“Την αυτοπαλούμενην Διεθνή (International) ης αι ταχείαι πρόοδοι απειλούσιν την επικρατειών τάξιν και των λαών την ευημερίαν (..) και προς καταστολήν του πανταχού ήδη της Ευρώπης εφαπλούμενου κακού, σκέπτονται περί της ανάγκης του να πολεμηθή αύτη διεθνώς, ως διεθνώς διαδίδεται”.

Οι «επικίνδυνες» σοσιαλιστικές ιδέες οι οποίες «απειλούσι των επικρατειών την τάξιν και των λαών την ευημερίαν» απασχόλησαν την άρχουσα τάξη σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες από τις πρώτες εμφανίσεις τους στο προσκήνιο της Ιστορίας.

Αναφορά του Ελληνα πρεσβευτή στο Παρίσι Νικολάου Ρίζου-Ραγκαβή προς τον πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών Δημήτριο Βούλγαρη πρότεινε τον συντονισμό της διακρατικής δράσης εναντίον των μελών της (Α’) Διεθνούς.
Η επιστολή συντάχθηκε μόλις οκτώ μήνες μετά την εξέγερση της Παρισινής Κομμούνας, στις 29 Φεβρουαρίου/10 Μαρτίου 1872.

Κύριε Πρόεδρε, Υπόθεσις σπουδαίως απασχολούσα πάσας τας ευρωπαϊκός κυβερνήσεις σήμερον είναι η αφορώσα την αυτοκαλούμενην Διεθνή εταιρίαν (International), ης αι ταχείαι πρόοδοι απειλούσιν των επικρατειών την τάξιν και των λαών την ευημερίαν.
Η γαλλική συνέλευσις μελετά σήμερον νομοσχέδιον ποινικών διατάξεων κατά της συμμετοχής εις την εταιρίαν ταύτην.

Αλλά πολλοίς και αυτή τη κυβερνήσει, φαίνεται ότι μόνον η εσωτερική νομοθεσία δεν θέλει είσθαι επαρκής προς καταστολήν του πανταχού ήδη της Ευρώπης εφαπλούμενου κακού και σκέπτονται περί της ανάγκης τοu να πολεμηθή αύτη διεθνώς, ως διεθνώς διαδίδεται,

Προς τούτο δε νομίζουσι αναγκαίον διά οιασδήποτε διατάξεως, είτε δι’ εσωτερικής νομοθεσίας, είτε διά συμβάσεων, να αφομοιωθή το έγκλημα της μετοχής εις την Διεθνή προς τα κοινά (τα ουχί πολιτικά εγκλήματα), ώστε να υπόκεινται εις την απόδοσιν (extradition) (σ.σ.: έκδοση).
Τοιούτου μέτρου δεν είναι απίθανον να ληφθή πρωτοβουλία εντεύθεν και να γίνει προσεχώς πρότασις εις τας διαφόρους […]

Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε λίγες ημέρες αργότερα (18 Μαρτίου 1872) ο υπουργός Δικαιοσύνης Αγαμέμνων Μεταξάς, οποίος με έγγραφό του προς τον πρωθυπουργό Δημήτριο Βούλγαρη γνωστοποίησε ότι αν και θεωρεί πρόωρο θέμα της λήψεως ειδικών μέτρων κατά των επαναστατών σοσιαλιστών στην Ελλάδα ζήτησε περισσότερη ενημέρωση για τις απόψεις και τα σχέδια της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και της κυβέρνησης.



Σύμφωνα τον συντάκτη η αναγωγή της πολιτικής αυτής συμπεριφοράς σε νομικό αδίκημα θα πρέπει στη μελλοντική διακρατική συμφωνία να έχει ως βάση την έκδοση «των εις το ελληνικόν έδαφος καταφευγόντων εγκληματιών της Διεθνούς».

“Επειδή μέχρι τούδε ουδεμία εγένετο τη Ελληνική κυβερνήσει πρότασις περί συνομολογήσεως . συνθήκης προς καταπολέμησιν και καταδίωξιν της Διεθνούς Εταιρίας, ούτε γνωρίζομεν τους όρους της τοιαύτης τυχόν προταθησομένης συνθήκης, ίνα απ’ αυτών εκφέρωμεν την γνώμην ημών, θεωρούμεν πρόωρον πάσαν περί του αντικειμένου ταύτου σκέψιν πολλώ μάλλον, καθόσον είναι άγνωστα τα θέματα, εφ’ ων οφείλομεν να σκεφθώμεν προς κατάρτιση/ συνθήκης ης κατά πάσαν πιθανότητα βάσις έσεται η, των εις το ελληνικόν έδαφος καταφευγόντων εγκληματιών, παράδοσις”. ·

Η συστηματική δίωξη των σοσιαλιστών στην Ελλάδα στο πλαίσιο ενός διακρατικού συντονισμού ξεκίνησε τον Μάιο του 1894, έπειτα από 22 χρόνια.

