Χιροσίμα – Ναγκασάκι

Εχρησιμοποιήσαμεν την ατομικήν βόμβαν διά να συντομεύσωμεν τον πόλεμον… Θα τη χρησιμοιήσωμεν και πάλιν. Μόνο η συνθηκολόγησις της Ιαπωνίας θα μας σταματήση. Τους ώμους μας βαραίνει τεραστία ευθύνη. Ευχαριστούμεν τον θεόν, διότι είμεθα εμείς, και όχι ο εχθρός, που τη φέρομεν. Και παρακαλούμεν τον θεόν, να μας φωτίση εις τη χρήσιν του οργάνου αυτού συμφώνως προς τας βουλήσεις του»¹.

Ηταν 10 Αυγούστου του 1945, ώρα 2 το πρωί, όταν από το αμερικανικό ραδιόφωνο ακούστηκε η φωνή του Προέδρου Χ. Τρούμαν να λέει με απίστευτη κυνικότητα τα παραπάνω ανατριχιαστικά λόγια. Πριν από 4 περίπου ημέρες, στις 6 Αυγούστου, με ατομική βόμβα είχε βομβαρδιστεί η ιαπωνική πόλη Χιροσίμα και τώρα, στις 9 Αυγούστου, δεκαπέντε ώρες πριν την εκφώνηση του διαγγέλματος, οι ΗΠΑ έπλητταν με μια δεύτερη ατομική βόμβα την ιαπωνική πόλη Ναγκασάκι. Για τον Πρόεδρο Τρούμαν το γεγονός αυτό υπηρετούσε ευγενείς σκοπούς και πάνω απ’ όλα είχε την έγκριση του θεού!!!

Πέρα από το κυνικό της επίκλησης του θεού από τον Πρόεδρο Τρούμαν, η επίκληση αυτή καθ’ αυτή αποτελεί μια πολύ σημαντική ομολογία. Ηταν τέτοιων διαστάσεων έγκλημα κατά της ανθρωπότητας αυτό που συντελέστηκε στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, που η διάπραξή του υπερέβαινε τις ανθρώπινες δυνατότητες.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.

Το «little Boy» σαρώνει τη Χιροσίμα

Ήταν 6 Αυγούστου του 1945, ώρα 1 και 37′, όταν τρία αμερικανικά ανιχνευτικά αεροπλάνα «Β-29» απογειώθηκαν από τη νήσο Τινιάν. Μισή ώρα αργότερα, θα τα ακολουθήσει ένα άλλο, βομβαρδιστικό «Β-29» που στην πλώρη του με μαύρα γράμματα έγραφε «Enola Gay» (Ενόλα Γκέι). Ηταν το όνομα της μητέρας του 29χρονου κυβερνήτη του, σμηνάρχου Πολ Τίμπετς, ο οποίος θεώρησε σωστό μ’ αυτό ακριβώς το όνομα να βαφτίσει το σκάφος. Μαζί με τον Π. Τίμπετς, το πλήρωμα του «Enola Gay» ήταν δωδεκαμελές, ενώ στην κοιλιά του αεροσκάφους μεταφερόταν κάτι το εντελώς καινούριο: Μόνο μια βόμβα που το βάρος της ήταν διπλάσιο από το βάρος της πιο βαριάς συμβατικής βόμβας. Τούτη εδώ η βόμβα είχε ένα εντελώς παράξενο όνομα, που καθόλου δεν ταίριαζε στη δύναμη που έκρυβε μέσα της, αφού δεν περιείχε κοινή εκρηκτική ύλη, αλλά ουράνιο 235. Επρόκειτο για μια ατομική βόμβα που την είχαν βαφτίσει «Little boy» (αγοράκι) και η αποστολή του πληρώματος του «Enola Gay» ήταν να τη ρίξει πάνω σε πραγματικό στόχο.

Η νυχτερινή πτήση έγινε χωρίς προβλήματα και κατά τις 6 και 40′ τα χαράματα το «Ενόλα Γκέι» άρχισε να ανεβαίνει από το ύψος πτήσεως των 9.000 ποδών, στο ύψος του βομβαρδισμού των 30.000 ποδών.

