Κώστας Μπορδόκας

Είμαστε στο 1896 και το Εθνικό Πανεπιστήμιο γιορτάζει τα 60 χρόνια από την ίδρυση του, με τις -αυτονόητες σήμερα- διεκδικήσεις των φοιτητών για καλύτερη εκπαίδευση να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Σε αυτό το κλίμα, μια υποβόσκουσα κόντρα μεταξύ φοιτητών Ιατρικής και του καθηγητή τους Ιούλιου Γαλβάνη δείχνει αρχικά ελεγχόμενη.
 
Ο τελευταίος αρνείται να δώσει, απαραίτητες για την αποφοίτησή τους, αποδείξεις πρακτικής άσκησης στους τεταρτοετείς σπουδαστές με  με βαριές οικονομικές συνέπειες για τους ίδιους. Στη συνάντηση μεταξύ των δύο πλευρών στις 16 Δεκεμβρίου 1896, όχι μόνο δεν βρίσκεται λύση, αλλά τα πράγματα εξωθούνται στα άκρα.
 
Ο καθηγητής επιτίθεται φραστικά στους φοιτητές λέγοντας ότι είναι ανάξιοι να έχουν ιατρική έδρα, ότι προσβάλλουν τη χώρα και το ελληνικό πανεπιστήμιο, κάνοντάς τους να αποχωρήσουν οργισμένοι από την συνάντηση. 

Λίγη ώρα μετά οι φοιτητές συγκροτούν επιτροπή αγώνα, ζητώντας απόλυση του καθηγητή, ενώ στα αιτήματά τους συσπειρώνουν και σπουδαστές άλλων σχολών, με αποτέλεσμα την γενική απεργία στην οποία μάλιστα συμμετέχουν και οι βοηθοί του Γαλβάνη.

Στη έκτακτη σύγκλιση της Συγκλήτου ο καθηγητής αρνείται ότι έβρισε τους φοιτητές καλώντας να επανέλθουν στα μαθήματά τους. Οι φοιτητές  συγκροτούν νέα επιτροπή αγώνα σκληραίνοντας την στάση τους:κλιμάκωση κινητοποιήσεων,   οπλισμός όλων των μελών της επιτροπής…
 
Οι γιορτές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς δεν σβήνουν την ένταση, με τις αποδοκιμασίες εναντίον του Γαλβάνη στις 9 Ιανουαρίου 1897,  αλλά και την πίεση από κυβέρνηση και υπουργείο Παιδείας, να υποχρεώνουν την Σύγκλητο να κλείσει την Ιατρική σχολή, με αποτέλεσμα να χαθεί το χειμερινό εξάμηνο. Σαν να μη φτάνουν αυτά, ο Πρύτανης Χρηστομάνος δίνει στην αστυνομία ονόματα φοιτητών που πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις.
 
Οι συλλήψεις φοιτητών από το “χαρτάκι” του Πρύτανη, αποτελούν πυροδοτικό παράγοντα ξεσπάσματος εκτεταμένων επεισοδίων, με καθηγητές να καταγγέλλουν ξυλοδαρμό τους εντός του Πανεπιστημίου :“…μόλις αναγνωρισθείς, περιεκυκλώθην υπό μαινομένου πλήθους ωθούντος με εις τον διάδρομον της πρυτανείας εν μέσω ύβρεων, γιουχαϊσμάτων και απειλών.

“Συ είσαι ο προδότης, άτιμε, ανάξιε να είσαι πρύτανης, συ έχυσες το αίμα τριών αποθνησκόντων συναδέλφων. Να πιούμε το δικό σου. Σε ετάξαμεν να υπερασπιστείς την τιμήν των φοιτητών και συ γίνεσαι υπόδουλος ατιμησάντων μας καθηγητών. Έξω. Έξω”. Φθάσας ενώπιον της κλειστής θύρας της Πρυτανείας ηθέλησα να προσφωνήσω, αλλά το ρεύμα με ώθησεν εις της αυλήν της κρήνης, εδέχθην πολλάς γροθιάς και πολλά ποδοκλοτσήματα…”.
 
Εν όψει νέας φοιτητικής συγκέντρωσης, Πρυτανεία και αστυνομία κλείνουν τις πόρτες του Πανεπιστημίου, αλλά επίθεση φοιτητών σπάει τη ζώνη ασφαλείας, και  πλέον η πρώτη κατάληψη πανεπιστημιακού χώρου στα μέσα Ιανουαρίου 1897 είναι γεγονός. Και τι κατάληψη θα προσθέταμε σήμερα. Φοιτητές κρατούν όπλα, μαχαίρια, και αντλία από την οποία εκτοξεύεται θεϊκό οξύ, το κτίριο ζώνεται με μεγάλες ποσότητες δυναμίτιδας ώστε σε έφοδο αστυνομίας ή στρατού να μετατραπεί σε ολοκαύτωμα…
 
Αναζητώντας λύση, φοιτητική επιτροπή συναντά τον Χρηστομάνο ζητώντας αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων, που παρότι γίνεται πράξη, δεν αρκεί να τερματίσει την κατάληψη. Οι τελευταίοι, κατά τον Πρύτανη “…κομίσαντες όπλα, φυσίγγια και δυναμίτιδα, εξαρθρώσαντες τας θύρας, παρατάξαντες εκ των αιθουσών τας τραπέζας και τα καθίσματα εις τας αυλάς, καταβιβάσαντες τους πίνακας, διαρρήξαντες πάσας τας θύρας των αιθουσών και αποθηκών, πλην των γραφείων και του ταμείου, συντρίψαντες την έδραν του αμφιθεάτρου της Ιατρικής σχολής και διορίσαντες φρουράρχους τους εκ Μεσσηνίας Α. Τασσόπουλον και Β. Μπαρδόπουλον, ητοίμασθησαν να καταυλισθώσι οριστικώς εν τω πανεπιστημίω”.

