Α. Οι αλλαγές που έχουν προκύψει στην Κέρκυρα μετά το 1960, έχουν διαμορφώσει ένα εντελώς νέο τύπο όσον αφορά τη σύνθεση του πληθυσμού, τις δραστηριότητες των κατοίκων, το μέγεθος του πληθυσμού των χωριών και κοινοτήτων, τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής, την αλλαγή του ίδιου του Κερκυραϊκού τοπίου.  

Η μετανάστευση εσωτερική και εξωτερική, η μείωση του αγροτικού πληθυσμού και η στροφή σε νέα επαγγέλματα λόγω της ανάπτυξης του Τουρισμού, η ανάπτυξη νέων οικισμών σε τοποθεσίες κοντά στην θάλασσα, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας και των επαγγελμάτων που σχετίζονται μ’ αυτήν, μετέφερε το κέντρο της δραστηριότητας από το χωριό στα νέα τουριστικά κέντρα.

Αποτέλεσμα αυτών είναι η υποβάθμιση των χωριών ως κοινωνικών κέντρων, η αλλοίωση του περιβάλλοντος χώρου και η εγκατάλειψη πολλών παραδοσιακών λειτουργιών και οικισμών.

Τις δεκαετίες του 70 και 80 είχαμε βελτίωση των συνθηκών ζωής μέσω του εξηλεκτρισμού, της ύδρευσης των οικιών, των συνθηκών υγιεινής, αλλά και κατάρρευση του παραδοσιακού τρόπου ζωής και πολιτιστική αλλοίωση, που περιλαμβάνει τις σχέσεις των ανθρώπων, την ψυχαγωγία, την ενδυμασία, τις διατροφικές συνήθειες κλπ. Στην πράξη κάποιες κοινότητες ενισχύθηκαν με υπηρεσίες και κοινωνικές δομές ενώ άλλες συρρικνώθηκαν πληθυσμιακά και λειτουργικά.

Την δεκαετία του 90 η υπερανάπτυξη κάποιων τουριστικών κέντρων τα καθιστά κέντρα της οικονομικής, πολιτιστικής και διοικητικής δραστηριότητας και λειτουργιών.

Περαιτέρω συρρίκνωση του πληθυσμού των περισσότερων χωριών. Κλείσιμο σχολείων και κοινοτικών χώρων, η μετατροπή τους σε υπνωτήρια και η εγκατάλειψη ως κατάρρευση πολλών οικιών.

Η επιστροφή κάποιων συνταξιούχων στις πατρογονικές εστίες, η εγκατάσταση οικονομικών μεταναστών και η αξιοποίηση μερικών απ’ αυτών ως εξοχικών κατοικιών από ευρωπαίους έποικους δίνουν μια παράταση ζωής σε αρκετά χωριά.  

Η διατήρηση και το ζωντάνεμα των Κερκυραϊκών χωριών αποτελεί μέγιστη προτεραιότητα για την διατήρηση της κερκυραϊκής ταυτότητας ως αρχέγονη μνήμη, που άντεξε κοντά 30 αιώνες μεγάλων αλλαγών, κοιτίδα πολιτισμών και θέατρο ιστορικών γεγονότων.

Η κοντόφθαλμη πολιτική που έχει ως ορίζοντα την επόμενη τουριστική σαιζόν πρέπει ν΄ αλλάξει δραματικά και να πιάσει το νήμα από την αρχή της Ιστορίας με σεβασμό στη δημιουργία των προηγούμενων γενεών έως την αειφόρο προβολή του μέλλοντος των επόμενων.

Σ’ αυτήν την επανεξέταση και επαναπροσδιορισμό του παραγωγικού προτύπου και των κοινωνικών όρων προβολής και αναπαραγωγής της Κερκυραϊκής ταυτότητας, καλούνται να παίξουν κύριο λόγο, οι Πολιτιστική σύλλογοι μαζί με τα κύτταρα της αυτοδιοίκησης όλων των βαθμών και την συλλογική δράση των κερκυραίων πολιτών.  

Β. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση καταθέτουμε μερικές θέσεις που πρέπει να καθορίζουν την δράση των Πολιτιστικών Συλλόγων. (Ο κατάλογος παραμένει ανοιχτός σε προτάσεις)  

1) Να αναδειχθούν τα πολιτιστικά μνημεία κάθε τόπου, ερείπια κάστρων, πύργων, αρχαίων ναών, παλαιά μοναστήρια, εκκλησίες, εξωκλήσια, μύλοι , λιοτρίβια, αρχοντικά, παραδοσιακοί οικισμοί. Να γνωρίζουμε τ’ όνομα, την περίοδο κατασκευής, την ιστορική διαδρομή. Να θεσπιστεί κανάλι επικοινωνίας με την αρχαιολογική υπηρεσία και την εκκλησία.