Στις 7 και 9′ από τα ανιχνευτικά «Β-29» αναγγέλλεται ότι «ο ουρανός είναι αίθριος πάνω από τη Χιροσίμα». Στις 8 και 11′ η πόλη φαινόταν καθαρά από τα μέλη του πληρώματος του «Ενόλα Γκέι». Δυόμισι λεπτά αργότερα, ο κυβερνήτης Τίμπετς διατάζει τον σκοπευτή του επισμηναγό, Τόμας Φίρμπι, ν’ αφήσει τη βόμβα στο κενό.

Ώρα οκτώ, δεκαπέντε πρώτα λεπτά και δεκαεφτά δεύτερα. Το «Little boy» εγκαταλείπει το «Ενόλα Γκέι» και 45 δευτερόλεπτα αργότερα μια τρομερή αστραπή τυφλώνει τους αεροπόρους που φοράνε γυαλιά οξυγονοκολλητών. Επειτα, ένα τεράστιο κοκκινωπό μανιτάρι υψώνεται στον ουρανό².

Τι ήταν αυτό που είχε συμβεί; Τι συνέβαινε εκείνη την ώρα κάτω, στο έδαφος της Χιροσίμα; Η ανθρωπότητα θα το μάθαινε πολύ αργότερα. Πληροφορήθηκε, όμως, αυθημερόν για τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα από τις ανακοινώσεις που έκανε ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Χ. Τρούμαν. «Ατομική βόμβα – είπε μεταξύ άλλων³ -, βόμβα συνδυασμένη με τη βασικήν δύναμιν του σύμπαντος, τη δύναμιν εκ της οποίας και ο ήλιος αντλεί την ιδικήν του, εξαπελύθη εναντίον εκείνων που έφεραν τον πόλεμον εις την Άπω Ανατολήν… Εδαπανήσαμεν 2.000 εκατομμύρια δολάρια διά την πρωτοφανούς μεγέθους εις την ιστορίαν επιστημονικήν αυτήν κερδοσκοπίαν και ενικήσαμεν… Θα προβώ εις περαιτέρω μελέτας και θ’ απευθύνω κι άλλας συστάσεις προς το Κογκρέσον ως προς τον τρόπον καθ’ ον η ατομική δύναμις θα αποβή μέσον πανίσχυρον και αναγκαστικής επιδράσεως προς διατήρησιν της παγκοσμίου ειρήνης».

Οι τελευταίες αυτές φράσεις του Τρούμαν ήταν ένας σαφής απειλητικός υπαινιγμός προς όλη την ανθρωπότητα, προς τους λαούς της Γης και ειδικότερα προς το παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα και την ΕΣΣΔ, που σήμαινε πως οι ΗΠΑ είχαν πλέον τον τρόπο να εκβιάσουν υποταγή στη θέλησή τους.

Ο «Fat man» ισοπεδώνει το Ναγκασάκι

Εννέα Αυγούστου 1945, ώρα 2.30′ π.μ. Από το Τινιάν απογειώνονται δύο «Β-29», τα οποία έχουν αποστολή να χρησιμοποιηθούν ως μετεωρολογικά αναγνωριστικά. Περίπου μισή ώρα αργότερα, στις 2.56′ ξεκίνησαν άλλα τρία «Β-29». Τα δύο από αυτά έχουν αποστολή να ρίξουν όργανα καταγραφής της έκρηξης στην πόλη που θα βομβαρδιστεί, να φωτογραφήσουν και να κινηματογραφήσουν το γεγονός. Το τρίτο, με το όνομα «Bocks’ Car», με 13μελές πλήρωμα και με κυβερνήτη τον Τσαρλς Σουίνι, μεταφέρει μια βόμβα μήκους 3 μέτρων και 24 εκατοστών, με μέγιστη διάμετρο 1 μέτρο και 35 εκατοστά, που ζυγίζει 4.500 κιλά και είναι βαμμένη κίτρινη με πτερύγια μαύρα. Τούτη η βόμβα που φέρει το κοροϊδευτικό όνομα «Fat man» (Χοντρομπαλάς), αν και είναι το ίδιο καταστρεπτική μ’ αυτήν που ρίχτηκε στη Χιροσίμα, δεν περιέχει ουράνιο 235, αλλά το ατομικό της φορτίο αποτελείται από πλουτώνιο, ένα υπερουρανικό στοιχείο που δεν υπάρχει στη φύση. Η διαταγή που είχε δοθεί ήταν ο «Fat man» να ριχτεί στην ιαπωνική πόλη Κοκούρα, κι εφόσον αυτό δεν ήταν δυνατό ως δεύτερος στη σειρά στόχος οριζόταν το Ναγκασάκι.

