Χρήστος Κάτσικας

ΝΕΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ Η ΝΙΚΗ ΚΕΡΑΜΕΩΣ

Επιχείρηση ολοκληρωτικής μετάλλαξης των Πανεπιστημίων

            Το νομοσχέδιο Κεραμέως – Χρυσοχοΐδη που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα ήταν μόνο… η αρχή, καθώς η υπουργός Παιδείας Ν. Κεραμέως προανήγγειλε την κατάθεση νέου νομοσχεδίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στο επόμενο διάστημα.

                Σε συνέντευξή της στην Athens Voice, ανάφερε πως ο νέος νόμος – πλαίσιο θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές  στην Ανώτατη εκπαίδευση ενώ θα προβλέπει τη δυνατότητα σύμπραξης των δημόσιων πανεπιστημίων με τον ιδιωτικό τομέα.

                Η υπουργός χαρακτήρισε ως «μεγάλη χαμένη ευκαιρία» την μη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, ωστόσο, όπως είπε, η κυβέρνηση μεριμνά για συμπράξεις των ελληνικών πανεπιστημίων με ιδρύματα του εξωτερικού.

                Πριν αποκαλύψουμε τους κεντρικούς πυλώνες του νέου νομοσχεδίου οφείλουμε να θυμίσουμε τις συναντήσεις της υπουργού Παιδείας τον Σεπτέμβριο του 2019 και τον Ιανουάριο του 2020 στις ΗΠΑ για την προώθηση συνεργασιών με τις ΗΠΑ στον τομέα της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα και ειδικότερα, σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας, για την εκπόνηση κοινών προγραμμάτων σπουδών μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων, τη συμμετοχή αλλοδαπών φοιτητών σε ξενόγλωσσα και σε θερινά προγράμματα στη χώρα μας, την ενίσχυση της εξωστρέφειας του εκπαιδευτικού συστήματος και κυρίως της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μάλιστα Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για τις συνεργασίες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ΗΠΑ-Ελλάδας, Αμερικανός αξιωματούχος, αναφέρθηκε «στις ενέργειες της Υπουργού Νίκης Κεραμέως για την ενθάρρυνση των Αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να εμβαθύνουν τους δεσμούς τους με την Ελλάδα». Εδώ, στις συμφωνίες αυτές μπορεί να αναζητήσει πολλές από τις «φαεινές» ιδέες της υπουργού Παιδείας για τις όψεις και τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης αυτονομίας και των συμπράξεων των ιδρυμάτων, της προωθούμενης ιδιωτικοποίησης – εμπορευματοποίησης, κοντολογίς της μετάλλαξης των Πανεπιστημίων σε «παιδεία» του κέρδους.

H εμπορευματοποίηση, η ιδιωτικοποίηση και ο αυταρχισμός η «γραμμή» της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής

                Ας δούμε, όμως, τις βασικές πλευρές των αλλαγών που ευαγγελίζεται το Υπουργείο Παιδείας

                Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του ΥΠΑΙΘ  τα Πανεπιστήμιαπρέπει να αποκτήσουν περισσότερη αυτονομία ως προς την εσωτερική́ τους οργάνωση, τη διαχείριση των πόρων τους, τον σχεδιασμό́ των προγραμμάτων σπουδών, τα κριτήρια εισαγωγής, τον αριθμό́ των εισακτέων, κλπ. Ταυτόχρονα, σύμφωνα πάντα με την κεντρική γραμμή, η παροχή́ αυτονομίας και οργανωτικής ευελιξίας στις κεντρικές διοικήσεις των πανεπιστημίων θα πρέπει να συνδυαστεί́ με αύξηση της κοινωνικής τους λογοδοσίας, ενώ́ η χρηματοδότηση των επιμέρους ιδρυμάτων θα πρέπει να γίνεται τόσο στη βάση των αντικειμενικών αναγκών τους, όσο και σε όρους επίτευξης συγκεκριμένων ανά́ ίδρυμα στόχων, στο πλαίσιο πολυετών προγραμματικών συμφωνιών στρατηγικού́ σχεδιασμού́ μεταξύ́ των ιδρυμάτων και του Υπουργείου Παιδείας.

                Πυλώνες αυτής της γραμμής αποτελούν η «επέκταση του ρόλου των πανεπιστημίων στη δια βίου μάθηση», η «συνεργασία των πανεπιστημίων με την επιχειρηματική́ κοινότητα», η «συγκέντρωση των πανεπιστημίων σε μεγαλύτερες μονάδες μέσω ενός προγράμματος συγχωνεύσεων», η «εισαγωγή́ τέλους επανεγγραφής για όσους παρατείνουν τις σπουδές τους πέρα από́ τον προβλεπόμενο χρόνο ολοκλήρωσης τους», ο «ανασχεδιασμός ολοκλήρου του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά́ και των προγραμμάτων σπουδών», ο «στόχος προσέλκυσης 100.000 ξένων φοιτητών μέχρι το 2030 με τη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων, και την οργάνωση ξενόγλωσσων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων» και, βεβαίως, τα «Συμβούλια Ιδρυμάτων για περισσότερη ευελιξία και σύνδεση με την αγορά εργασίας.

