8-10-2019

«Ας το πούμε ξεκάθαρα: Η ρίζα του προβλήματος είναι ο καπιταλισμός… Το πρόβλημα βρίσκεται στο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, στην ιδιοκτησία των φυσικών πηγών και την άνιση κατανομή του πλούτου… Τα πάντα δύνανται να εμπορευματοποιηθούν αν πρόκειται να αποφέρουν μεγαλύτερα κέρδη… Ο πλανήτης ελέγχεται από μια παγκόσμια ολιγαρχία, μια χούφτα δισεκατομμυριούχους… Είναι άδικο, ανήθικο και απαράδεκτο το ότι 26 άνθρωποι έχουν στα χέρια τους τόσο πλούτο όσο 3,8 δισεκατομμύρια…»

(Από την τοποθέτηση του Έβο Μοράλες στην 74^η Σύνοδο του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή»)

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την κλιματική αλλαγή και για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Μάλιστα η «αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», αποτέλεσε και θέμα της 74^ης Συνόδου του ΟΗΕ.

Αυτές τις μέρες, με τις τραγικές συνέπειες από τις πλημμύρες στην Εύβοια (ήδη επτά νεκροί και δυο αγνοούμενοι), συνεχίζει να προκαλεί η κυβέρνηση επιχειρώντας να κρύψει τις ευθύνες της, όπως και όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, για την απουσία αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή και τις μεγάλες ελλείψεις στην πολιτική προστασία, πίσω από τα περί «πρωτόγνωρων καιρικών φαινομένων» και της “κλιματικής αλλαγής”.

Το ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή και πρόβλημα με την καταστροφή του περιβάλλοντος είναι γεγονός, το ζήτημα είναι ποιος είναι υπαίτιος γι αυτό και ποιος υφίσταται τις συνέπειές του. Ακόμη και η έκθεση της «Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή»  που παρουσιάστηκε στη Σύνοδο αυτή, αναφέρεται στη «γοργή τήξη των πάγων, αύξηση της θερμοκρασίας και της στάθμης των υδάτων και των θαλασσών που το νερό τους θα γίνεται πιο όξινο και λιγότερο φιλόξενο για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα».

Βέβαια πίσω από τις κινητοποιήσεις αυτές, με τα γενικόλογα «άχρωμα και άοσμα» συνθήματα «σταματήστε την κλιματική αλλαγή», «σώζουμε τον πλανήτη μας, σώζουμε το μέλλον μας», βρίσκονται ΜΚΟ (WWF, Green Peace κλπ.) και διάφορες συνδικαλιστικές οργανώσεις, εκκλησίες, αλλά και το επίσημο κράτος, ιδιαίτερα μέσα από τα σχολεία. Όλο αυτό το «κίνημα για το κλίμα», που παρουσιάζεται ως αυθόρμητο ξέσπασμα, συνδέεται άμεσα με ισχυρά μονοπώλια, ιδρύματα πολυεθνικών κολοσσών αλλά και με κυβερνήσεις, κόμματα και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της «πράσινης οικονομίας», αναζητώντας κερδοφόρο διέξοδο για συσσωρευμένα κεφάλαια, ανταγωνιστικά προς τις παραδοσιακές μορφές ενέργειας. Γίνεται μάλιστα στο φόντο της όξυνσης του ανταγωνισμού για το μοίρασμα αγορών και σφαιρών επιρροής ανάμεσα σε μονοπωλιακές ομάδες (ενδοχώρια) και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (παγκόσμια).

Υποσχέσεις για λύσεις από τους υπαίτιους

Μάλιστα και στην 74^η Σύνοδο του ΟΗΕ, όπως με την Συμφωνία του Κιότο αρχικά και με την Συμφωνία των Παρισίων μεταγενέστερα, δόθηκαν ανέξοδες υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις για μελλοντικά μέτρα, με στόχο τη μείωση των αερίων που εντείνουν την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη και καταβλήθηκαν προσπάθειες μεγάλων μονοπωλίων που ευθύνονται για την καταστροφή του περιβάλλοντος να προβληθούν ως εκείνοι που θα φέρουν τις «πράσινες λύσεις». 

Στη Σύνοδο αυτή αξιωματούχοι από 77 χώρες – από τις οποίες ωστόσο απουσιάζουν οι ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ινδία και Ιαπωνία – διαβεβαίωσαν πως θα πάρουν μέτρα έως το 2050 τα οποία θα μειώσουν την εξάρτησή τους από την παραγωγή ενέργειας με βάση τον άνθρακα. Άλλες 70 χώρες υποσχέθηκαν να πάρουν μέτρα «ουδετερότητας». 

