Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

          Σήμερα είδαν το φως της δημοσιότητας οι 14 βασικές θέσεις-προτάσεις της Πανελλήνιας Επιστημονικής Ένωσης Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το νέο σύστημα επιλογής των στελεχών εκπαίδευσης. Ας εξετάσουμε την πρώτη και βασική θέση που αφορά την «αξιολόγηση» της προσωπικότητας. Μπορεί να μην αφορά άμεσα την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά των στελεχών, ωστόσο έχουν κοινά σημεία όσον αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και μάλιστα στη σημερινή συγκυρία που οι εκπαιδευτικού αντιστέκονται και απορρίπτουν το θεσμικό πλαίσιο της αξιολόγησης/αυτοαξιολόγησης που επιδιώκει να εφαρμόσει η κυβέρνηση.

Αναφέρει λοιπόν η Ένωση Διευθυντών:

«1. Είναι αναγκαία η θέσπιση ενός νέου, σταθερού, διαφανoύς και αξιοκρατικού συστήματος επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης, ώστε κάθε εκπαιδευτικός να γνωρίζει τις προϋποθέσεις υπηρεσιακής εξέλιξής του, και το οποίο θα πρέπει να στηρίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια:

α. την επιστημονική-παιδαγωγική συγκρότηση και κατάρτιση του εκπαιδευτικού,

β. την εμπειρία του εκπαιδευτικού, που έχει αποκτηθεί από την αρχαιότητα, τη διδακτική υπηρεσία στην τάξη και την άσκηση καθηκόντων σε θέσεις ευθύνης, και

γ. την αποτίμηση της προσωπικότητας-γενικής συγκρότησης του εκπαιδευτικού.»

Πέρα από τους μύθους της κυρίαρχης ιδεολογίας η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική συγκρότηση, η παιδαγωγική κατάρτιση και η εμπειρία δεν είναι ποσοτικά μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν μέθοδοι ή κριτήρια «αντικειμενικά» και «αξιοκρατικά». Με αυτά τα κριτήρια επιχειρείται η ποσοτικοποίηση και μέτρηση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας των εκπαιδευτικών. Επιδιώκεται να επικυρωθούν ως αντικειμενικά μετρήσιμα στοιχεία της προσωπικότητας και νοητικές λειτουργίες, όπως η επιστημονική – παιδαγωγική συγκρότηση και κατάρτιση, η εμπειρία αλλά και η ικανότητα επικοινωνίας, ο τρόπος συμπεριφοράς, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι ιδέες, η φαντασία, η πρωτοβουλία κ.ά. Τα πάντα θα μπαίνουν σε «κουτάκια» και θα πολλαπλασιάζονται με συντελεστές.

H προσωπικότητα δεν μπορεί να διασπαστεί σε επιμέρους αξιολογούμενα στοιχεία και να μετρηθεί. ‘Αλλωστε η εκπαιδευτική διαδικασία έχει χαρακτήρα δυναμικό και όχι στατικό, επηρεάζεται από πλείστους όσους κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες και άρα δεν μπορεί να διασπαστεί και να μετρηθεί. Είναι  σαφές, ότι δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες παιδαγωγικής και συμπεριφοράς.

Η πολιτική εξουσία χρησιμοποιεί την αξιολόγηση για να χειραγωγήσει ιδεολογικά τους εκπαιδευτικούς, ελέγχοντας τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς – και κατ’ επέκταση των μαθητών – σύμφωνα με τις κυρίαρχες αξίες και πρότυπα. Επιδιώκει να μετατρέψει τους εκπαιδευτικούς σε «άβουλους και μοιραίους», «yes men», υπαλλήλους που πάσχοντας από μόνιμη οσφυοκαμψία ευθυγραμμίζονται με την εκπαιδευτική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης και την επίσημη κρατική διδακτική.

Ειδικότερα για τα στελέχη της εκπαίδευσης είναι μύθος ‘ότι μπορεί να υπάρξει «αξιοκρατικό σύστημα επιλογής». Ειδικότερα η εκάστοτε κυβέρνηση στοχεύει στη συγκρότηση ενός αυταρχικού και ιεραρχικού διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης πλήρως ελεγχόμενου που δεν υλοποιεί απλά και μόνο την κυβερνητική πολιτική, αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός επιτήρησης, αυταρχικού ελέγχου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών στη βάση των πελατειακών σχέσεων και του ρουσφετιού. Παράλληλα διαμορφώνεται ένα απολυταρχικό κράτος με την κυριαρχία των κατασταλτικών μηχανισμών και τις βασικές ελευθερίες εν αναστολή. Ακόμα και η συνδικαλιστική δράση ή η διαμαρτυρία  ποινικοποιούνται.

Η ευκαμψία της μέσης και το τρίπτυχο  συμμόρφωση – υποταγή πειθάρχηση συνθέτουν τη συνταγή της επιτυχίας.

*Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του «Εκπαιδευτικού Ομίλου»