσσες κι έχει τιμηθεί με πάμπολλα διεθνή βραβεία. Συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Γιάννη Ρίτσο, και χάρη στις μεταφράσεις του, το έργο του Ρίτσου έγινε γνωστό στον αραβικό κόσμο. Πολλά από τα ηρωικά ποιήματά του έγιναν τραγούδια, που τραγουδιούνται ως σήμερα από Παλαιστίνιους όλων των ηλικιών.
Τιμήθηκε με πολλά βραβεία για το έργο του, συμπεριλαμβανομένου του Βραβείου Λότους από την Ένωση των Αφροασιατών Συγγραφέων (1969) και του Βραβείου Λένιν (1983).
Τον Απρίλιο του 2009, σε μια καταχώρηση στην ιστότοπό του, ο Πορτογάλος συγγραφέας και Νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου θέλησε ν’ αποτίσει φόρο τιμής στον Παλαιστίνιο ποιητή, γράφοντας:
«[…] Τα ποιήματα του Νταρουίς, ριζωμένα στη ζωή, στα πάθη και στους πόθους του Παλαιστινιακού λαού, έχουν ένα κάλλος μορφής που συχνά προσπερνά τις ύψιστες στιγμές του ανείπωτου με λίγες απλές λέξεις, σαν ένα ημερολόγιο όπου μπορείς ν’ ακολουθήσεις βήμα το βήμα, δάκρυ το δάκρυ, τα δεινά – μα και τις βαθιές, αν και σπάνιες, στιγμές χαράς – ενός λαού που υποφέρει μαρτύρια εξήντα χρόνια τώρα χωρίς κανένα τέλος στον ορίζοντα. Το να διαβάζεις τον Μαχμούντ Νταρουίς, εκτός απ’ την αλησμόνητη αισθητική εμπειρία, είναι σαν να ξεκινάς μια πορεία σε μια Via Dolorosa (Οδυνηρή ζωή) κατά μήκος κατεστραμμένων δρόμων ατίμωσης και αδικίας, εν μέσω μιας Παλαιστινιακής γης που έχει άγρια υποφέρει στα χέρια των Ισραηλινών».

Ο γνωστός Λιβανέζος μυθιστοριογράφος Ελίας Κούρυ (Elias Khoury), τονίζει ότι στην ποίηση τού Νταρουίς «η Παλαιστίνη γίνεται ο χάρτης της ανθρώπινης ψυχής». Κι ο σύγχρονος Παλαι­στί­νιος συγγραφέας Αντόν Σαμάς, δη­μιουργός του πολυβραβευμένου μυθιστορήματος “Αραμπέσκ”, καταθέτει μεταξύ άλλων: «Επί τρεις δεκαετίες, περίπου, ο Νταρουίς κατάφερε, πιθανόν περισσότερο από κάθε άλλον Άραβα ή Παλαιστίνιο συγγραφέα, να διατηρήσει το παράδειγμα της Παλαιστίνης σαν μια συνεχή, παλλόμενη παρουσία”. Κι ακόμα: «Υπάρχουν τουλάχιστον δυο χάρτες της Παλαιστίνης που οι αυτο-αποκαλούμενοι πολιτικοί ποτέ δεν θα μπορέσουν να τους αφήσουν να χαθούν: αυτός που τον φυλάνε στις μνήμες τους οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, κι ο άλλος που τον έχει χαράξει η ποίηση του Νταρουίς».

Θέμις Αμάλλου

πηγή: Λαϊκός Δρόμος

*Η φωτογραφία του “εξωφύλλου” είναι έργο του Suleiman Mansour