Καθόλου τυχαία δεν ήταν η απουσία – παρουσία του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ως θεατή και μόνον στην Σύνοδο για 14 λεπτά, χωρίς να κάνει παρέμβαση. Φαίνεται ότι γι΄ αυτόν ισχύει ότι «δεν υπάρχει καμία κλιματική αλλαγή», όπως άλλωστε ισχυρίζονται αντίθετες απόψεις που εκφράζουν το λόμπυ των ορυκτών καυσίμων στις ΗΠΑ. Η αποχώρηση του Τραμπ από τη συμφωνία των Παρισίων ήρθε ακριβώς γιατί το λόμπυ αυτό ήθελε να αποδεσμευτεί από τον «πράσινο χαλκά». Η ίδια η συμφωνία του Παρισιού ήταν αποτύπωση της πρόσκαιρης κυριαρχίας συγκεκριμένων τάσεων του μονοπωλιακού κεφαλαίου, εκφράζοντας δυο ηγεμονικές φιλοδοξίες: της «πράσινης φράξιας» του αμερικάνικου κεφαλαίου, (όπως αυτή εκφράστηκε αρχικά από τον Νομπελίστα της Ειρήνης για τον ακτιβισμό και την κλιματική αλλαγή (!) Αμερικανό Αντιπρόεδρο Αλ Γκορ και τον Πρόεδρο Ομπάμα), ενάντια στους ντόπιους ανταγωνιστές της συμβατικής βιομηχανίας εντός ΗΠΑ και τις επιδιώξεις της ΕΕ – και της Γαλλίας ειδικότερα, να γίνουν ρυθμιστές επιβολής κανόνων παγκόσμια.

Έτσι προέκυψε και το νέο «χρυσωρυχείο» της «πράσινης οικονομίας», ως διέξοδος για τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια, σε μια περίοδο μάλιστα που η καπιταλιστική ανάπτυξη ήταν αναιμική και σε κρίση και το «χρηματιστήριο ρύπων»,  με το οποίο η μόλυνση και η καταστροφή τάχα θα μπορούσαν να αγοράζονται και να πωλούνται σε βάρος πάντα των υπανάπτυκτων χωρών.

Και στην 74^η Σύνοδο του ΟΗΕ δόθηκε αυτή η μάχη, με την υπερπροβολή και την εργαλειοποίηση από τους Ευρωπαίους και τον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν της 17χρονης Σουηδέζας ακτιβίστριας Γκρέτα Θάνμπεργκ. 

Οι στόχοι της ΕΕ, όπως αυτοί εκφράζονται με το «European Green New Deal», την «πράσινη» δηλαδή «μπίζνα», δεν έχουν να κάνουν με την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά με το πως θα βρουν κερδοφόρο διέξοδο τα ευρωπαϊκά κεφάλαια στα πλαίσια του διεθνούς καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, στους τομείς της ενέργειας και των ΑΠΕ, της διαχείρισης των απορριμμάτων, των μεταφορών, της πρωτογενούς παραγωγής, της ενεργειακής εξοικονόμησης των κτιρίων κλπ. 

Η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ήταν ξεκάθαρη ως προς τις προθέσεις της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα, εκφράζοντας την πρόθεση της ΕΕ να «ξεκλειδώσει» ποσά που ξεπερνούν τα 1,1 τρισ. ευρώ για να κατευθυνθούν σε «φιλοπεριβαλλοντικού» χαρακτήρα επενδύσεις μέσα στην επόμενη δεκαετία.

«Πράσινος» … και ο Μητσοτάκης

Στην παρέμβασή στη Γ. Σ. του ΟΗΕ ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε εκτενή αναφορά στην περσινή πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι, εκτιμώντας τελικά ότι ήταν άμεση συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, προκαλώντας του πανηγυρισμούς των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που έκαναν λόγο για «αλλαγή θέσης» και για «δικαίωση» της τότε κυβέρνησης. Πρόσθεσε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα ανακοινώσει «φιλόδοξη εθνική στρατηγική για την Ενέργεια και το κλίμα», προανήγγειλε κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2028 και απαγόρευση πλαστικών μίας χρήσης από το 2021, «απεξάρτηση από τον άνθρακα» και αξιοποίηση των «ήπιων» μορφών ενέργειας, με στόχο το μερίδιο των ΑΠΕ στο σύνολο της παραγόμενης ενέργειας μέχρι τα τέλη της επόμενης δεκαετίας να φτάσει στο 35%, αντί του 31% που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο, ανοίγοντας πεδίο δόξης λαμπρό στις «πράσινες πολυεθνικές».