           Αξιολόγηση, σύνδεση με χρηματοδότηση, αυτονομία, επιχειρηματικοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης είναι η κεντρική γραμμή ταχείας ιδιωτικοποίησης των ΑΕΙ της χώρας με βασικό εργαλείο την «εξάρτηση» της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από την αξιολόγηση, ενώ οι αποφάσεις για το τι διδάσκεται, πότε διδάσκεται, το περιεχόμενο των πτυχίων, την έρευνα κλπ, λαμβάνονται στο πλαίσιο της ζήτησης και της προσφοράς. Με λίγα λόγια τα Πανεπιστήμια ωθούνται να δημιουργήσουν πεδία ζήτησης των “υπηρεσιών” τους εργαλειοποιώντας πλήρως τη διδασκαλία και την έρευνα και να προωθήσουν τις “πωλήσεις“ των υπηρεσιών αυτών, υποτασσόμενα στις εκάστοτε εκτιμήσεις για τις ανάγκες της αγοράς.

Λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας της ιδιωτικοποίησης

                Είναι φανερό ότι στα πλαίσια αυτά η ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκτός από τη δηµιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, περιλαμβάνει και την «επιχειρηματοποίηση» του δημόσιου πανεπιστημίου, το οποίο, σύμφωνα µε την κυρίαρχη ανάγνωση, προκειμένου να επιβιώσει στις νέες ανταγωνιστικές συνθήκες, θα πρέπει να λειτουργήσει µε όρους ιδιωτικής επιχείρησης διαφορετικά θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επιβίωσης.

                Ουσιαστικά και τυπικά τα Πανεπιστήμια μετατρέπονται σε «επιχειρήσεις», με την πλήρη έννοια του όρου, οι οποίες για να επιβιώσουν κυνηγούν διεθνώς, ανταγωνιστικά και με όλα τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα, «φοιτητές-πελάτες». Κύριοι στόχοι τους είναι η μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους, από την επίτευξη του οποίου και μόνο κρίνονται και οι διοικήσεις τους. Οι «πελάτες-φοιτητές» οφείλουν να χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις σπουδές τους είτε από τους οικογενειακούς τους πόρους, είτε δανειζόμενοι τα αναγκαία ποσά από τραπεζικά ή άλλα οικονομικά συγκροτήματα, τα οποία θα επενδύσουν επιλεκτικά στα διαφαινόμενα προσόντα τους, όπως ακριβώς επενδύουν και στις λεγόμενες καινοτόμες επιχειρήσεις.

Θα σπουδάζει όποιος έχει να πληρώσει

          Στα πλαίσια αυτά πριμοδοτείται η αλλαγή του τρόπου διοίκησης των ιδρυμάτων και η καθιέρωση «αποτελε­σμα­τικότερων» συστημάτων μάνατζμεντ, που επιτρέπουν ευελιξία, αποτελεσματική διαχείριση πόρων, άνοιγμα στις αγορές υπηρεσιών εκπαίδευσης, «προώθηση» προϊόντων έρευνας και έλεγχο της «αποδοτικότητας» του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού.

                Στις επιχειρούμενες αλλαγές περιλαμβάνεται και το τελικό συντριπτικό χτύπημα σε ότι είχε απομείνει από τους τρεις βασικούς πυλώνες του δημόσιου Πανεπιστημίου: Το δωρεάν σύγγραμμα, η σίτιση και η στέγαση των φοιτητών. Η κυρίαρχη πολιτική δεν έχει βγάλει από το μυαλό της την κατάργηση της δωρεάν διανομής των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Παράλληλα η έκταση της φοιτητικής μέριμνας θα πάψει να προσδιορίζεται ενιαία για το σύνολο των Ιδρυμάτων. Κάθε Ίδρυμα θα αποφασίζει χωριστά και αναλόγως με τις οικονομικές του δυνάμεις για τις προϋποθέσεις παροχής δωρεάν σίτισης στους φοιτητές του. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ σύντομα και στη βάση της αδυναμίας των πανεπιστημίων να ανταπεξέλθουν σε δαπάνες αυτού του χαρακτήρα θα εξαφανιστούν και τα τελευταία ίχνη της δωρεάν σίτισης, στέγασης και διανομής των συγγραμμάτων.