Παρεμβάσεις Κινήσεις Συσπειρώσεις ΠΕ

Η ειδική αγωγή και εκπαίδευση στην κλίνη του Προκρούστη!

Με βάση τη «Νέα Εθνική Στρατηγική» 2024-2030

Το υπ. παιδείας δίνοντας στη δημοσιότητα 29/4/2024 ένα κείμενο 140 σελίδων για τη «νέα εθνική στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2024-2030» επιβεβαιώνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την προσήλωσή του, με αυστηρά χρονοδιαγράμματα και οικονομικά εποπτευόμενο από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς περιεχόμενο δράσεων, ότι θέτει πλέον επιτακτικότερα την ειδική αγωγή κι εκπαίδευση στην κλίνη του Προκρούστη, στο όνομα της ψευδεπίγραφης «πλήρους ένταξης» των ατόμων με αναπηρία, στη βάση πάντα των επιταγών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Είναι πλέον φανερό ότι περνάμε σε νέα φάση επιθετικών αντιδραστικών καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στην ειδική αγωγή και η νέα εθνική στρατηγική αποτελεί τον «οδικό χάρτη αποδόμησης» των όποιων μορφωτικών δικαιωμάτων μαθητών με αναπηρία/ ή και ειδικές ανάγκες έχουν απομείνει.

Το εκπαιδευτικό κίνημα χρειάζεται τώρα να θέσει το ζήτημα σε προτεραιότητα, να οργανώσει τον αγώνα, να αντιπαλέψει τα σχεδιαζόμενα μέτρα, να απαιτήσει επιθετικά την ικανοποίηση όλων των αναγκαίων αιτημάτων που αφορούν τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών/τριών με αναπηρία ή και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Το κείμενο που δόθηκε σε διαβούλευση βρίθει απίστευτων εύηχων νεολογισμών (δημιουργία ενταξιακών και συμπεριληπτικών σχολικών κοινοτήτων!!!) που στην πράξη ντύνουν τις πολιτικές αποκλεισμού των παιδιών με αναπηρίες από τη μάθηση με κατευναστική ρητορική και εξαπάτηση. Προαναγγέλλονται ρευστές και επικίνδυνες ακροβασίες για τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών με αναπηρία όπως η κατάργηση ειδικών σχολείων και η ρευστοποίηση των Τμημάτων Ένταξης που γίνονται οι άξονες των νεοφιλελεύθερων νομοθετημάτων της επόμενης περιόδου. Είτε με τη μορφή ενός συνολικού νομοσχεδίου για την ειδική εκπαίδευση είτε με επί μέρους διατάξεις σε άσχετα νομοσχέδια, αυτό που επιδιώκεται είναι:

