Οι μαθητικές κινητοποίησεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στο τέλος του Νοέμβρη 2018, φέρνουν, άλλοτε φανερά, άλλοτε υπόγεια στο προσκήνιο ένα σύνολο προβλημάτων στα πεδία νεολαία, σχολείο, εθνικισμός που χρήζουν βαθύτερων απαντήσεων, και βελτίωση της πολιτικής μας. Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος, ως μία σημαντική συνιστώσα της εκπαιδευτικής κοινότητας επιχειρεί να ρίξει φως στα γεγονότα με ψυχραιμία και αριστερή οπτική.

1. Δεν είναι η πρώτη φορά που η νεολαία χρωματίζει με τον δικό της τρόπο την πολιτική συγκυρία. Ο χώρος της εκπαίδευσης (σχολεία, Παν/μια, σωματεία) έχει ένα πολύ αναγνωρισμένο πεδίο δράσης, συγκεντρώνει στο ίδιο πεδίο χιλιάδες ανθρώπους, διαθέτει συλλογική μνήμη που περνάει από γενιά σε γενιά, έχει προβλήματα, ασχολείται με νεαρό δυναμικό που “βράζει το αίμα του”, είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένος να απαντάει σε πολλά και βαθύτερα ερωτήματα. Σ’ όλον τον δυτικό, τουλάχιστον, κόσμο η εκπαίδευση αποτελεί ένα πεδίο συγκρούσεων και προνομιακή δομή για την αριστερά. Από το Κυπριακό ως το Πολυτεχνείο, τη μεταπολίτευση και τις μεγάλες απεργίες των καθηγητών, τον ΑΣΕΠ (1998), το άρθρο 16 και τα παλιότερα και νεότερα μαθητικά αυτό πιστοποιούν. Άλλωστε τα ονόματα που “συναρπάζουν” τη νεολαία όπως ο Πέτρουλας, ο Τεμπονέρας, αλλά και ο Α. Γρηγορόπουλος μας οδηγούν στα παραπάνω συμπεράσματα.

2. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των μαθητών ξεκίνησαν για να κινηθούν σ’ ένα άλλο πλαίσιο απ’ αυτό του σχολείου. Το καινούργιο στην περίπτωσή τους ήταν α) η ανάδειξη ενός πολιτικού ζητήματος που ερχόταν “απ’ έξω”, β) η χρησιμοποίηση του διαδικτύου ως μέσον συναγερμού και γ) η διάσπαση του μαθητικού κινήματος σε εθνικιστικές και αντεθνικιστικές δράσεις που είναι κατ’ αρχήν νέο γεγονός. Το νέο πλαίσιο δράσης δεν έπεσε από τον ουρανό. Αφήνουμε κατά μέρος τις εθιμοτυπικές καταλήψεις του Δεκέμβρη που χρωματίζονται από ένα “χαλαρό” πνεύμα, γίνονται από χρόνο σε χρόνο και δεν αποτελούν παρά αντικείμενο κοινωνιολογικών ερευνών. Δεν συγκροτούν πολιτικό-κοινωνικό ρεύμα και γι’ αυτό δεν θ’ ασχοληθούμε προς το παρόν. Ωστόσο, το “νέο πλαίσιο” κινήθηκε σε μεγάλη πανεθνική κλίμακα, συνεπήρε κι ενεργοποίησε μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται στη λογική “απελθέτω το ποτήριον τούτο”. Πρέπει να αντιπαρατεθούμε στη νέα πρόκληση με όλο το ιστορικό και συγκυριακό φορτίο χωρίς να υπολογίζουμε κόπους και θυσίες και χωρίς να συνυπολογίζουμε το πολιτικό κόστος. Το ζήτημα είναι μια καλή ευκαιρία να βαθύνουμε τον πολιτικό λόγο μας, ν’ ανοίξουμε το κάδρο, να μιλήσουμε εφ’ όλης της ύλης. Να μην υπάρξει δηλαδή ούτε μια υπόνοια ότι η αριστερά αποφεύγει τη συζήτηση στα μεγάλα ζητήματα και να κρυφτούμε πίσω από έναν κακώς εννοούμενο “οικονομισμό”.