Τον Ιούνιο 1914, ύστερα από μια μαχητική απεργία των καπνεργατών που κράτησε 20 ημέρες, ο Αβραάμ Μπεναρόγια και ο Σαμουέλ Γιονάς εξορίστηκαν στη Νάξο και έγιναν οι πρώτοι πολιτικοί εξόριστοι στην Ελλάδα επί κυβέρνησης Ελ. Βενιζέλου.
Τους συμπαραστάθηκαν σοσιαλιστικές ομάδες και έντυπα της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Οι δύο συνδικαλιστές ήταν μέλη μιας από τις γνωστότερες σοσιαλιστικές ομάδες των αρχών του αιώνα, της Σοσιαλιστικής Εργατικής Ομοσπονδίας Θεσσαλονίκης (1909-1918). Γνωστή ως Φεντερασιόν, είχε ομοσπονδιακή οργάνωση βασισμένη στα διεθνή σοσιαλδημοκρατικά πρότυπα αλλά και στην παράδοση σοσιαλιστικών ομάδων των εθνών της διασποράς καθώς το εβραϊκό στοιχείο ήταν κυρίαρχο στις τάξεις της.

Το καταστατικό της, όπως κατατέθηκε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, παρέχει πληροφορίες για τη φυσιογνωμία και τις δραστηριότητές της και παράλληλα συνιστά ένα κείμενο με θεωρητική και πολιτική σημασία. Τα πρώτα τρία άρθρα του παρουσιάζονται παρακάτω:



Αρθρον Ιον: Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία σκοπόν έχει να οργανώση το προλεταριάτο εις πάλην των τάξεων και να το βοηθή εις τον δρόμον της χειραφετήσεώς του διά να δυνηθή να πραγματοποιήση τας αρχάς του Σοσιαλισμού, αι οποίαι εψηφίσθησαν κατά τα τελευταία Διεθνή Σοσιαλιστικά Συνέδρια και των οποίων η περίληψις είναι τα εξής:

I. Ο μετασχηματισμός της σημερινής κοινωνίας (κεφαλαιοκρατικός) εις κολλεκτιβιστικήν ή (κομμουνιστικήν), η αντικατάστασις δηλαδή της ατομικής ιδιοκτησίας από την ομαδικήν κοινοκτημοσύνην με την εθνικοποίηση/ των υφισταμένων μέσων της ανταλλαγής και παραγωγής.

II. Η κατάκτησις της αρχής παρά των εργατικών τάξεων ως μέσον διά την πραγματοποίηση/ της ως άνω αρχής.

III. Η κατεύθυνσις της Διεθνούς ενεργείας του προλεταριάτου το οποίον εκμεταλλεύεται η Διεθνής κεφαλαιοκρατία.

ΙΙΙΙ. Η πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου ως αναγκαίου παράγοντος διά την πραγματοποίηση/ των ανωτέρω τριών αρχών καθώς και διά την εφαρμογήν του προγράμματος «Minima» του Σοσιαλισμού.

Αρθρον 2ον: Ο Σύνδεσμος θα προσπαθήση επί τη βάση του 1ου άρθρου να συνενώση όλας τας Σοσιαλιστικός οργανώσεις του Κράτους εις εν πολιτικόν Κόμμα (Τμήμα Ελληνικόν της Σοσιαλιστικής Internationale) και προς τον σκοπόν τούτου θα έλθη εις εγκάρδιάς σχέσεις με όλας τας εν τη χώρα υπαρχούσας Σοσιαλιστικός οργανώσεις.

Αρθρον 3ον: Ο Σύνδεσμος συγκείται από τμήματα εθνικά αποτελούμενα έκαστον από 15 τουλάχιστον πρόσωπα. Σύμφωνα με την αρχήν ταύτην απεφασίσθη να ονομασθή ο Σύνδεσμος «Εργατική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης» (Federation Socialiste Ouvriere de Salonique)

Την ίδια περίοδο που συγκροτήθηκε η Φεντερασιόν στη Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε η Σοσιαλιστική Νεολαία από νέους εργάτες με στόχο τη δημιουργία πανελλαδικού σοσιαλιστικού ομίλου νέων και την προετοιμασία προπαγανδιστών για τον σοσιαλιστικό αγώνα.

Ο όμιλος αυτός συνδέθηκε και με τη Διεθνή Σοσιαλιστική Νεολαία. Το καταστατικό του κατατέθηκε την 1η Φεβρουάριου 1915 στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.

Το καταστατικό υπογράφει το επταμελές διοικητικό συμβούλιο. Γραμματέας ήταν ο 22άχρονος εμποροϋπάλληλος Μεντές Μπενατόν.

Επιμέλεια: Βασιλική Λάζου, Διδάκτορας Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου – HotHistory

Στο “εξώφυλλο” η Α΄ Διεθνής