Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό Πορεία, τεύχος 53, που κυκλοφορεί

Πριν από περίπου δύο χρόνια, ο John Mearsheimer, ένας από τους πιο επιδραστικούς Αμερικάνους στοχαστές για ζητήματα γεωπολιτικής στρατηγικής, εξέφρασε ένα ισχυρό μήνυμα για την Αυστραλία – ένα μήνυμα που αρκετοί δεν ήθελαν να ακούσουν: «η Αυστραλία δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να ευθυγραμμιστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ασφάλεια υπερισχύει πάντα έναντι της ευημερίας».

Η συζήτηση για την «επιλογή της Κίνας» διεξάγεται εδώ και χρόνια. Καθώς η Κίνα, δεδομένης της ανεπανάληπτης ανάπτυξής της, φαίνεται να αρχίζει να μπορεί να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε οικονομική ισχύ, η θέση της αυστραλιανής κυβέρνησης, ανήλθε σε κεντρικό ζήτημα.

Η Αυστραλία δεν είναι η μόνη χώρα που ανοιχτά θα κληθεί να απαντήσει αυτό το δίλημμα, αλλά σίγουρα είναι η πρώτη. Ποια πλευρά θα επιλέξει; Την Κίνα, τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της, και σημαντικότερο κρίκο για τα σχεδόν 28 έτη συνεχόμενης οικονομικής ανάπτυξης; Ή τις ΗΠΑ, που ακόμη κυριαρχεί, και δίπλα στις οποίες η Αυστραλία έχει συνταχθεί σε κάθε σημαντική στρατιωτική επιχείρηση του περασμένου αιώνα; «Εάν η Αυστραλία πρέπει να κάνει θυσίες, θα τις κάνει στο μέτωπο της οικονομίας, όχι στο μέτωπο της ασφάλειας και, τελικά, θα επιλέξει να ευθυγραμμιστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ο Mearsheimer.

Ένας από τους σημαντικότερους διαφωνούντες είναι ο Αυστραλός ακαδημαϊκός και πρώην υπουργός άμυνας, Hugh White, ο οποίος, το 2010, στο βιβλίο του «επιλογή της Κίνας», αναδιάρθρωσε τη συζήτηση σχετικά με τις στρατηγικές επιλογές της Αυστραλίας. Ο Mearsheimer και ο White, που συμμετείχαν σε ένα συνέδριο στο Αυστραλιανό «Center for Independent Studies», συμφώνησαν ότι η Αυστραλία δεν έχει πλέον την πολυτέλεια των τελευταίων χρόνων και θα αναγκαστεί άμεσα να αποφασίσει. Ωστόσο, ο White δεν πιστεύει ότι η Αυστραλία πρέπει να επιλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι η Ουάσιγκτον θα χρειαστεί να κάνει συμβιβασμούς στην Ασία καθώς η Κίνα αναπτύσσεται. Ο White ισχυρίζεται ότι η στρατηγική κατεύθυνση της Αυστραλίας θα εξαρτηθεί όχι μόνο από την Κίνα αλλά και από την Ινδία. «Εάν η Κίνα καταλήξει ως η κυρίαρχη δύναμη στον Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό, τότε αυτό την κάνει πιο απειλητική, αλλά εάν η Κίνα κυριαρχήσει στην Ανατολική Ασία και η Ινδία κυριαρχήσει στον Ινδικό Ωκεανό και τη Νότια Ασία, τότε η Αυστραλία θα μπορούσε να έχει έναν ρόλο αλληλοεξουδετέρωσης των δύο δυνάμεων προς δικό της όφελος».

Η συζήτηση απέχει πολύ από το να έχει διευθετηθεί τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην Αυστραλία. Ο Mearsheimer σημειώνει ότι υπήρξε διάσπαση στην επιχειρηματική κοινότητα των ΗΠΑ, η οποία είναι παραδοσιακά υποστηρικτής της ανόδου της Κίνας λόγω των ευκαιριών της οικονομίας και της αγοράς, επειδή τα τελευταία χρόνια ο τομέας της τεχνολογίας έχει γίνει πιο απόλυτος στις απόψεις του. «Η κοινότητα της υψηλής τεχνολογίας, η οποία έχει μεγάλη επιρροή στις Ηνωμένες Πολιτείες, και πλέον συνεργάζεται ανοικτά με το Πεντάγωνο, αναζητά τον περιορισμό της Κίνας».

Στην Αυστραλία, πολλοί ακαδημαϊκοί, υπεύθυνοι για χάραξη πολιτικής, και στελέχη επιχειρήσεων, υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση πρέπει να συμβιβαστεί με την άνοδο της Κίνας. Το Πεκίνο, επίσης, συμβάλλει σε αυτό. Τους τελευταίους μήνες, ο ακόλουθος για την άμυνα της χώρας, Wang Jingguo, επέμεινε ότι η στάση της Κίνας ήταν αμυντική. Σε ομιλία του στην Καμπέρα για τον εορτασμό της 92ης επετείου του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, είπε ότι η Κίνα δεν θέλει να εγκαθιδρύσει ηγεμονία, αποικίες ή σφαίρα επιρροής. «Το γεγονός είναι ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας δεν έχει ξεκινήσει ποτέ πόλεμο ή σύγκρουση από την ίδρυσή της πριν από 70 χρόνια είναι χαρακτηριστικό», είπε στο κοινό. «Νομίζω ότι όσοι έχουν την άποψη ότι η Κίνα αποτελεί απειλή δεν κατανοούν την ιστορία και τον πολιτισμό της Κίνας ή έχουν προκατάληψη ενάντια στην πολιτική της».

Ωστόσο, οι επιχειρήσεις για στρατιωτικοποίηση της Θάλασσας της Νότιας Κίνας και οι επίμονες αναφορές ότι το Πεκίνο σχεδιάζει να δημιουργήσει βάσεις στο Βανουάτου και την Καμπότζη κρατούν την περιοχή σε εγρήγορση. «Ο χρόνος είναι στο συμφέρον των Κινέζων» αναφέρει ο Mearsheimer. Αν υποθέσουμε ότι η κινεζική οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, τότε ο χρόνος είναι με το μέρος τους. Εάν η χώρα πρέπει να αντιμετωπίσει την Ταϊβάν, τότε προφανώς θα είναι καλύτερο να την αντιμετωπίσει σε 25 χρόνια από τώρα. Μακροπρόθεσμα, τίθεται ένα έντονο ζήτημα ρήξης με την πραγματική πιθανότητα πολέμου».

«Έχω δώσει 125 συνομιλίες για το γιατί η Κίνα δεν μπορεί να ανέλθει ειρηνικά», λέει. «Το κύριο επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε εναντίον μου με την πάροδο του χρόνου είναι το επιχείρημα της οικονομικής αλληλεξάρτησης – αν η Κίνα προσχωρήσει ανοικτά στον καπιταλισμό και ενσωματωθεί στη διεθνή οικονομία, θα γίνει μέρος αυτού του συμπλέγματος διασυνδεδεμένων ή αλληλοεξαρτώμενων κρατών που δεν έχουν την πολυτέλεια να πολεμήσουν μεταξύ τους γιατί το οικονομικό κόστος θα ήταν τεράστιο. Αυτή η θέση, συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι λανθασμένη. Η τάση για ηγεμονία είναι ανεξάρτητη από πολιτικά και οικονομικά συστήματα».

Πρόδρομος Π.

πηγή: poreia.net