3. Από πολλές πλευρές ακούστηκε ο λόγος περί διχασμού “πως η νεολαία δεν πρέπει να διχάζεται, να πέφτει σε εμφύλιο” και πως το σχολείο να μείνει μακριά από την πολιτική και τα κόμματα. Πρόκειται για απύθμενη υποκρισία και φαρισαϊσμό. Η κυρίαρχη αστική πολιτική καταδικάζει τους νέους σε μισθούς πείνας και αμορφωσιά και τις οικογένειές τους σε απόγνωση και μαρασμό. Αναγκάστηκε να παραχωρήσει το δικαίωμα ψήφου στα 18 χρόνια και καταδικάζει τα σχολεία σε οικονομική ασφυξία και αποπνιγμό χωρίς καθηγητές και δασκάλους. Ταυτόχρονα θέλει να στήσει υγειονομική ζώνη γύρω από τα σχολεία και ν’ αποστειρώσει τους μαθητές, κρατώντας τους μακριά από τα κοινωνικά ερωτήματα και προβληματισμούς. Είμαστε υπέρ της πολιτικής, της πολιτικοποίησης, της ενεργητικής ζωής μέσα κι έξω από το σχολείο. Θέλουμε πολίτες, κοινωνική δράση, γι’ αυτό και υποστηρίζουμε έντονα τον “διχασμό”, δηλαδή την αντιπαράθεση στους κόλπους του λαού που λύνονται με διάλογο και αυτήν ανάμεσα στον λαό και τον εχθρό που λύνονται με σύγκρουση.

4. Το δηλητήριο του εθνικισμού, ιδιαίτερα στα σχολεία της Β. Ελλάδας υπάρχει από καιρό. Η κυρίαρχη προπαγάνδα που χρόνια τώρα “γάνωσε” τα μυαλά των ανθρώπων με τον από βορρά κίνδυνο, τα δεκάδες φυτεμένα στρατόπεδα, η αλυτρωτική και ανιστόρητη προπαγάνδα, η δουλεμένη “μειονεξία” των βόρειων που “ρίχνονται” από το κράτος των Αθηνών, περνάει από την κοινωνία στα σχολεία και από την οικογένεια στα μυαλά των νέων ανθρώπων. Οι καταλήψεις-κινητοποιήσεις στη Μακεδονία-Θράκη δεν είχαν ούτε το εύρος ούτε το νεύρο που θα περίμεναν οι εμπνευστές τους. Ωστόσο δεν είναι αμελητέες, όταν έστω κι ένας μαθητής γοητεύεται από το “όνομα” ή από εθνικιστικές – φασιστικές ρητορείες κανείς εκπαιδευτικός – εργαζόμενος – γονιός δεν πρέπει να εφησυχάζει. Το 14% των σχολείων που βρέθηκαν σε αναβρασμό πρέπει να είναι καμπανάκι εγρήγορσης. Οι εικόνες παρωδία με άλογα και χλαμύδες μπορεί να αποτελούν αφετηρία γέλιου, αλλά δεν πρέπει να προσπεραστούν. Πρέπει να γίνει δουλειά πειστική, επίμονη, σε βάθος όλων των δημοκρατικών, αντιφασιστικών και αριστερών παραγόντων. Με πρωτοτυπία, σχέδιο, σύστημα και αποτέλεσμα. Είμαστε αντίθετοι στο απορριπτικό, δασκαλίστικο και ηθικοπλαστικό κήρυγμα που κουκουλώνει το πρόβλημα και δεν απαντάει στη νέα γενιά. Είμαστε και αντίθετοι στη θεωρία της εξαγωγής των συμπερασμάτων που βγάζει το ΚΚΕ κοιτώντας στον κομματικό καθρέφτη του. Καλούμε τους εκπαιδευτικούς να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους στη δημιουργία πατριωτικής, αντιιμπεριαλιστικής, αντιφασιστικής και αντιεθνικιστικής συνείδησης βάθους μέσα και έξω από το σχολείο. Οι ΕΛΜΕ, οι Διδ. Σύλλογοι, οι σύλλογοι διδασκόντων πρέπει να συζητήσουν με δημοκρατικό τρόπο, να βρουν δράσεις, να μιλήσουν στα παιδιά, να προτείνουν από βιβλία και θεατρικά και μουσικά έργα και να πάρουν το μερτικό του καθήκοντος.

5. Ούτε υπερβολή ούτε μηδενισμός!

