Καλό ταξίδι, Κρήτη του Σμπωκογιάννη, που  με το αγωνιστικό σου ήθος  κράτησε ψηλά τη σημαία  της ανθρωπιάς  και της  ανυποχώρητης αντίστασης στη βαρβαρότητα.

Άφησε χθες την τελευταία της πνοή  η σεμνή αγωνίστρια και επιστημόνισσα  Κρήτη του Σμπωκογιάννη, σηκώνοντας αταλάντευτα, επάξια  και αδιάλειπτα στους ώμους της  το  βαρύ, αλλά  και ωραίο φορτίο μιας αγωνιστικής, κομμουνιστικής οικογενειακής παράδοσης. Μιας  παράδοσης που σηματοδότησε και κατέκτησε  δικαίως ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια  της ιστορίας του λαϊκού,  αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος όχι μόνο στον κοινωνικό χάρτη  των Ανωγείων, αλλά και συνολικότερα του νησιού της Κρήτης. 

 Η Κρήτη- γνωρίζοντας από τα γεννοφάσκια της  πολύ καλά  αυτό το ωραίο, ιδεολογικό και ηθικό,  βάρος  της οικογενειακής κληρονομιάς της, βιώνοντας από τα  μαθητικά της χρόνια  το δραματικό κλίμα της καταστολής της ευρύτερης οικογένειάς της  από  το  μετεμφυλιοπολεμικό κράτος των διώξεων, των εξοριών και των εξοντώσεων των κομμουνιστών-ατσαλώθηκε από μικρή. Ο ηρωικός θάνατος του αείμνηστου στελέχους του ΚΚΕ και θείου της,  του Σμπωκογιώργη –που καθόρισε, σε μεγάλο βαθμό, όχι μόνο την προώθηση των κομμουνιστικών  ιδεών   ιδιαίτερα στα Ανώγεια,  αλλά και  την οργάνωση της αντίστασης του χωριού ενάντια στη ναζιστική κατοχή, η 27χρονη καταδίωξη του έτερου θείου της, Κώστα Σμπώκου η Μπαφουλή -που  η παλικαριά και αντοχή  του στην καταδίωξη  για  27 ολόκληρα  χρόνια   τον κατέστησαν  θρύλο στην ιστορία του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος, οι εξορίες και  ο ανυποχώρητος πατριωτικός και πολιτικός αγώνας του  ατρόμητου   πατέρα της, του Σμπωκογιάννη,  απέναντι στο φασιστικό καθεστώς της φίμωσης του κομμουνιστικού κινήματος, ατσάλωσαν την Κρήτη από τα παιδικά της χρόνια. Τη δίδαξαν πως η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ στη βάρβαρη πολιτική  της  υποδούλωσης του λαού στα δεσμά της καταπίεσης, της ανελευθερίας, της φτώχειας και της εκμετάλλευσης απαιτεί σθένος, αντοχή, επιμονή και αταλάντευτη προσήλωση στη νικηφόρα δυναμική των λαϊκών αγώνων Ενστάλαξαν  στην ψυχή της την πίστη στην αξία αυτού του αγώνα, έτσι ώστε, όταν η ίδια πια ως νέα επιστημόνισσα του χώρου της νομικής, ως κληρονόμος αυτής της όμορφης αντιστασιακής κληρονομιάς, ως σύζυγος του επίσης αταλάντευτου αγωνιστή –κομμουνιστή  και αείμνηστου Μιχάλη Φαρσάρη, έπρεπε  να δώσει το δικό της «παρών» στο συλλογικό αγώνα ενάντια  στην καταχνιά της χούντας,  έγινε και η ίδια πρότυπο αντίστασης, αγωνιστικότητας και αλύγιστης στάσης τόσο στις φυλακές, όσο και στους μαρτυρικούς τόπους της εξορίας της στη Μακρόνησο, τη Γυάρο κλπ 

Η Κρήτη όρθωσε το ανάστημα της στο μπόι των ιδεολογικών οικογενειακών απαιτήσεων,  στο  ύψος που απαιτεί η σημαία της ανειρήνευτης αντίθεσης στην καταπίεση, στο επίπεδο που αξιώνει  η πάλη για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία, την πραγματική δημοκρατία. Με θάρρος, γενναιότητα, αυταπάρνηση και δυναμισμό, υπερέβηκε κάθε ενδοιασμό και δίλημμα ως φυλακισμένη  μωρομάνα, στερούμενη το νεογέννητο παιδί της, γνωρίζοντας καλά ότι ο αγώνας για την απελευθέρωση της κοινωνίας από τη σκοτεινιά του φασισμού και τη δυστυχία της φτώχειας  και της  ανελευθερίας είναι, αναγκαστικά, ματωμένος. Η αδούλωτη Κρήτη λοιπόν-ως άλλη ενσάρκωση του Καζατζακικού ιδεώδους της αδάμαστης κρητικής ψυχής-  μάτωσε, με τη σειρά της, μαζί με τον  αείμνηστο  και αγαπημένο σύζυγό της .

Αυτή η ανειρήνευτη πάλη, οι δοκιμασίες, ο αδιάλειπτος αγώνας-πικρά ποτισμένος και από το αίμα των  αγωνιστών συγγενών -καρποφόρησαν μετά τη μεταπολίτευση και  χάρισαν στην αγωνίστρια και συμβολαιογράφο στο επάγγελμα Κρήτη Σμπώκου μια οικογενειακή και κοινωνική  ζωή αξιοπρέπειας, ευθύτητας,  ειλικρίνειας, κύρους και λαϊκής αρχοντιάς. Το αστείρευτο πάθος της Κρήτης  απέναντι στο άδικο φώτιζε πάντα το πρόσωπό της, ενώ το σταθερό και βαθιά ανθρώπινο  χαμόγελό της ήταν ο αντιπροσωπευτικότερος καθρέπτης της  αισιοδοξίας, της ψυχικής καλλιέργειας και της  ανθρωπιάς της.  

Η Κρήτη Φεύγει σήμερα από τη ζωή τιμημένη και αξιοπρεπής, αφήνοντας, με στη σειρά της,  υψηλές παρακαταθήκες κοινωνικής αντίστασης και ανθρωπισμού όχι μόνο στα παιδιά και τα εγγόνια της, αλλά σε όλους τους οικείους, τους φίλους, τους συγγενείς  της  και ευρύτερα στην κοινωνία.

 Στην οικογένειά της, τα παιδιά και τα εγγόνια της, στην αδελφή της Δόξα και γενικά στην ευρύτερη οικογένεια της εκφράζω τα θερμά συλλυπητήριά μου και εύχομαι καλή δύναμη  σε αυτή τη δύσκολη στιγμή  του οριστικού αποχαιρετισμού.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα την σκεπάσει

Με εκτίμηση

Αρετή Σπαχή