Δεν είχαν κατασβεστεί ακόμη οι εστίες της φονικής πυρκαγιάς (με τα κύρια μέτωπά της, και τις μεγαλύτερες απώλειες και καταστροφές, να εντοπίζονται στην Ηλεία) του 2007, και ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ο νεότερος, είχε σπεύσει να υποβάλει τη θεωρία της «ασύμμετρης απειλής», και του «οργανωμένου σχεδίου αποσταθεροποίησης της χώρας».
Μόνο παρενθετικά, αξίζει να θυμίσουμε ότι στην τότε επιχείρηση επιβολής της «εθνικής σιωπής» με στόχο την εκτόνωση της λαϊκής αντικυβερνητικής δυσαρέσκειας και της χειραγώγησής της σε ακίνδυνα για την πολιτική κυριαρχία τής γαλάζιας διακυβέρνησης κανάλια, στο μέτωπο της «εθνικής ενότητας» που λάνσαρε η κυβερνητική προπαγάνδα στο όνομα του «αόρατου εχθρού» που απειλεί την πατρίδα, πρωταγωνίστησαν οι Ν. Μπακογιάννη, Θ. Ρουσόπουλος, Β. Πολύδωρας και Ν. Κακλαμάνης, με το δήμαρχο Αθηναίων να κάνει λόγο για «μια νέα μορφή τρομοκρατίας», και την εκλεκτή των Αμερικανών Ντόρα να στοχοποιεί «αυτούς που το χειμώνα καίνε την Αθήνα και το καλοκαίρι τα δάση». Για να λέμε και του στραβού το δίκιο, τίποτα δεν έχει αλλάξει έκτοτε στα τροπάριά τους.
Στο εθνικιστικό παραλήρημα του εξωτερικού κινδύνου αποσταθεροποίησης, πρωτοσύγκελοι ήταν φυσικά το ΛΑΟΣ του Γ. Καρατζαφέρη ενώ δεν υστέρησε η Δημοκρατική Αναγέννηση. Στο «εθνικό μέτωπο» με μπροστάρη τον «πρωθυπουργό όλων των Ελλήνων» Καραμανλή, σύρθηκε το ΠΑΣΟΚ, με τον Γ. Παπανδρέου σε κρίσιμη φάση να τονίζει πως «δεν είναι η ώρα του καταλογισμού των ευθυνών», ενώ και ο τότε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Α. Αλαβάνος, στο ίδιο μήκος κύματος, ζητούσε σύγκλιση των αρχηγών των κομμάτων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δήλωνε πως «δεν θα κάνει κομματική εκμετάλλευση του θέματος» και πως «δε θέλει κάλπες πάνω στις στάχτες» (και, παρεμπιπτόντως, καλά έκανε, διότι τις εκλογές τις ξανακέρδισε ο Κ. Καραμανλής).
Μα, συναίνεση και προσαρμογή στην κυβερνητική πολιτική έσπευσε επίσης να προσφέρει στο όνομα της αντιμετώπισης του «εθνικού κινδύνου», και αυτό το ΚΚΕ. Η τότε ηγεσία του ΚΚΕ έκανε επίσης λόγο για ενιαίο «οργανωμένο σχέδιο», με τη γ.γ. Α. Παπαρήγα να τονίζει πως το κόμμα της «δεν θα κάνει τυμβωρυχία πάνω στους νεκρούς» καλώντας μάλιστα -συνταυτιζόμενη με την έκκληση Ρουσόπουλου- σε «λαϊκή επαγρύπνηση».
Σαν καταλάγιασε η στάχτη και η μπούρμπερη, ήλθε και η ώρα της κυριολεκτικής αναζήτησης των ευθυνών για την πρώτη σπίθα που οδήγησε στη φονική πυρκαγιά. Τελικά δεν εντοπίστηκαν Τούρκοι πράκτορες ή μυστικοί της CIA. Σύμφωνα με το 270 σελίδων σκεπτικό της απόφασης του Αρείου Πάγου για τις πυρκαγιές της Ηλείας, η φωτιά ξεκίνησε στις 24 Αυγούστου 2007 από σπίτι στον οικισμό Παλαιοχωρίου. Μια γυναίκα ετοίμαζε κόλλυβα, αλλά άφησε το σκεύος χωρίς επίβλεψη σε αποθήκη με 800 κιλά λάδι και κρασί, πλάι σε φιάλη υγραερίου. Αν η (φονική, όπως αποδείχτηκε) απερισκεψία είναι «ασύμμετρη απειλή», τότε μάλιστα, να δεχτούμε κι εμείς την έκφραση, αλλά μπορούμε να ξεκουραστούμε από το «κυνήγι κατασκόπων». Η ηλικιωμένη γυναίκα, δίνοντας πραγματικά νέα τροφή στην έννοια της «τραγικής ειρωνίας», μαγείρεψε κόλλυβα προκαταβολικά για τους δεκάδες νεκρούς των πύρινων μετώπων της Ηλείας.

Μια ντουζίνα χρόνια μετά, το έργο ξαναπαίχτηκε. Και ξαναπαίχτηκε αποκλειστικά σαν τραγωδία.
