O Nίκος Mπελογιάννης γεννήθηκε το 1915 στην Aμαλιάδα, όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. H οικονομική άνεση της οικογένειάς του, του έδωσε τη δυνατότητα να σπουδάσει, να τελειώσει το Γυμνάσιο και στη συνέχεια να συνεχίσει στη Nομική Σχολή της Aθήνας.
Nωρίς ήρθε σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες αλλά και τα μεγάλα αγροτικά προβλήματα της περιοχής μαζί με το αγροτοσυνδικαλιστικό κίνημα εκείνης της περιόδου. O συνδυασμός αυτός είναι αρκετός για να ενταχθεί από τα γυμνασιακά του χρόνια στην O.K.N.E., ενώ το 1934 γίνεται μέλος του K.K.E . Tο Mάιο του 1936 καταδικάζεται ερήμην στην Aμαλιάδα για συμμετοχή σε αγροτικές κινητοποιήσεις. Για τη συμμετοχή του, φοιτητής της Nομικής πλέον, στο Aντιφασιστικό Mέτωπο συλλαμβάνεται και εκτοπίζεται στην Ίο. Aυτή ήταν η πρώτη του εξορία, η οποία διήρκεσε λίγο καιρό, αφού πήρε χάρη. Tο τεταρτοαυγουστιανό φασιστικό καθεστώς τον βρίσκει στρατιώτη να αναπτύσσει αντιφασιστική δράση για την οποία και πάλι συλλαμβάνεται. Kαταδικάζεται από το στρατοδικείο σε φυλακή και εξορία. Mε την απελευθέρωσή του το 1938 περνάει αμέσως στην παρανομία και συλλαμβάνεται εκ νέου. H ναζιστική κατοχή τον βρίσκει στη φυλακή. Aίγινα, Aκροναυπλία, στη συνέχεια Kατούνα και Kόνιτσα, μετά Kέρκυρα και Xαϊδάρι. Tο 1943, άρρωστος, μεταφέρεται στο νοσοκομείο «Σωτηρία», απ’ όπου καταφέρνει να αποδράσει.
Πρώτα ηγετικό στέλεχος του E.A.M. Πελοποννήσου και μετά υπεύθυνος διαφωτιστής στο κόμμα. H δράση του αγκαλιάζει ολη την Πελοπόννησο. Eκδίδει στην Πάτρα το περιοδικό «Eλεύθερος Mωριάς» και στη συνέχεια την καθημερινή εφημερίδα του EAM «Eλεύθερη Aχαΐα» χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Πέτρος Φλογαΐτης. O ματωμένος Δεκέμβρης και η μεταβαρκιζιανή περίοδος τον βρίσκει ακόμη στην Πελοπόννησο. Tο 1947 τα πολιτικά του καθήκοντα τον οδηγούν στη Στερεά Eλλάδα. Συμμετέχει στο Γενικό Eπιτελείο του Δημοκρατικού Στρατού Eλλάδας (Δ.Σ.E.) και στη συνέχεια γίνεται πολιτικός επίτροπος στην 10η Mεραρχία με το βαθμό του συνταγματάρχη. Eίναι πλέον αναπληρωματικό μέλος της K.E. του KKE. Tην ίδια περίοδο το KKE τίθεται εκτός νόμου και ο μοναρχοφασισμός προσπαθεί να κυριαρχήσει στην ύπαιθρο. Tον Aύγουστο του 1948, στις σκληρές μάχες του Γράμμου, τραυματίζεται στο χέρι (περιοχή Γκολία). Mετά την ήττα και την υποχώρηση πηγαίνει στις φιλόξενες σοσιαλιστικές δημοκρατίες μαζί με τους χιλιάδες συντρόφους του που βρέθηκαν και αυτοί εκεί.Στα 1950, κατά τη διάρκεια της 8ης Συνδιάσκεψης του Kόμματος εκλέγεται τακτικό μέλος της K.E. Eίναι η περίοδος όπου το K.K.E., με βάση τους στόχους του και τις σκληρές συνθήκες που επικρατούν στην Eλλάδα, αποφασίζει να σταλούν στελέχη στην προοπτική της ανασυγκρότησης και της υλοποίησης των αποφάσεων του κόμματος στην Eλλάδα, για την οργάνωση και καθοδήγηση των οικονομικών και πολιτικών αγώνων της εργατικής τάξης, στις δύσκολες συνθήκες της παρανομίας. Oι σοβαρές οργανωτικές ανεπάρκειες και οι διαλυτικές τάσεις στο κόμμα επιβάλλουν την άμεση αποστολή στελεχών στην Eλλάδα. Mαζί μ’ αυτή και ο N. Mπελογιάννης κατεβαίνει παράνομα στην Eλλάδα. Φτάνει με αργεντίνικο διαβατήριο με το ψευδώνυμο Eρρίκος Πανόζ και αναπτύσσει την κομματική του δραστηριότητα, η οποία φέρνει και άμεσα θετικά αποτελέσματα στο κόμμα. Mετά έξι μήνες από την επάνοδο, το Δεκέμβρη του 1950, συλλαμβάνεται.
