Χρήστος Κάτσικας

Η ψηφιακή στρατηγική για την Παιδεία και η εκπόνηση νέων Προγραμμάτων Σπουδών

Good bay σχολικό βιβλίο;

                Οι «μεταρρυθμίσεις» στην εκπαίδευση ήταν στο επίκεντρο διαδικτυακής συνάντησης εργασίας της ΥΠΑΙΘ Νίκης Κεραμέως, της Υφυπ. Ζέττας Μακρή και του Γεν. Γραμματέα, Αλέξ. Κόπτση, με τον Πρόεδρο Γιάννη Αντωνίου και τα Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Στη συνάντηση, ένα από τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν ήταν η ολοκλήρωση των νέων προγραμμάτων σπουδών.

            Σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ η εκπόνηση νέων Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) «αποτελεί  αφετηρία και θεμέλιο λίθο του ευρύτερου μεταρρυθμιστικού έργου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για την αναβάθμιση του σχολείου» καθώς «τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών δεν έχουν αναμορφωθεί σε πολλές περιπτώσεις εδώ και δύο δεκαετίες, με αποτέλεσμα να είναι επιτακτική η ανάγκη επικαιροποίησης και εκσυγχρονισμού, τόσο του περιεχομένου όσο και της φιλοσοφίας και της προσέγγισής τους». 

            Τα Προγράμματα Σπουδών γενικής εκπαίδευσης που, όπως σημειώνει το ΥΠΑΙΘ «έχουν ως αφετηρία τα μαθησιακά αποτελέσματα»,  αναμένεται να ολοκληρωθούν  εντός του 2021  και θα παραδοθούν στην εκπαιδευτική κοινότητα μέσω διαδραστικού, ψηφιακού συστήματος.

            Η αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων στη γενική και την επαγγελματική εκπαίδευση, καθώς και η επιμόρφωση επί αυτών, είναι μια ακόμη «πληρωμένη οδηγία» της Ε.Ε.

Από το πολλαπλό βιβλίο στην κατάργηση του έντυπου σχολικού εγχειριδίου

            Παράλληλα, προγραμματίζεται η μεταρρύθμιση του «πολλαπλού βιβλίου».

            Σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως «η κατάργηση του μονοπωλίου του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου συνάδει πλήρως με τη φιλοσοφία των νέων Προγραμμάτων Σπουδών, ώστε ο εκπαιδευτικός/μαθητής να μπορεί με κριτική σκέψη να συνδυάσει πληροφορία από πολλές πηγές».

            Όλα τα βιβλία θα είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή και προγραμματίζεται να ενισχυθούν από κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για την ανάπτυξη επιπλέον ψηφιακού υλικού και εφαρμογών.

        Να πούμε, στο σημείο αυτό ότι όσα ανακοινώθηκαν στην παραπάνω συνάντηση θυμίζουν έντονα ανάλογες ανακοινώσεις και προσπάθειες «μεταρρύθμισης» της πρώην υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου την περίοδο 2010-2011. Την περίοδο εκείνη η Άννα Διαμαντοπούλου και η τότε κυβέρνηση κατάργησε τον Οργανισμό Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων (ΟΕΔΒ) και τον αντικατέστησε από τον φορέα ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) – Διόφαντος. Μια από τις κύριες αρμοδιότητές του από την ίδρυσή του ήταν το λεγόμενο «ψηφιακό σχολείο», στο πλαίσιο του οποίου προωθούνται τα ηλεκτρονικά βιβλία. Ο στόχος ήταν η κατάργηση της διανομής βιβλίων και η χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου. Ωστόσο οι πολιτικές ανακατατάξεις και οι αντιδράσεις έβαλαν τα σχέδια αυτά στο συρτάρι.

            Να θυμίσουμε ότι φέτος, στις αρχές Μαρτίου ανακοινώθηκε η παραίτηση του Προέδρου του ΙΤΥΕ- ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ καθηγητή Χρήστου Κακλαμάνη και ακολούθησαν  παραιτήσεις των μελών του ΔΣ. Σε επιστολή τους προς την υπουργό παιδείας οι προϊστάμενοι των Διευθύνσεων τόνιζαν μεταξύ άλλων: «θεωρούμε υποχρέωσή μας να σας ενημερώσουμε, ότι χωρίς Διοίκηση και νόμιμη εκπροσώπηση, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, ο οργανισμός θα αντιμετωπίσει άμεσα σημαντικά προβλήματα, που θα θέσουν σε κίνδυνο την επιχειρησιακή του λειτουργία με αρνητικές συνέπειες για πολλούς τομείς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (παραγωγή και διανομή σχολικών βιβλίων, υποστήριξη τηλεκπαίδευσης, MySchool, Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, μισθοδοσία εκπαιδευτικών κ.ά.)».