Από τη Βοσνία όπου βρισκόταν για να βραβευθεί για την πολιτική του, ο πρωθυπουργός της χώρας Α. Τσίπρας είχε προλάβει (μετά από τηλεδιάγνωση) να σημειώσει ότι τον «προβληματίζουν οι παράλληλες εστίες» εκδήλωσης της φωτιάς, ενώ αφού ήλθε στη χώρα, έκρινε σκόπιμο, περιγράφοντας τις πυρκαγιές, να μιλήσει κατʼ επανάληψη για μια «εικόνα ασύμμετρου φαινομένου».
Φυσικά, στο κομμάτι της επικοινωνιακής διαχείρισης της κρίσης, στη συγκυρία ανασύρθηκε και το επιχείρημα της «κλιματικής αλλαγής» (αυτό ειπώθηκε με έμφαση και από την περιφερειάρχη Ρ. Δούρου, διότι την εξυπηρετεί χειμώνα-καλοκαίρι), θυμίζοντας τις δικαιολογίες του 2007 για τις «ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες», για τον «στρατηγό άνεμο», κλπ. Βέβαια, αν υπάρχει ασύμμετρη απειλή, κίνδυνος ή φαινόμενο, μάλλον τα υπόλοιπα πλεονάζουν.
Για τον εντοπισμό των ενόχων στην πυρκαγιά του Ιουλίου η συγκυβέρνηση λειτούργησε σαν καλοκουρδισμένο ελβετικό τυρί. Ο πρωθυπουργός έδωσε εντολή στον υπουργό Άμυνας (που πλέον δικαιώνει το επίθετό του) να επικοινωνήσει με σύμμαχες χώρες και να ζητήσει στοιχεία τόσο από δορυφόρους όσο και από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (που μας παρακολουθούν) προκειμένου να εξακριβωθούν τα στίγματα των πρώτων εστιών φωτιάς τόσο στην Κινέτα όσο και στο Νταού Πεντέλης. Με άλλα λόγια, ζητήσαμε από εκείνους που μπορούν να μας κατασκοπεύουν επίσημα, να μας δώσουν στοιχεία γι’ αυτούς που είναι αδήλωτα πράκτορες σε βάρος μας.
Η μελέτη των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν πραγματοποιήθηκε με κάθε επιστημονική δεοντολογία, και τα αδιάψευστα στοιχεία παρουσίασαν ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΛΔΟ, ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο αρχηγός της Αστυνομίας και ο αναπληρωτηής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας. Ο τελευταίος, πριν ανασχηματιστεί, πρόλαβε να σημειώσει ότι υπάρχουν «σοβαρές ενδείξεις για εγκληματικές ενέργειες και εμπρησμό». Μεγάλη εντύπωση έκαναν οι πίνακες με τις συμμετρικά τοποθετημένες ταυτόχρονες εστίες της φωτιάς. Μα, και να ήθελαν/υπήρχαν οι εμπρηστές, τέτοια συμμετρία θα ήταν δύσκολο να την πετύχουν…
Καθώς όμως πλησιάζει και για το Μάτι η ώρα της κυριολεκτικής αναζήτησης των ευθυνών για την αρχική σπίθα της πυρκαγιάς, μάλλον αποκλείεται και εν προκειμένω το ενδεχόμενο η πυρκαγιά να προκλήθηκε με πρόθεση, από π.χ. Ρώσους βαλτούς ή Σκοπιανούς εγκάθετους, ή, έστω, ξένους ή εγχώριους οικοπεδοφάγους. (Φονική) αμέλεια ιδιώτη, ο οποίος βρήκε την κατάλληλη στιγμή να κάψει κλαδιά και ξερόχορτα, φαίνεται ότι υπήρξε το έναυσμα της τραγωδίας.
Προφανώς, όπως και στις πυρκαγιές του 2007, αν η εγκληματική αμέλεια πολιτών αποτελεί την αρχή του κακού, αυτό καθόλου δεν αθωώνει την πολιτεία για την χειρότερη συνέχεια και για το κάκιστο τέλος. Στην πραγματικότητα, ακόμη κι αν η πυρκαγιά ήταν αποτέλεσμα εμπρησμού, ακόμη κι αν ο εμπρησμός εκδηλώνεται εν μέσω κλιματικής αλλαγής, και πάλι, η πολιτεία όχι απλώς δεν αθωώνεται, αλλά εξακολουθεί να έχει το μέγιστο μερίδιο της ευθύνης για την όποια κατάληξη του γεγονότος. Πόσο μάλλον όταν όλα τα «αν» αμφισβητούνται.
Μέσα σε όλη την τραγωδία του ελληνικού λαού, και στο πραγματικό δράμα της προσπάθειας της κυβέρνησης να αποδώσει ευθύνες οπουδήποτε αλλού εκτός από τον εαυτό της, μόνο κωμικό μοιάζει το γεγονός ότι η τελευταία επέλεξε να παίξει το χαρτί του «ασύμμετρου φαινομένου», και να υποθάλψει τη θεωρία ότι ξένα ή/και εγχώρια συμφέροντα της επιτίθενται για την πολιτική που, υποτίθεται, ασκεί(!). Υπό το πρίσμα αυτό, πράγματι, μπορεί κανείς να πει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φαρσοκωμωδία.

Δημήτρης Κουφοβασίλης