Στις 9.50′ το «Bocks’ Car» βρίσκεται πάνω από την Κοκούρα έτοιμο για τη ρίψη, αλλά τα σύννεφα που καλύπτουν την πόλη δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο, δεδομένου ότι η ορατότητα είναι ελάχιστη. Έτσι, αποφασίζεται η ρίψη να γίνει στο Ναγκασάκι.

Ώρα 11.1′ της 9ης Αυγούστου 1945. Ο «Fat man» απελευθερώνεται από την κοιλιά του σκάφους. Ύστερα από 52,5 δευτερόλεπτα, φτάνει στο σημείο εκρήξεως. Ακολουθεί «μια λάμψη που δεν την αντέχουν τα μάτια, μια έκλυση αστρικής θερμότητας, ένα κύμα πιέσεως που κονιορτοποιεί οποιοδήποτε εμπόδιο σε μια έκταση τριών – τεσσάρων τετραγωνικών χιλιομέτρων από το σημείο μηδέν και προκαλεί σοβαρές ζημιές στον υλικό πολιτισμό σε τριπλάσια έκταση κι ύστερα μια ορμητική καταιγίδα φωτιάς που κατακαίει κι αποτεφρώνει τα πάντα, ενώ μια στήλη από καπνό, ατμό, ραδιενεργά υπολείμματα, απανθρακωμένα συντρίμμια και λείψανα ανθρώπων και ζώων ανεβαίνει στον ουρανό»⁴.

Θάνατος και καταστροφή στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι

Σύμφωνα με όσα περιγράφει ο Ιάπωνας καθηγητής Αράτα Οσάντα⁵, όταν έπεσε η βόμβα στη Χιροσίμα, οι κάτοικοί της είχαν αρχίσει να ασχολούνται με τις συνηθισμένες καθημερινές ασχολίες τους. Πολλά μικρά παιδιά προσχολικής ηλικίας έπαιζαν στα σπίτια τους ή έξω, στους δρόμους της γειτονιάς τους. Οι μαθητές της πρώτης και της δευτέρας Δημοτικού έκαναν το μάθημά τους είτε σε προσωρινές αίθουσες, είτε στους ναούς και τις εκκλησίες της περιοχή τους ή βρίσκονταν καθ’ οδόν προς τα μέρη όπου έκαναν μάθημα. Πολλοί εργάτες και δημόσιοι υπάλληλοι είχαν αρχίσει τη δουλειά τους, ενώ άλλοι πήγαιναν να δουλέψουν. Οι περισσότεροι καταστηματάρχες είχαν ήδη ανοίξει τα μαγαζιά τους. Έτσι, τους βρήκε ο θάνατος που σκόρπισε η ατομική βόμβα της Χιροσίμα.

Ο Ρεμόν Καρτιέ δίνει την εικόνα της φρίκης⁶: «Η πόλη άρχιζε την εργάσιμη ημέρα της. Σύμφωνα με τον κανόνα, δεν είχε δοθεί το σύνθημα του συναγερμού για αεροπλάνα μεμονωμένα που πετούν από πάνω της. Μια τρομακτική αστραπή την κατάπιε, αφήνοντας πίσω της μια κολοσσιαία πυρκαγιά, που άναψε και διαδόθηκε μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο. Τα τροχιοδρομικά οχήματα έμειναν γεμάτα με τους απανθρακωμένους επιβάτες, τους στριμωγμένους στα καθίσματα ή στοιβαγμένους όρθιους στους εξώστες. Ένας άνεμος ταχύτητος 1.200 χλμ. την ώρα σηκώθηκε και γκρέμισε τους τοίχους σε μια ακτίνα 1.500 μ., θρυμματίζοντας τα τζάμια των παραθύρων ακόμα και σε απόσταση 12 χλμ. από το σημείο Μηδέν. Ένας πύρινος κυκλώνας, όμοιος με αυτούς που άναψαν οι εκατοντάδες βομβαρδιστικών στη Δρέσδη, στο Αμβούργο ή στο Τόκιο, στροβιλιζόταν επί έξι ώρες. Έπειτα διαπιστώθηκαν στους επιζώντες παράξενα φαινόμενα: Έμετοι, διάρροιες εξαιρετικής εντάσεως, πλήθος μικρών αιμορραγιών στο στόμα και στο λαιμό. Πολλά από τα θύματα που παρουσίασαν τέτοια συμπτώματα ψυχορραγούν. Ο απολογισμός που θα καταρτισθεί αργότερα θα εμφανίσει 78.150 νεκρούς, 9.284 βαριά τραυματισμένους και 13.938 εξαφανισθέντες. Δεν υπολογίζονται μέσα σ’ αυτούς οι στρατιωτικοί, 40.000 περίπου, από τους οποίους οι μισοί υπήρξαν θύματα της εκρήξεως. Το γενικό στρατηγείο της 2ης στρατιάς, ή έδρα της περιφερειακής διοικήσεως της Δύσεως, η στρατιωτική σχολή και το στρατιωτικό νοσοκομείο εκμηδενίσθησαν».

Οι σοβιετικές ιστορικές πηγές παρουσιάζουν την εικόνα της καταστροφής ακόμη μεγαλύτερη: «Για μια στιγμή – αναφέρει η Παγκόσμια Ιστορία της Ακαδημίας Επιστημών⁷ – άναψε ένα εκτυφλωτικό φως. Σχηματίστηκε ένα γιγάντιο σύννεφο σε σχήμα μανιταριού. Η πόλη σκεπάστηκε με κουβάρια καπνό. Σε ακτίνα 4 χιλιομέτρων από το επίκεντρο της έκρηξης φούντωσαν πυρκαγιές, τα εννέα δέκατα από τα σπίτια της Χιροσίμα έγιναν στάχτη. Άνθρωποι πέθαιναν από εγκαύματα, από το εκρηκτικό κύμα. Στη Χιροσίμα ξετυλίγονταν εικόνες γεμάτες απ’ όλες ταυτόχρονα τις φρικαλεότητες της κόλασης». Και ο Γ. Α. Ντεμπόριν⁸ προσθέτει: «Οι ιθύνοντες κύκλοι των ΗΠΑ έδειξαν πλήρη περιφρόνηση προς τους πιο στοιχειώδεις και καθιερωμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου, τα έθιμα του πολέμου και τις αρχές του ανθρωπισμού… Όπως αναφέρουν οι Ιάπωνες συγγραφείς, στη Χιροσίμα σκοτώθηκαν όχι λιγότεροι από 247 χιλιάδες άνθρωποι».

Το ίδιο ακριβώς σκηνικό επαναλήφθηκε και στο Ναγκασάκι. Χιλιάδες φτωχά πλάσματα, ανάμεσά τους και άνθρωποι, αεριοποιήθηκαν σε κλάσματα δευτερολέπτου. Άλλα λαμπάδιασαν αυτοστιγμής και λίγο αργότερα δεν έμεινε τίποτε περισσότερο από το απανθρακωμένο σημάδι τους. Όσοι βρέθηκαν πιο μακριά από το σημείο της έκρηξης, έπαθαν φρικιαστικά εγκαύματα, ή έχασαν το δέρμα τους και κομμάτια από τις σάρκες τους. Πολλοί πέθαναν καταπλακωμένοι από τα κτίρια που γκρεμίστηκαν ή από θραύσματα γυαλιών και μπαμπού που στροβιλίζονταν στον πυρακτωμένο αέρα. Οι νεκροί, σύμφωνα με κάποιες πηγές, υπολογίζονται από 60.000 έως 80.000, ενώ οι Αμερικανοί τους κατέβαζαν αργότερα στις 16.000, υπολογίζοντας μόνο τα θύματα με εξακριβωμένη ταυτότητα⁹. Αντίθετα, οι Σοβιετικοί μελετητές, παίρνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα του εγκλήματος στη διάρκειά του, υπολογίζοντας δηλαδή τις επιπτώσεις όχι μόνο στο άμεσο χρονικό διάστημα από τη ρίψη της βόμβας, αναφέρουν ότι οι νεκροί και οι τραυματίες στο Ναγκασάκι είναι γύρω στις 200.000¹⁰.

Η ατομική βόμβα και η σημασία της χρησιμοποίησής της

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν της εργασίες για την κατασκευή ατομικών όπλων, σε συνεργασία με τη Μεγάλη Βρετανία, το καλοκαίρι του 1940. Η ολοκλήρωση αυτών των εργασιών φάνηκε να φτάνει στο τέρμα της περί τα τέλη Απριλίου του 1945, ενώ στις 16 Ιουλίου του ιδίου έτους σε μια έρημο της πολιτείας Νέο Μεξικό έγινε η πρώτη πετυχημένη δοκιμαστική ατομική έκρηξη. Από εκείνη τη στιγμή, η ατομική βόμβα ήταν ήδη γεγονός.