• Η μεταφορά χρηματοδότησης από τα ειδικά σχολεία στα γενικά με στόχο την υλοποίηση προγραμμάτων μετάβασης των μαθητών με αναπηρίες/ ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γενική εκπαίδευση, σημαίνει αρχικά σημαίνει υποβάθμιση του εκπαιδευτικού και μαθησιακού χαρακτήρα των ήδη υποβαθμισμένων δομών της ειδικής εκπαίδευσης. Η παραδοχή υπηρεσιακών παραγόντων ότι θα υπάρχει πρόβλημα με τα κονδύλια ΕΣΠΑ γιατί η ΕΕ αρνείται την χρηματοδότηση σε δομές όπως τα ειδικά σχολεία, καθώς στοχεύει στο κλείσιμό τους, διαπερνά τη νέα εθνική στρατηγική για την αναπηρία και δίνει το στίγμα των προσεχών νομοθετημάτων. Η εξάρτηση της χρηματοδότησης των ειδικών σχολείων από ευρωπαϊκά κονδύλια κι όχι από τον κρατικό προϋπολογισμό, οδηγεί ώστε ΕΕ και ΟΟΣΑ να καθορίζουν τον προσανατολισμό της ειδικής αγωγής στη χώρα μας, το είδος και το εύρος, την ποιότητα και την ποσότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.Ταυτόχρονα, η απαλλαγή του κρατικού προϋπολογισμού από την υποχρέωση ενίσχυσης των ειδικών δομών εκπαίδευσης δίνει την ευκαιρία επιπλέον κερδοφορίας του ιδιωτικού κεφαλαίου στο πεδίο. Η μη χρηματοδότηση των ειδικών σχολείων από τον κρατικό προϋπολογισμό, η άρνηση πρακτικά της χρηματοδότησής του με βάση τις πραγματικές μορφωτικές ανάγκες των μαθητών του, δημιουργεί μια κυβερνητικά επιδιωκόμενη κατάσταση ασφυξίας, που θα οδηγήσει στην σταδιακή διάλυση και ιδιωτικοποίηση των ειδικών δομών. Ο νέος οδικός χάρτης της κυβέρνησης δημιουργεί έρημο μαθησιακών δικαιωμάτων για τους μαθητές με αναπηρία/ή και ειδικές ανάγκες αποκαλώντας την συμπερίληψη. Αντί να αναγερθούν νέα, ασφαλή και με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές ειδικά σχολεία, αντί να γίνουν μαζικοί μόνιμοί διορισμοί όλων των ειδικοτήτων με βάση το πτυχίο και όλη την προϋπηρεσία, η κυβέρνηση, πιστή στις οδηγίες ΕΕ και διεθνών οικονομικών οργανισμών, υποβαθμίζει όλες τις λειτουργίες τους, στοχεύοντας είτε να τα μετατρέψει σε «συμπεριληπτικά κέντρα αναφοράς» που δεν θα ασκούν διδακτικό έργο (βλ. Πορτογαλία) είτε με μια φθίνουσα πορεία λειτουργίας να τα εξαφανίσει.
• Τα Τμήματα Ένταξης να ρευστοποιήσουν τη λειτουργία τους και να μετατραπούν σε περιστασιακά φροντιστήρια με τον ειδικό εκπαιδευτικό των Τμημάτων Ένταξης να είναι πολυεργαλείο, με μείωση της αυτόνομης διδασκαλίας σε παιδιά με αναπηρίες που έχουν αυτή την ανάγκη λόγω μεγάλων μαθησιακών κενών. Με τη ρευστοποίηση των Τμημάτων Ένταξης ο ειδικός εκπαιδευτικός δεν θα μπορεί να αναπτύξει και να εφαρμόσει εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές τους. Χαρακτηριστικά, η Πορτογαλία που ακολούθησε τις οδηγίες του «Ευρωπαϊκού Φορέα για την Ειδική Αγωγή και την Ενταξιακή Εκπαίδευση» έχει οδηγηθεί σε ένα χαοτικό μοντέλο για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση που δεν διασφαλίζει ότι κάθε μαθητής με αναπηρία λαμβάνει την κατάλληλη υποστήριξη και εξατομικευμένη διδασκαλία που χρειάζεται. Έτσι τα γενικά σχολεία δεν θα μπορούν να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά τις ανάγκες των μαθητών με αναπηρίες, προσφέροντάς τους την υποστήριξη και τις ευκαιρίες που χρειάζονται για την ακαδημαϊκή και κοινωνική τους ανάπτυξη.
• Συνολικά, οι σχεδιαζόμενες αλλαγές που στοχεύουν στη μείωση και το κλείσιμο των ειδικών σχολείων και τη ρευστοποίηση του διδακτικού έργου των Τμημάτων Ένταξης στο ψευδεπίγραφο όνομα της «πλήρους ένταξης» θα έχουν σοβαρές συνέπειες για την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρίες. Αντί να προωθούν την ισότιμη πρόσβαση σε μια εκπαίδευση που προσαρμόζεται στις μαθησιακές ανάγκες τους, αυτές οι αλλαγές θα οδηγήσουν στον μαθησιακό αποκλεισμό των παιδιών με αναπηρίες από την ουσιαστική μάθηση, θα αυξήσουν τον κίνδυνο σχολικής διαρροής και κοινωνικού αποκλεισμού. Σε ένα φθηνό κατακερματισμένο καθεστώς νεοφιλελεύθερης «πλήρους ένταξης», τα φαινόμενα στιγματισμού μέσα στη γενική τάξη και η απομόνωση των παιδιών με αναπηρίες από τη σχολική κοινότητα θα ενταθούν.
• Σοβαρό σημείο αναφοράς της «νέας εθνικής στρατηγικής» αποτελεί η υλοποίηση προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης που αντί να δημιουργεί δημόσια κέντρα για δωρεάν θεραπείες και προγράμματα αποκατάστασης όλων των αναπήρων μαθητών ηλικίας 0-6, εγκαινιάζει το οικογενειοκεντρικό μοντέλο, με κουπόνια για την παροχή εξειδικευμένων θεραπειών. Οι θεραπευτές με το «βαλιτσάκι» τους, θα πηγαίνουν ως περιοδεύων θίασος από πόρτα σε πόρτα κάθε οικογένειας, με συγκεκριμένο χρόνο λήξης των παρεχόμενων υπηρεσιών, με μπλοκάκι, χωρίς διεπιστημονική συνεργασία, χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, χωρίς εποπτεία της πορείας αποκατάστασης των δυσκολιών του κάθε παιδιού. Η αναθεωρημένη έκδοση του Ιανουαρίου 2024 για την πρώιμη παρέμβαση από τις αρχές του 2024 έως το τέλος του 2025 αναφέρει την ένταξη στο πιλοτικό πρόγραμμα μόλις 1.635 παιδιών 0-6 ετών με αναπηρία/ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 32 εκατομμυρίων ευρώ. Οι αριθμοί υπολείπονται των πραγματικών αναγκών και τα κουπόνια αποτελούν έναν επιπλέον κόφτη, καθώς δεν αφορούν το σύνολο των παιδιών. Πέρα από την ενίσχυση της ιδιωτικοποίησης της ειδικής εκπαίδευσης, οι γονείς θα αναγκαστούν να ξαναβάλουν το χέρι στην τσέπη συμπληρώνοντας τα υπέρογκα ποσά για τις θεραπείες των παιδιών τους. Το πιλοτικό πρόγραμμα έχει ημερομηνία λήξης ενισχύοντας για πολλοστή φορά, όχι τις δημόσιες δομές, που η αναβάθμισή τους θα εξυπηρετούσε μακροχρόνια τις ανάγκες των παιδιών του λαού, αλλά το ιδιωτικό κεφάλαιο που θα εξακολουθεί να θησαυρίζει σε βάρος των παιδιών με αναπηρία. Τα πιλοτικά προγράμματα, ακόμα και αν θεωρηθούν επιτυχή, δεν ακολουθούνται από γενίκευσή τους σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Μένουν ως «παρακαταθήκη καλών πρακτικών» που καλούνται να υλοποιήσουν τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί, που είναι οι κύρια υπεύθυνοι για την όποια αποτυχία τους.