Είχε περάσει νωρίτερα από το Βερολίνο, όπου συζήτησε με την Μέρκελ τα θέματα των ξένων επενδύσεων στο τομέα των ΑΠΕ (φωτοβαλταϊκά, αιολικά πάρκα, υδροηλεκτρικά) και άλλων «πράσινων» πολιτικών, της διαχείρισης απορριμμάτων, των ηλεκτρικών οχημάτων της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, κλπ. 

Ήδη εκπρόσωποι του κομπραδόρικου ελληνικού κεφαλαίου (του Ομίλου Κοπελούζου, των ΕΛΠΕ, της «Enel Green Power» και της «NOSTIRA) σε σχετικό Φόρουμ, ζήτησαν από την κυβέρνηση «βελτίωση του εθνικού χωροταξικού σχεδίου», ώστε να εξυπηρετεί καλύτερα στα συμφέροντά τους, με υπέρβαση των όποιων αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών, με την λήψη σχετικών αποφάσεων όχι σε τοπικό αλλά σε κεντρικό επίπεδο, την άρση των περιορισμών σε περιοχές «Natura» κλπ.

Συμπερασματικά

Φαίνεται ότι οι συμφωνίες για την κλιματική αλλαγή είναι ιμπεριαλιστικά παζάρια, που αποτυπώνουν διεθνείς και εσωτερικούς συσχετισμούς ισχύος και που αξιοποιούν την ευαισθησία και την αγωνία όλης της ανθρωπότητας για να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά και να πετάξουν έξω τους ανταγωνιστές τους. Βέβαια οι Συμφωνίες αυτές, που γίνονται κάτω και από την πίεση του λαϊκού κινήματος έχουν μια σχετική σημασία, γιατί η αποδέσμευση των ΗΠΑ από μια έστω τυπική συμφωνία μείωσης των ρύπων, θα οδηγήσει παγκόσμια σε έναν παροξυσμό του ανταγωνισμού, με την αποδέσμευση των πιο αντιδραστικών τάσεων του κεφαλαίου, με νέες τραυματικές  συνέπειες για τον βαριά πληγωμένο πλανήτη.

Η «κλιματική αλλαγή» και η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν είναι ένα «ουδέτερο», «επιστημονικό ζήτημα», αν και αποδεικνύεται επιστημονικά, αλλά ένα πολιτικό ζήτημα με ταξικό πρόσημο. Υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή είναι ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής, που υποτάσσει τα πάντα στο νόμο του κέρδους, που καθημερινά βιάζει το περιβάλλον και τον άνθρωπο, μολύνοντας όλη τη Γη, από το υπέδαφος μέχρι την ατμόσφαιρα.

Είναι ποτέ δυνατόν αυτοί που ασελγούν και εγκληματούν σε βάρος της φύσης, να συμφωνήσουν για να περιοριστεί η κυριαρχία και η κερδοφορία τους; Είναι δυνατόν αυτοί που προκαλούν πολέμους και σφαγές, αυτοί που έχουν στήσει τεράστια πυρηνικά οπλοστάσια να ενδιαφερθούν για την άνοδο της θερμοκρασίας της γης κατά ένα ή δύο βαθμούς;

Άλλωστε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής τις γεύονται φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες, τα φτωχά λαϊκά στρώματα, που κατοικούν σε υποβαθμισμένες περιοχές, ευπρόσβλητοι σε φυσικές καταστροφές, υποσιτιζόμενοι ή τρεφόμενοι με φθηνές τροφές, χωρίς στοιχειώδη αγαθά και δικαιώματα, ενώ οι κεφαλαιοκράτες ζουν στις καλύτερες περιοχές, διάγοντας βίο τρυφηλό. 

Η πρόσφατη π.χ. περιβαλλοντική καταστροφή στον Αμαζόνιο, παρά τις περί αντιθέτου αναφορές του Μπολσονάρο, είναι αποτέλεσμα αυτής της επιδρομής μεγάλων καπιταλιστικών αγροτοβιομηχανικών επιχειρήσεων, εξορυκτικών δραστηριοτήτων, ομίλων ξυλείας, καθώς και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που τις χρηματοδοτούν.

Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία η αγωνία και η ευαισθησία για το περιβάλλον και το κλίμα, να μην αφεθεί να αξιοποιηθεί από τα πανίσχυρα «πράσινα» πλανητικά μονοπώλια και ιμπεριαλιστικά επιτελεία, στο πλαίσιο του άγριου ανταγωνισμού τους, αλλά το «οικολογικό» κίνημα να αποκτήσει πολιτικά χαρακτηριστικά και να συνδεθεί με το εργατικό-λαϊκό κίνημα ενάντια στην ιμπεριαλιστική-καπιταλιστική βαρβαρότητα, που γεννά τα φαινόμενα αυτά.

Παύλος Αλεξίου, μέλος της ΚΕ του Μ-Λ ΚΚΕ