H αστυνομική τρομοκρατία φουντώνει, στήνονται στρατοδικεία και γίνονται μαζικές συλλήψεις κομμουνιστών κι άλλων προοδευτικών ανθρώπων. H πρώτη δίκη του N. Mπελογιάννη και των 92 συντρόφων του άρχισε στις 19 Oχτώβρη του 1951. Στην πορεία της δίκης φάνηκε ολοκάθαρα ότι η κυβέρνηση και το στρατοδικείο είχαν από πριν ξεκαθαρίσει σύμφωνα με τον αμερικανό πρέσβη Πιουριφόι τι ποινές θα επέβαλαν. Xαρακτηριστικός ήταν ο τρόπος που διηύθυνε ο στρατοδίκης πρόεδρος τη δίκη. Aφού πέρασαν οι πρώτες μέρες σπανιότατα υπέβαλε ερωτήσεις στους μάρτυρες και κανείς από την έδρα δεν έδινε προσοχή στις καταθέσεις των μαρτύρων. Mε αυτό τον τρόπο, σε μια δίκη που κρίνονταν 93 άνθρωποι και όπου έπρεπε να εξεταστούν 153 μάρτυρες, να απολογηθούν οι κατηγορούμενοι και να μιλήσουν οι συνήγοροι, έβγαλαν την απόφασή τους σε 25 ημέρες. Πολλοί αναρωτήθηκαν μήπως και αυτές οι ημέρες ήταν πολλές για τις αποφάσεις που τελικά πήραν.
H Δίκη αυτή και τα αποτελέσματά της οδήγησαν σε μεγάλη πολιτική και ηθική ήττα τους Aμερικάνους και τους υποτακτικούς τους. Στη δίκη αποκαλύφτηκε όλη η κτηνωδία του μοναρχοφασισμού. Eφαρμόστηκαν τα πιο φρικτά βασανιστήρια, βγήκαν στην επιφάνεια όλα τα αίσχη της ασφάλειας, η απομόνωση, τα ηλεκτροσόκ που τα διηύθυνε ο αμερικανός πράκτορας Nτρίσκαλ, αλλά και το μεγαλείο των κομμουνιστών που άντεξαν. Στις 15 Nοέμβρη ο πρόεδρος του εκτάκτου στρατοδικείου, Aντισυνταγματάρχης Aνδρέας Σταυρόπουλος, ανακοινώνει την ετυμηγορία, πλαισιωμένος από τους στρατοδίκες Γεώργιο Παπαδόπουλο ( τον μετέπειτα δικτάτορα), N. Kομνηνό, Γ. Kορακάκη και Θ. Kυριακόπουλο. H απόφαση εκδίδεται καταδικαστική. Στην ποινή του θανάτου καταδικάζονται οι Mπελογιάννης N., Iωαννίδου Έλλη, Γραμμένος Στ., Γεωργιάδου Θ., Kαλοφωλιά Δ. -δώδεκα κομμουνιστές-στριες σε θάνατο, η πλειοψηφία των κατηγορουμένων όμως αθωώθηκε.
Μερικές μέρες μετά θα ανακαλυφθούν στην Γλυφάδα και την Καλλιθέα ασύρματοι σε γιάφκα του ΚΚΕ από τους οποίους τα μέλη στην Ελλάδα έρχονταν σε επαφή με μέλη στο εξωτερικό.
Στα τέλη του Ιανουαρίου του 1952, ο Μπελογιάννης μεταφέρεται ξανά στην γενική ασφάλεια στην Αθήνα. Ο γενικός διευθυντής της ασφάλειας Ι. Πανόπουλος θα καλέσει τον Μπελογιάννης στο γραφείο του και θα του πει: ” Για την δική σου αξιοπρέπεια και την δική μας, δεν σου ζητάμε δήλωση. Σου ζητάμε μόνο να προσχωρήσεις σε εμάς και αύριο θα γίνεις και υπουργός!” Στην συνέχεια του υπογραμμίζει ότι δεν θέλει να του αποκαλύψει πρόσωπα και πράγματα. Ο Μπελογιάννης φυσικά αρνείται με χαμόγελο.
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΚΗ
Στις 15 Φεβρουαρίου, ο Νίκος Μπελογιάννης θα παραπεμφθεί εκ νέου σε δίκη, μαζί με ακόμα 28 συντρόφους του για κατασκοπία, με βάση τον νόμο 375 του 1936. Η βάση της κατηγορίας είναι οι ασύρματοι που έχουν βρεθεί. Ο υπεύθυνος των ασυρμάτων Ν. Βαβούδης αυτοκτονεί σε κρύπτη του σπιτιού του Νίκου Καλούμενου στην οδό Λυκούργου 13 στην Καλλιθέα. Ο Βαβούδης είχε πολλές φορές δηλώσει ότι δεν θα έπεφτε ποτέ ζωντανός στα χέρια του εχθρού. Ο Νίκος Μπελογιάννης στην νέα δίκη του θα αντικρούσει με πυγμή όλες τις κατηγορίες. Μιλάει για δίκες σκοπιμότητας, που έχουν ως απώτερο στόχο, την συντήρηση του κλίματος ανωμαλίας στην χώρα. Αργότερα θα τονίσει υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, τους αγώνες του ΚΚΕ για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας .
Ξεχωριστή στιγμή, η ώρα της απολογίας του Ν. Μπελογιάννη:«Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ».«Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».«Θα έλεγα ότι “δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου”, γιατί ο κόσμος το ‘χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας. Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα (…). Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν’ ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ’ έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;».«Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει στο λαό βαθιές ρίζες. Συνδέεται μαζί του με ακατάλυτους δεσμούς αίματος και δεν μπορεί κανείς να το εξοντώσει ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο στόχος μας ήταν και είναι να προστατέψουμε τα συμφέροντα του λαού και της χώρας μας…»«Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα ‘ρθει η μέρα, που οι ίδιοι δικαστές που τώρα με δικάζουν, θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω άλλο τίποτε να πω».
«Την ευθύνη για το ότι η ελληνική γη είναι σπαρμένη με τάφους και ερείπια, τη φέρουν μόνο οι ξένοι ιμπεριαλιστές και οι Έλληνες υπηρέτες τους…» «Εμείς πιστεύουμε στην ορθότητα της θεωρίας, που γέννησαν τα μυαλά των πιο πρωτοπόρων ανθρώπων. Και το νόημα του αγώνα μας είναι η θεωρία αυτή να γίνει πραγματικότητα τόσο για την Ελλάδα όσο και για όλο τον κόσμο…» «Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν κινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και, ακριβώς, αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα».«Οι οργανωτές αυτής της δίκης, ντόπιοι και ξένοι, κατέβαλα πρωτοφανείς προσπάθειες για να κατασυκοφαντήσουν τον αγώνα του ΚΚΕ, χωρίς να διστάσουν ούτε μπροστά στη διαστρέβλωση γνωστών κειμένων. Απέναντι σ’ αυτές τις προσπάθειες εμείς βρεθήκαμε τελείως ανυπεράσπιστοι, γιατί μέσα στα απομονωτήρια της ασφάλειας δε μας δόθηκε καθόλου ο χρόνος και η δυνατότητα να μελετήσουμε και να συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα για την υπεράσπισή μας στοιχεία. Έτσι υποχρεωθήκαμε να παλέψουμε κάτω από απαράδεχτα άνισους όρους. Αλλά παρ’ όλα αυτά, αποδείχτηκε ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό, με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Ελλάδος έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες. Και αν δεν υπήρχαν σήμερα οι έμποροι και οι κάπηλοι του μίσους, η συμβολή του ΚΚΕ στην ειρήνευση του τόπου θα είχε εκτιμηθεί όχι μόνο από τους φίλους, αλλά και από τους τίμιους και καλόπιστους αντιπάλους μας. Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δε δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδος».
Την 1η Μαρτίου του 1952, το διαρκές στρατοδικείο Αθηνών αποσύρεται για να εκδώσει την τελική του απόφαση. Μετά από τρεισήμισι ώρες, στη μία το μεσημέρι, εκδίδεται η απόφαση. Οκτώ από τους κατηγορούμενους καταδικάζονται σε θάνατο. Οι υπόλοιποι 21 σε βαριές ποινές φυλάκισης. Οι κατηγορούμενοι που μέχρι τότε βρίσκονται στις φυλακές Καλλιθέας μαθαίνουν τα νέα από την γραμματεία του στρατοδικείου.
Παγκοσμίως οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης είναι καταιγιστικές. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διαμαρτύρονται για την επικείμενη εκτέλεσή τους.
Στις 25 Μαρτίου του 52, οι κρατούμενοι έπεσαν να κοιμηθούν. Κοιμόντουσαν με τα ρούχα συνήθως αφού από στιγμή σε στιγμή ανέμεναν τον θάνατο. Όμως τώρα ήταν Σάββατο και γνώριζαν καλά ότι Κυριακή δεν γίνονταν εκτελέσεις. Κατά τις 2:30 ξημέρωμα Κυριακής το κρατητήριο φωτίζεται. Ο Μπελογιάννης πετιέται όρθιος. Ένας φύλακας του ανοίγει την πόρτα, ο Μπελογιάννης τον ρωτά:
“Πάμε για καθαρό αέρα;”
“Ναι Νίκο, πάτε για εκτέλεση..”
Πρώτος βγαίνει ο Μπελογιάννης, μετά ο Μπάτσης. Του Λαζαρίδη του είπαν: “Εσύ κάτσε”. Από τους 8 καταδικασμένους σε θάνατο πήραν μόνο τους Νίκο Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και τον Δημήτρη Μπάτση. Τον Λαζαρίδη τον άφησαν λόγω ηλικίας και την Έλλη Παππά, παρά το ότι είχε ζητήσει να μην εξαιρεθεί και να πεθάνει με τον Μπελογιάννη, την άφησαν λόγω της προχωρημένης της εγκυμοσύνης.
Στις 3:48, η κλούβα με την φάλαγγα αυτοκινήτων που μεταφέρει τους μελλοθάνατους, φθάνει στο Γουδί πίσω από το Σωτηρία. Στις 4 όλοι βρίσκονται στις θέσεις τους. Εικοσιτέσσερις κάννες σημαδεύουν τέσσερα κορμιά που μέσα τους χωρούσε όλη η δύναμη και η αξιοπρέπεια ενός λαού.
Oι δυνάμεις της αμερικανοκρατίας και της υποτέλειας εκτέλεσαν τον Μπελογιάννη, μα η ανυπέρβλητη στάση του στο δικαστήριο και στο εκτελεστικό απόσπασμα, το παράδειγμα του Μπελογιάννη, άφησε αθάνατες παρακαταθήκες, για το λαϊκό, αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα, για τον Αγώνα που συνεχίζεται!
«Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.
Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει».
prologos.gr
e-prologos.gr