Οι φοιτητές μοιράζουν ενημερωτικά φυλλάδια, δημιουργούν βάρδιες με οπλισμένους φρουρούς, ψάχνουν στα υπόγεια του κτιρίου για περισσότερα πολεμοφόδια, και φτιάχνουν αυτοσχέδιες λαμπάδες φωτισμού και θέρμανσης, αφού στα μέσα Ιανουαρίου το κρύο είναι τσουχτερό και η αστυνομία έχει διακόψει την παροχή ρεύματος. Επικοινωνία με συμφοιτητές εκτός κτιρίου γίνεται μέσω …δισκοβόλου φοιτητή που πετά από απόσταση εκατό μέτρων προμήθειες στους καταληψίες.  Παράλληλα, μεγάλη συγκέντρωση συμπαράστασης στους φοιτητές καταλήγει σε έρανο για αγορά προμηθειών, όπου με τις 250 δρχ. που μαζεύονται, αγοράζονται ψωμιά και τυριά, που επιχειρείται να μεταφερθούν στο κτίριο από δίκτυο υπονόμων ενός παλαιού χάρτη της πόλης. 
 
Σχέδιο των φοιτητών προβλέπει όταν η πορεία ενός νέου συλλαλητηρίου φτάσει έξω από το πολιορκημένο Πανεπιστήμιο, μία ξαφνική έφοδο των διαδηλωτών στις δυνάμεις ασφαλείας να σπάσει τον αποκλεισμό ενώνοντας έτσι συγκεντρωμένους και καταληψίες. Παράλληλα, το ίδιο βράδυ, οι έγκλειστοι οργανώνουν την άμυνά τους εκλέγοντας γενικό αρχηγό, φρούραρχο και θέσεις μάχης.
 
Η κυβέρνηση θεωρώντας ότι έχει να κάνει με στάση, ετοιμάζει στρατιωτικό νόμο, ενώ στα συλλαλητήρια συμπαράστασης υπάρχει νεκρός, πολλοί τραυματίες και δεκάδες συλληφθέντες. Η καθοριστική επόμενη ημέρα ξεκινά με μεγάλη πορεία στους δρόμους της Αθήνας, και κυβερνητικό μήνυμα στους καταληψίες περί στρατιωτικής επέμβασης αν δεν εκκενωθεί το κτίριο. Η προσπάθεια των καταληψιών να πιάσουν όμηρο τον διαβόητο αστυνομικό διευθυντή Αθηνών Μπαϊρακτάρη αποτυγχάνει, ενώ όταν ένας ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού στρέφει μια αντλία νερού κατά των φοιτητών, “… αστραπηδόν περί τους 30 φοιτητάς ευρισκόμενοι προ των Προπυλαίων εισπηδόμεν ασκεπείς με τα περίστροφα και δυναμίτιδας ανά χείρας και τασσόμεθα κύκλω του περιβόλου έτοιμοι να πυροβολήσωμεν πλέον εάν εβλέπωμεν τον στρατόν πατώντα επί του προαυλίου”.

 Η απρόσμενη λύση έρχεται, στη κυριολεξία, την τελευταία στιγμή όταν ο εξαιρετικά συντηρητικός καθηγητής Μυστριώτης -που ελάχιστα χρόνια μετά γίνεται αφορμή για  πολύνεκρες φοιτητικές κινητοποιήσεις- δίνει στους φοιτητές εγγυήσεις πως η κυβέρνηση ζήτησε να τους μεταφέρει ότι γίνονται δεκτά όλα τα αιτήματά τους (παραίτηση Γαλβάνη- αμνηστία στους συλληφθέντες). Παράλληλα, ειδοποιείται η πορεία ότι η τριήμερη κατάληψη τελείωσε και οι φοιτητές έχουν αποχωρήσει από το κτίριο. Πράγματι, μετά από πολλές διαβουλεύσεις και κυβερνητικές εγγυήσεις οι φοιτητές βγαίνουν από το Πανεπιστήμιο ανά τετράδες.
 
Όμως, το ίδιο κιόλας βράδυ η κυβέρνηση Δηλιγιάννη αναιρεί όλες τις υποσχέσεις της, εκδίδει ενενήντα εντάλματα σύλληψης για τους πρωταίτιους των κινητοποιήσεων και εγκαθιστά φρουρά φύλαξης στο Πανεπιστήμιο. Κανείς δεν γνωρίζει ποια θα ήταν η αντίδραση του εξαπατημένου φοιτητικού κόσμου, αν τα γεγονότα δεν προλάβαιναν τους πάντες. Το ίδιο βράδυ κορύφωσης των γεγονότων, η Βουλή αποφασίζει την αποστολή ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Κρήτη προς βοήθεια του εκεί εξεγερμένου κρητικού λαού απέναντι στον Τουρκικό ζυγό. Όπως είναι φυσικό οι σοβαρές αυτές εξελίξεις επισκιάζουν τις φοιτητικές αντιδράσεις, και πλέον το ενδιαφέρον λαού και φοιτητών στρέφεται στο σοβαρό εθνικό ζήτημα, αφήνοντας στην άκρη την πανεπιστημιακή κρίση.

πηγή: tvxs.gr