Από ορισμένες πλευρές το ζήτημα υπερδιογκώθηκε στο όνομα του “μαχητικού αντιφασισμού” ενώ άλλοι “μηδένισαν το κοντέρ” λέγοντας ότι δεν τρέχει τίποτα. Από ιστορική άποψη τα πρόσφατα γεγονότα θυμίζουν τα “Ευαγγελικά – Αθεϊκά” στις αρχές του 20ού αιώνα όταν οι φοιτητές αντιδρούσαν στη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική εμπνεόμενοι από τις αρχές της Μεγάλης Ιδέας που κατέληξε στη μικρασιατική τραγωδία. Στις μέρες μας ο νεοφασισμός θέλει να τρυπώσει στα σχολεία και στα γήπεδα αναζητώντας φρέσκο ακροατήριο και ανθρώπους της δράσης.

Από την άλλη πλευρά, ο κούφιος αντιεθνικισμός αναζητάει τον φασίστα της γειτονιάς, περιφρονεί την πατρίδα και την εθνική ανεξαρτησία, αναζητά το σύμπαν στον αντιεθνικισμό και στην προβοκατόρικη αντίληψη “κάτω τα σύνορα”. Αυτού του τύπου ο αντιεθνικισμός συνδέεται άμεσα με τη θεωρία της παγκοσμιοποίησης, την ισοπέδωση των εθνών, “ξεχνάει” την Παλαιστίνη και το Κουρδιστάν, αποενοχοποιεί τους ιμπεριαλιστές στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, την Λιβύη, το Αφγανιστάν, ρίχνει νερό στο μύλο των κάθε λογής εθνικιστών ή νεοφασιστών και παραδίδει τη νεολαία βορά στην ακροδεξιά. Είναι ανησυχητικό ότι στις πρόσφατες ανακοινώσεις για το θέμα απουσίαζε ο ρόλος του ιμπεριαλισμού, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στα Βαλκάνια και διεθνώς ή πάντως περνούσε στα ψιλά. Αν συμφωνήσουμε ότι το πολυθρύλητο μαθητικό τσουνάμι κατέληξε σε ξέπνοο κύμα πρέπει -εξίσου- να συμφωνήσουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει στιβαρός αντιφασισμός χωρίς την καταγγελία του ιμπεριαλισμού και των πρακτικών του. Μόνον έτσι μπορούμε να είμαστε ολοκληρωμένοι και πειστικοί.

6. Οι νεοφασίστες-εθνικιστές μπορεί να ψαρεύουν στα θολά νερά ωστόσο χρησιμοποιούν συγκεκριμένα όπλα. Σε μια περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης που καταβαραθρώθηκε το λαϊκό εισόδημα και το βιοτικό επίπεδο, που οι συλλογικές συμβάσεις έγιναν κουρελόχαρτο και ο μισθός – μεροκάματο, χαρτζιλίκι οι ακροδεξιοί λένε:

“Όλοι οι πολιτικοί είναι το ίδιο”

“Όλοι μας πουλάνε”

“Η πατρίδα είναι ασφαλές λιμάνι”

“Η ιστορία μας ανήκει”

“Είμαστε έθνος ανάδελφο, ιστορικό και σημαντικό”

“Οι γείτονες είναι σκουπίδια και η μετανάστευση φταίει για την ανεργία”

Όλα τα παραπάνω είναι απλοϊκά στη σύλληψή τους, όμως εύληπτα αναδείχνουν τη χαμένη ανωτερότητα της φυλής, αποζητούν την ασφάλεια (αυτήν που υπογράφει ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο, ο Σαλβίνι και ο Ορμπάν). Οι νεοφασίστες – εθνικιστές προτείνουν ένα σύντομο, κατανοητό εθνικοκοινωνικό αφήγημα με αρχή, μέση και τέλος σαν κι αυτό που πλασάρει η εκκλησία. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ΕΠΑΛ που στεγάζουν παιδιά εργατολαϊκών οικογενειών “ακούνε” περισσότερο τους εθνικιστές από τα πρότυπα καλλιτεχνικά ή μουσικά σχολεία.