2) Αναβίωση των μουσικών, χορευτικών, θεατρικών παραδόσεων. Να φτιαχτούν όπου μπορούν ( ακόμη και ολιγομελή) μουσικά, χορευτικά, θεατρικά τμήματα. Να συσταθούν ομάδες μελέτης της τοπικής ιστορίας, των τοπικών εθίμων, εορτών, τοπικής ενδυμασίας, μαγειρικής, αρχαίων σπορών. Να συνδεθούν όλες αυτές οι δράσεις με τ’ αντίστοιχα τμήματα του Ιονίου Πανεπιστημίου.

3) Σύσταση ομάδων μελέτης βιβλίου, ιδιαίτερα λογοτεχνών που γεννήθηκαν ή έγραψαν για τον τόπο μας. Μελέτη του έργου Κερκυραίων ζωγράφων και μουσικών.

4) Αξιοποίηση των κλειστών δημοτικών ή κοινοτικών καταστημάτων ως χώροι στέγασης των ως άνω τμημάτων και φιλοξενία εκδηλώσεων. Να εξοπλιστούν με τα αναγκαία μέσα και να συνδεθούν με το internet. Δημιουργία βιβλιοθηκών και αξιοποίηση τους όπου υπάρχουν.

5) Προβολή Κερκυραϊκών προσωπικοτήτων που τίμησαν τον τόπο μας με την προσφορά τους στις τέχνες, τα γράμματα, τον πολιτισμό γενικότερα, τις επιστήμες, την πολιτική, τους λαϊκούς αγώνες.

6) Δημιουργία και ενίσχυση αθλητικών συλλόγων και χώρων άθλησης.

7) Υποστήριξη τοπικών ή υπερτοπικών δράσεων που σχετίζονται με την υγεία, την προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής των κατοίκων.  

8) Αναβίωση παραδοσιακών επαγγελμάτων, ίδρυση τοπικών μουσείων όπου υπάρχει ανάλογο υλικό και προβολή της ιστορίας των χωριών και των κατοίκων.  

9) Αξιοποίηση της πείρας από τις δραστηριότητες που έγιναν (από τους πολιτιστικούς συλλόγους στα χωριά μας), με πνεύμα ανοιχτό και δημιουργικό.

10) Τέλος δημιουργία δικτύου ή δικτύων πολιτιστικών συλλόγων με σκοπό την αλληλοβοήθεια και αλληλοτροφοδότηση των πολιτιστικών δράσεων.  

Ήδη υπάρχουν διεργασίες σύστασης δικτύου στην Βόρεια Κέρκυρα, όπου υπάρχει μια πρώτη καταγραφή των δυνατοτήτων και των προτεραιοτήτων.

Η αδυναμία λειτουργίας των συνεταιρισμών και άλλων μορφών οριζόντιας συνεννόησης καθιστά τη συνεργασία των συλλόγων απαραίτητη.

Το παραπάνω σχήμα είναι ανοιχτό σε όλους, αλλά παράλληλα πρέπει να λειτουργεί αλλιώς θα μείνει στα χαρτιά.  

Γ. Τα ανωτέρω κρίνονται αναγκαία για την αναζωογόνηση των χωριών και των παραδόσεων μας, για να μείνουν οι νέοι στον τόπο τους, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας μέσω και της αύξησης της επισκεψιμότητας και της προβολής των δράσεων. Τέλος η Τοπική αυτοδιοίκηση, η Εκκλησία, η Αρχαιολογική υπηρεσία, το Ιόνιο πανεπιστήμιο, το Ιστορικό αρχείο, πρέπει να σταθούν αρωγοί σ’ αυτήν την προσπάθεια και να διευκολύνουν με κάθε τρόπο το έργο των Πολιτιστικών φορέων.  

Για την Ομάδα Πρωτοβουλίας  

Αλέξανδρος Σ. Ψαρράς – Ξανθάτες, τηλ. 6957218121, email: alpsarras@gmail.com

Θανάσης Τσιριγώτης – Άγιοι Δούλοι, τηλ. 6944253743, email: tsirigos.1917@gmail.com