Την επομένη, τα νέα ταξίδεψαν στο Πότσδαμ, όπου άρχιζε η διάσκεψη των τριών ηγετών της αντιφασιστικής συμμαχίας κι ο Τρούμαν με τον Τσόρτσιλ τα πληροφορήθηκαν με ξεχωριστή ικανοποίηση. Μάλιστα, σε μια προσπάθεια επίδειξης δύναμης, αποφάσισαν να ενημερώσουν και τον Στάλιν, κάτι που, σύμφωνα με όσα γράφει ο Τσόρτσιλ¹¹, έγινε στις 24 Ιουλίου 1945 από τον Πρόεδρο Τρούμαν. Η αντίδραση του Στάλιν έδωσε την εντύπωση στους Δυτικούς συνομιλητές του ότι δεν αντιλαμβανόταν περί τίνος επρόκειτο, αλλά ο Σοβιετικός ηγέτης είχε πλήρη επίγνωση των πραγμάτων και σε μια συζήτησή του, αμέσως μετά, με τον Σοβιετικό υπουργό Εξωτερικών Β. Μ. Μόλοτοφ επισήμανε την ανάγκη να επιταχύνει η ΕΣΣΔ τη δουλιά της σ’ αυτόν τον τομέα, ώστε να έχει γρήγορα κι αυτή στη διάθεσή της το ατομικό όπλο¹².

Χωρίς αμφιβολία, η σοβιετική ηγεσία κατανοούσε πλήρως το γεγονός ότι η ατομική βόμβα – πολύ περισσότερο δε, η χρησιμοποίησή της – δεν αφορούσε τόσο στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που έφτανε στο τέλος του, αλλά στο συσχετισμό δυνάμεων στο μεταπολεμικό κόσμο. Ηταν μια δραματική αλλαγή σ’ αυτόν το συσχετισμό προς όφελος του διεθνούς ιμπεριαλισμού και των ΗΠΑ. Το ότι δεν επρόκειτο για ένα όπλο, που, όπως υποκριτικά ισχυρίζονταν οι Αμερικανοί, αποσκοπούσε να επιταχύνει το τέλος του παγκόσμιου πολέμου, αλλά για ένα όπλο που στόχευε στη μεταπολεμική εποχή, το επιβεβαιώνει και ο Τσόρτσιλ ο οποίος γράφει στα απομνημονεύματά του¹³: «Θα ήταν λάθος να πιστέψωμε ότι η τύχη της Ιαπωνίας ερυθμίσθη από την ατομική βόμβα. Η ήττα της ήταν βεβαία πριν ριφθή η πρώτη βόμβα».

1 «Η ατομική βόμβα της Χιροσίμα», εκδόσεις «Mondadori – Φυτράκης», σελ. 74

2 Ρεμόν Καρτιέ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», Εκδόσεις «Πάπυρος», τόμος β` 564

3 «Καθημερινή» 7/8/1945

4 «Η ατομική βόμβα της Χιροσίμα», εκδόσεις «Mondadori – Φυτράκης», σελ. 71

5 «Τα παιδιά της Χιροσίμα», εκδόσεις «Μπουκουμάνη», σελ. 29-30

6 Ρεμόν Καρτιέ, στο ίδιο, σελ. 565-566

7 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος 11-12, σελ. 709-710

8 Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ – Γ. Α. Ντεμπόριν: «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις «20ός ΑΙΩΝΑΣ», Αθήνα 1959, σελ. 459

9 «Η ατομική βόμβα της Χιροσίμα», εκδόσεις «Mondadori – Φυτράκης», σελ. 72

10 Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ – Γ. Α. Ντεμπόριν: «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις «20ός ΑΙΩΝΑΣ», Αθήνα 1959, σελ. 459

11 Ουίνστον Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις «Ελληνική Μορφωτική Εστία», τόμος ΣΤ’, σελ. 475-475

12 Στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ: «Αναμνήσεις και στοχασμοί», Εκδόσεις ΣΕ, τόμος Β`, σελ. 476-477

13 Ουίνστον Τσόρτσιλ, στο ίδιο, σελ. 464.

Πηγές: Γιώργος Πετρόπουλος – ergatikosagwnas.gr – alfavita.gr