Απέναντι στο “αφήγημα” του νεοφασισμού που εισδύει στα σχολεία οφείλουμε να προτάξουμε το “αντίπαλο δέος”. Χωρίς υποσημειώσεις και δυσνόητα πράγματα, χωρίς παρενθέσεις και ακαταλαβίστικους όρους, χωρίς ήξεις-αφήξεις. Για να ενώσουμε τη νεολαία και να δώσουμε διέξοδο.

7. Αντιφασιστικό Μέτωπο με τον ΣΥΡΙΖΑ; Όχι βέβαια

Ο ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκεται αγκαλιά με τους ΑΝΕΛ του Καμμένου έχει κάθε λόγο να προτείνει “αντιφασιστικό μέτωπο”. Άλλωστε ο Τσίπρας εμφανίζεται στην Ευρώπη ως το ξίφος του αντιφασισμού, θέλοντας να σύρει στο άρμα του την αριστερά ξεδοντιασμένη και αλυσοδεμένη. Ας το ξεκαθαρίσουμε, κανένα, μα κανένα “αντιφασιστικό μέτωπο” δεν μπορεί να γίνει με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που είναι υπέρμαχη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Αυτό το κόμμα, πέραν των μνημονίων και της αντιλαϊκής διαχείρισης είναι ενεργητική συνιστώσα των πιο ακραίων και φιλοπόλεμων πλευρών του ιμπεριαλισμού. Βάθυνε την οικονομική και στρατιωτική εξάρτηση και υπερηφανεύεται για τις συμμαχίες με το Ισραήλ και την Αίγυπτο την ώρα που προσφέρει στο ΝΑΤΟ νέες βάσεις. Η συμφωνία των Πρεσπών για να μπει η Γιουγκοσλαβική Μακεδονία στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ έγινε κάτω από το άγρυπνο μάτι των ΗΠΑ-Γερμανίας και οι θεωρίες του ΣΥΡΙΖΑ για την “άλλη Ευρώπη” είναι στάχτη στα μάτια των αριστερών και δημοκρατών.

Τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ εφευρίσκει το “αντιφασιστικό μέτωπο” για να πάρει ξανά την πρωτοκαθεδρία στην αριστερά και να διεμβολίσει τη βάση του ΚΚΕ και την εξωκοινοβουλευτική αριστερά. Να πάμε αλλιώς. Είναι βέβαια άλλο πράγμα η σύμπραξη και η συμπόρευση με ανθρώπους στους χώρους μόρφωσης, εργασίας ή κατοικίας που αντιστρατεύονται τα παραπάνω και παίρνουν αποστάσεις από την πολιτική γραμμή του κυβερνώντος κόμματος. Με όλους αυτούς που “δεν πούλησαν την ψυχή τους στο διάβολο” και που είναι διατεθεμένοι να συμπορευτούν με την πραγματική αριστερά.

Αντιφασιστική δράση (το Μέτωπο είναι άλλο πράγμα) με σταθερό αντιιμπεριαλιστικό πρόσημο, μαζικότητα και εμπλοκή κοινωνικών και συνδικαλιστικών χώρων.

7. Τι να κάνουμε

Θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η σιωπή γύρω από το γεγονός δεν ωφελεί τη δημιουργία αντιφασιστικής θωράκισης. Βεβαίως η υπερβολή, η προσωποποίηση και το “κυνήγι των φασιστών” δεν έχουν σχέση με μία ορθή πολιτική της πραγματικής αριστεράς. Ο μαχητικός αντιφασισμός που λένε ορισμένοι αποτελεί καρικατούρα αντιφασιστικής δράσης. Επιπρόσθετα δεν μιλάμε για “Μέτωπο” που προϋποθέτει συμφωνίες και πρόγραμμα αλλά για δράσεις.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Απευθυνόμαστε στο λαϊκό, εργατικό και νεολαιΐστικο κίνημα και όχι στους μηχανισμούς του κράτους, εκτός κι αν έχει να κάνει με αστικές ελευθερίες. Δολοφονίες, δίκες κ.ά.

2. Αντιστεκόμαστε, αντιπαρατιθέμεθα με όλες τις μορφές ιστορικής αναθεώρησης (ιστορικός ρεβιζιονισμός) που εξισώνει φασισμό και σοσιαλισμό, με τη θεωρία των δύο άκρων και τον αντικομμουνισμό.