            Τώρα υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως και η κυβέρνηση της ΝΔ με όχημα τη «μεταρρύθμιση του «πολλαπλού βιβλίου» και την «κατάργηση του μονοπωλίου του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου» επιδιώκουν να δώσουν «σαρκα και οστα», με την ευκαιρία της πανδημίας, στο ανεκπλήρωτο σχέδιο της Άννας Διαμαντοπούλου, που για να είμαστε δίκαιοι, ήταν πιο μπροστά από την εποχή της, στην προώθηση των πιο νεοφιλελεύθερων σχεδίων  στην εκπαίδευση.

            Το ΥΠΑΙΘ, βεβαίως δεν ομολογεί ακόμα ανοιχτά την κατάργηση της δωρεάν διανομής των σχολικών βιβλίων.  Αλλά εύκολα μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί πως θα εφαρμοστούν από τη νέα σχολική χρονιά δεκάδες νέα Προγράμματα Σπουδών χωρίς νέα βιβλία (έντυπα); Προφανώς, ο σχεδιασμός του ΥΠΑΙΘ είναι τη νέα σχολική χρονιά 2020/21 να υπάρξει ένα μικτό σύστημα έντυπου και ηλεκτρονικού σχολικού βιβλίου με έμφαση στο ηλεκτρονικό που θα πριμοδοτείται από τα νέα Προγράμματα Σπουδών (τα οποία έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω ΕΣΠΑ με 22 εκατ ευρώ) και τα επόμενα χρόνια το έντυπο να εξαφανιστεί.

            Πέρα από τους ποικίλους άλλους κινδύνους ενεδρεύει ο κίνδυνος της πλήρους εξάρτησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας από ψηφιακό υλικό. Έτσι τα σχολικά βιβλία, ανεξάρτητα από τις ενστάσεις για το περιεχόμενο και την ποιότητά τους, υποβαθμίζονται. Το χειρότερο είναι ότι διασπάται ο ενιαίος χαρακτήρας των προγραμμάτων σπουδών, που δεν προβλέπουν τη διανομή των σχολικών βιβλίων, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα διαφοροποιημένο – κατακερματισμένο σχολείο πολλών ταχυτήτων.

            Σ’ αυτό το σχολείο οι νέες τεχνολογίες εμφανίζονται ως πανάκεια, ως το μαγικό ραβδί που λύνει όλα τα προβλήματα και αυτό είναι φανερό από την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης!

Η ψηφιακή στρατηγική του e-σχολείου της αγοράς

            Στον πυρήνα της ψηφιακής στρατηγικής για την Παιδεία (Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού)  βρίσκεται η ανάπτυξη της ψηφιακής κουλτούρας στην εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και η μετάβαση από τις document-centric στις data-centric λύσεις.

            Σύμφωνα με τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού η στρατηγική ενίσχυσης των υπηρεσιών ηλεκτρονικής μάθησης θα  υποστηρίζεται από δύο πυλώνες δράσεων. Ο πρώτος εστιάζει στην ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου, ενώ ο δεύτερος στον εκσυγχρονισμό των οριζόντιων πλατφορμών και υπηρεσιών για την ανάδειξη και αξιοποίηση του περιεχομένου.

            Αυτό σημαίνει ότι τα σχολεία εξοπλίζονται με νέα τεχνολογικά μέσα (του τύπου των voucherς των 200 ευρώ), αναπτύσσονται περαιτέρω οι πλατφόρμες και τα εργαλεία σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης, ενώ δίνεται έμφαση και στο ψηφιακό περιεχόμενο. 

            Ήδη, με αφορμή το κλείσιμο των σχολείων 5 μήνες τώρα, έχουμε, σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ, «αναβάθμιση» των ψηφιακών υπηρεσιών για το σχολείο, αντικατάσταση των «υπηρεσιακών εντύπων», για παράδειγμα, απουσιολόγιο, βιβλίο ύλης, με ψηφιακά ισοδύναμες λύσεις.

            Στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού περιλαμβάνεται η προώθηση της χρήσης ψηφιακών συγγραμμάτων, το Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο και οι Υπηρεσίες e-Μάθησης.