Ταυτόχρονα οι προαναγγελίες για αλλαγές στα καθηκοντολόγια τόσο των ΤΕ όσο και των παράλληλων στηρίξεων, καθώς και η κεντρική προσπάθεια για «έλεγχο» του αριθμού των διαγνώσεων των ΚΕΔΑΣΥ, συμπληρώνει την συνολική εικόνα μιας δημοσιονομικής πολιτικής που κλείνει τη στρόφιγγα των παροχών στα πεδία των κοινωνικών αγαθών (υγεία και εκπαίδευση) και προχωρά σε ιδιωτικοποιήσεις πλευρών της λειτουργίας τους. Με αυτά τα δεδομένα η επιλογή του εκπαιδευτικού κινήματος είναι μονόδρομος. Είναι σαφές ότι η ειδική αγωγή κι εκπαίδευση, με τις δομές της βρίσκονται στο στόχαστρο της κυβέρνησης και του ΥΠΑΙΘΑ, όπως βρέθηκαν και όλα τα προηγούμενα χρόνια από τις κυβερνήσεις ΝΔ/ΣΥΡΙΖΑ/ΠΑΣΟΚ. Η ειδική εκπαίδευση αντιμετωπίζεται ως βάρος που οι πολιτικές της ΕΕ και του ΟΟΣΑ θέλουν να βγάλουν από τις πλάτες του κράτους, να ιδιωτικοποιήσουν πλευρές της μια και αποτελεί πηγή σημαντικής κερδοφορίας για το κεφάλαιο και να εμπορευματοποιήσουν. Το μαχόμενο εκπαιδευτικό κίνημα βρίσκεται απέναντι σε αυτές τις νεοφιλελεύθερες επιδιώξεις με απατηλό «συμπεριληπτικό πρόσωπο», αγωνίζεται να ακυρώσει κάθε απόπειρα συντηρητικής αναδιάρθρωσης στην ειδική αγωγή που θα την καταργεί ως δημόσιο αγαθό. Τους αγώνες μας καθοδηγούν οι σύγχρονες ανάγκες των μαθητριών/των μας και όχι το κέρδος και η αγορά!

Ως ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ έγκαιρα επισημάναμε και αναδείξαμε τις στοχεύσεις και επιδιώξεις όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων για να υλοποιηθεί η νεοφιλελεύθερη «πλήρης ένταξη» των μαθητών με αναπηρία στα γενικά σχολεία. Αποκαλύψαμε, σχεδιάσαμε και αντιπαλέψαμε στην πράξη προσπάθειες που ακυρώνουν τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών και τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Απαιτείται το επόμενο συνέδριο της ΔΟΕ να πάρει ξεκάθαρα διατυπωμένη θέση απέναντι σε αυτούς τους σχεδιασμούς, να οργανώσει τις μάχες για την ανατροπή τους και ταυτόχρονα να διεκδικήσει το 15% του κρατικού προϋπολογισμού για την παιδεία να πάρει σάρκα και οστά, να υπάρξει γενναία χρηματοδότηση των δομών ειδικής αγωγής, να γίνουν μόνιμοι και μαζικοί διορισμοί όλων των ειδικοτήτων με βάση το πτυχίο και όλη την προϋπηρεσία, να ιδρυθούν νέα ειδικά σχολεία με όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές και να υπάρξουν παρεμβάσεις για τα όσα λειτουργούν που θα εγγυώνται την ασφάλεια και την λειτουργικότητα για την πλήρη ανάπτυξη όλων των προγραμμάτων τους, να ιδρυθούν ΤΕ σε κάθε δημοτικό και νηπιαγωγείο, να ιδρυθούν δημόσια κέντρα αποκατάστασης για δωρεάν θεραπείες και προγράμματα αποκατάστασης όλων των μαθητών που το έχουν ανάγκη, να υπάρξει διαχειριστικός κρατικός έλεγχος στις ιδιωτικές μονάδες ειδικής εκπαίδευσης και μετατροπή τους σε δημόσιες.