3. Προτείνουμε και παίρνουμε πρωτοβουλίες για δράση των συνδικάτων, φορέων σε χώρους κατοικίας, εργασίας και μόρφωσης για αντιφασιστική δράση.

4. Οι σύλλογοι εκπαιδευτικών να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές στα σχολεία (θέατρο, βιβλία, μουσική, γκράφιτι, παραστάσεις, συζητήσεις).

5. Όχι στη διπλή φετιχοποίηση “Δεν θα σπάσει τζάμι” (Παπαρήγα 2008) – “Κάτω οι τζαμαρίες” Αναρχικοί-Αντιεξουσιαστές.

6. Επιμονή στην υλιστική – επιστημονική διδασκαλία της ιστορίας. Αποδόμηση του ιμπεριαλισμού και του διπλού εθνικισμού.

7. Δημοκρατικές διαδικασίες στα σχολεία. Συνελεύσεις, επιτροπές.

Όχι στην ακαδημαϊκή και ηθικοπλαστική προσέγγιση.

Με όπλο τη διαδήλωση, την απεργία, την κατάληψη.

Να κερδηθεί δημοκρατικά η ηγεμονία στο κίνημα, να κυριαρχήσει η “σωστή γραμμή”.

Άμεσα αντανακλαστικά (ψηφίσματα κλπ) για όπου εκδηλώνεται φασιστική δράση.

7. Η στάση των κυρίαρχων κομμάτων-θεσμών

Τα αστικά κόμματα προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το γεγονός και να “στριμώξουν” τον ΣΥΡΙΖΑ για τη συμφωνία των Πρεσπών. Η ΝΔ από τη μία υποκριτικά δήλωνε ότι είναι κατά των καταλήψεων κι από την άλλη έκλεινε το μάτι στους εθνικιστές και στη μαθητική οργή, ενώ η αγράμματη ΔΑΚΕ (συνδ. παράταξη της ΝΔ στην εκπαίδευση) αναπαρήγαγε λεκτικές αρλουμπολογίες βουλευτή της Χ.Α. σ’ ό,τι αφορά τους υποκινητές.

Στο ίδιο μήκος κύματος, με ηπιότερους τόνους κινήθηκε και το ΚΙΝΑΛ, ενώ το ΚΚΕ προτίμησε -για άλλη μια φορά- να αποτραβηχτεί από το γεγονός, μηδενίζοντάς το στο Ριζοσπάστη ή βγάζοντας -όπως πάντα- χρήσιμα συμπεράσματα εκτός κινήματος.

Από δίπλα τα ΜΜΕ υπερδιόγκωναν το γεγονός τσουβαλιάζοντας όπως-όπως εθνικιστές και καταληψίες ακόμα κι όταν αφορούσαν ελάχιστους μαθητές όπως γνωρίζουν οι “παροικούντες την Ιερουσαλήμ”.

Η ανακοίνωση της ΟΛΜΕ (η οποία εκδόθηκε με ψήφους ΣΥΝΕΚ 3 και Παρεμβάσεις 2) έδωσε μια ουσιαστική κάλυψη σε δημοκράτες αντιφασίστες στα σχολεία (απέξω έμειναν ΔΑΚΕ και ΠΑΜΕ σε μια νέα αντικινηματική σύμπλευση) και αξιοποιήθηκε δημιουργικά στις ΕΛΜΕ και τη φασιστική φόρα.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι “δεν τους βγήκε”. Η ορθή πόλωση, η ψυχραιμία των εκπαιδευτικών, τα αντανακλαστικά των μαθητών και η υπόνοια της άγαρμπης εκμετάλλευσης από τη ΧΑ και τη ΝΔ λειτούργησαν ως δημοκρατικό και αντιφασιστικό φρένο. Οπωσδήποτε οφείλουμε να καταμετράμε τα όρια και τις αντοχές των κινημάτων και με βάση το ρεαλισμό να χαράζουμε την τακτική μας.

Αυτή τη φορά όμως ο φασισμός-εθνικισμός δεν πέρασε.

Το “No passaran” αποδείχθηκε δυνατότερο από “Το όνομα είναι η ψυχή μας”.

Επειδή όμως θα επανέλθουν στην πρώτη ευκαιρία οφείλουμε να επαγρυπνούμε.

Εκπαιδευτικός Όμιλος

Δεκέμβρης 2018

πηγή: Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης