Πριν περίπου 20 μήνες δημοσιοποιήθηκε το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία» της λεγόμενης Επιτροπής Πισσαρίδη που, βεβαίως, περιλάμβανε τη “θεραπευτική αγωγή” για την Ελληνική Εκπαίδευση.

            Να κάνουμε στο σημείο αυτό δυο παρατηρήσεις:

            1. Ήδη ένα μεγάλο μέρος των “οδηγιών”  της Έκθεσης, σήμερα αποτελούν νόμους που αφορούν τόσο στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση όσο και στην Τριτοβάθμια ενώ ένα ακόμη μέρος ήδη δρομολογείται.

            2. Κοινωνικο – πολιτικές περιπλοκές της Κυβέρνησης (χειρισμοί σε σχέση με την πανδημία, την υπόθεση Λιγνάδη κλπ), αναταράξεις στην εκπαίδευση και μαζικές κινητοποιήσεις φοιτητών – εκπαιδευτικών, χειρισμός κοινής γνώμης στο μείζον θέμα των πυρκαγιών του καλοκαιριού κλπ επιβράδυναν τη νομοθέτηση και άμεση υλοποίηση των “οδηγιών” της Έκθεσης.  

Αν θέλει κανείς να προβλέψει τι θα περιλαμβάνουν τα επόμενα νομοθετικά βήματα του Υπουργείου Παιδείας δεν έχει παρά να ξαναδιαβάσει προσεκτικά τις “συνταγές” της Έκθεσης. 

 Οι 10 εντολές της Έκθεσης Πισσαρίδη

Η Έκθεση Πισσαρίδη υποσχόταν επιστροφή στην «κανονικότητα» και ένα λαμπρό μέλλον για την ελληνική εκπαίδευση εάν ακολουθηθεί πιστά η φαρμακευτική της αγωγή.

Είναι αλήθεια ότι η επιτροπή που συνέταξε τη λεγόμενη Έκθεση Πισσαρίδη, τουλάχιστον στον τομέα της εκπαίδευσης, δεν έκανε τίποτε παραπάνω από την πιστή συγκέντρωση, ανακεφαλαίωση και αποτύπωση των χιλιοειπωμένων «οδηγιών», «παραινέσεων» του ΟΟΣΑ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ντόπιου Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ). Μιλάμε για μια αβάσταχτη μονοτονία διαπιστώσεων και “λύσεων”, οι οποίες επαναλαμβάνονται με απίστευτη συχνότητα τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια και εκπορεύονται βασικά από αμερικανικά think tanks και διεθνείς οργανισμούς.

Εξάλλου αν κάποιος είχε την υπομονή να διαβάσει τα ονόματα των συντελεστών της έκθεσης Πισσαρίδη και όσων τους συμβούλευσαν, στις πρώτες σελίδες θα διαπίστωνε ότι, με λιγοστές εξαιρέσεις, οι περισσότεροι έχουν περάσει από όλες τις περιστρεφόμενες πόρτες πολιτικής, τεχνοκρατίας, βαθέος κράτους, επιχειρήσεων, πανεπιστημίων και οικονομικών λόμπι. Έχουν δηλαδή διατελέσει άμεσοι ή έμμεσοι συντελεστές της οικονομικοκοινωνικής και εκπαιδευτικής μας  πορείας που τώρα διεκτραγωδούν και υπόσχονται να διορθώσουν. 

Κοντολογίς, η Έκθεση Πισσαρίδη σέρβιρε σαν «φαεινή ιδέα» ξαναζεσταμένο φαγητό νεοφιλελεύθερων συνταγών. Σήμερα, ένα χρόνο μετά κάποιες από αυτές είναι ήδη νόμοι  (των οποίων τα αποκαΐδια εισπνέουν μέσα στις σχολικές τάξεις) και κάποιες άλλες περιμένουν ανυπόμονες τη σειρά τους να εφαρμοστούν.

Ας δούμε τι απέμεινε προς υλοποίηση από τις “συνταγές” της Έκθεσης

Να θυμίσουμε ότι στην Έκθεση σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο της Εκπαίδευσης, για μια ακόμα φορά, η «ανάπτυξη» συνδέθηκε με την καλλιέργεια δεξιοτήτων στα μέτρα των αναγκών των επιχειρήσεων, ενώ για τη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, σημειώθηκε πως είναι «εξαιρετικά συγκεντρωτικό» και πως «η αυτονομία των εκπαιδευτικών μονάδων όλων των βαθμίδων είναι εξαιρετικά περιορισμένη». Λέξεις – «κλειδιά» για την Έκθεση αποτελούσαν η αυτονομία, η αποκέντρωση και η αξιολόγηση, κεντρικές στρατηγικές επιλογές της κυρίαρχης πολιτικής αρκετά χρόνια τώρα.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνονταν «μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στις επιμέρους μονάδες, με αντίστοιχη ισχυροποίηση της διοίκησης των τελευταίων», «αξιολόγηση τόσο εσωτερική όσο και εξωτερική» (με τον πρόσφατο ν. 4823/2021 υλοποιήθηκε από το ΥΠΑΙΘ), και «μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στην Τοπική Διοίκηση, όπως η διαχείριση του κύριου και βοηθητικού προσωπικού των σχολικών μονάδων». Καλούσε ακόμη σε στροφή στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, με βελτίωση της ελκυστικότητάς της, με συνεργασία του υπουργείου Παιδείας με τους κοινωνικούς εταίρους και τις τοπικές κοινωνίες, κάτι που ήδη δρομολογείται από το ΥΠΑΙΘ.

Παράλληλα η επιτροπή εισηγούνταν την αναδιοργάνωση – αναμόρφωση της αρχικής εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών (κατά προτίμηση σε δεύτερο κύκλο σπουδών που να καταλήγει σε αναβαθμισμένο πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας), ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Ακόμη προτάθηκε να είναι αρμοδιότητα των Πανεπιστημίων τα κριτήρια εισαγωγής των υποψηφίων και ο αριθμός εισακτέων, να υπάρχει τέλος επανεγγραφής (δίδακτρα) για όσους φοιτητές παρατείνουν τις σπουδές τους (ένα μέρος ήδη έχει υλοποιηθεί από το ΥΠΑΙΘ).

 Η «Δέκατη Εντολή» της Έκθεσης Πισσαρίδη έδειχνε συγχωνεύσεις  σχολείων και  δημιουργία μεγαλύτερων εκπαιδευτικών μονάδων καθώς και χρηματοδότηση των σχολικών μονάδων σε συνάρτηση με την επίτευξη εκπαιδευτικών στόχων (Εδώ ανακαλύπτουμε το επόμενο βήμα του Υπουργείου Παιδείας)

Παράλληλα για την Ανώτατη Εκπαίδευση προτείνονταν ανασχεδιασμός του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με συγκέντρωση των πανεπιστημίων σε μεγαλύτερες μονάδες (ήδη “ψήνεται” από το ΥΠΑΙΘ και αναμένεται η δρομολόγησή του πριν το τέλος του χρόνου)  αλλά και των προγραμμάτων σπουδών, «με ενίσχυση κατευθύνσεων και ειδικοτήτων σε γνωστικά αντικείμενα όπου αναμένεται σημαντική αύξηση της ζήτησης στην αγορά εργασίας», χρηματοδότηση ΑΕΙ με ανταποδοτικά κριτήρια και στροφή των ΑΕΙ σε προγράμματα δια βίου μάθησης σε συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα.

Ετοιμάζουν μαζικές συγχωνεύσεις Σχολείων και Πανεπιστημίων;

Εκτός από τη μεγάλη μείωση των εισακτέων που έχει δρομολογηθεί, με την οριστική κατάργηση 37 τμημάτων ΑΕΙ και τη «συνολική προσπάθεια ανάταξης του ακαδημαϊκού χάρτη» που μεθοδεύει τους τελευταίους μήνες όλα δείχνουν ότι το υπουργείο Παιδείας, προχωρώντας με μεθοδικότητα ετοιμάζεται να προχωρήσει σε μαζικές συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων σε όλη τη χώρα.

Σε τηλεδιάσκεψη στελεχών της εκπαίδευσης από τη Δυτική Ελλάδα και την Ήπειρο που έγινε την Πέμπτη 3 Ιουνίου του 2021, ο Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας κ. Κόπτσης, ανήγγειλε γενικευμένες συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολείων σε πανελλαδικό επίπεδο, με στόχο να προκύψει πλεόνασμα 8.500 εκπαιδευτικών.

Ο σχεδιασμός αυτός, που θα αλλάξει δραματικά το εκπαιδευτικό τοπίο, υπήρχε από το τέλος του 2020 αλλά, διάφορα προβλήματα έχουν αναγκάσει μέχρι τώρα το ΥΠΑΙΘ να τον κρατήσει στο «μούσκιο».   

Να θυμίσουμε  ότι από την Έκθεση του ΟΟΣΑ του 2011 μέχρι και το 3ο Μνημόνιο (του 2015), διατυπώνεται η οδηγία ότι οι συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων πρέπει να αποτελέσει ένα από τα βασικά manual της πολιτικής του υπουργείου Παιδείας. Αφού διαπιστώνουν ότι «είναι αναποτελεσματικό το δίκτυο μικρών σχολείων, μικρός αριθμός μαθητών ανά δάσκαλο και μικρό μέγεθος τάξης» και ότι «η Ελλάδα είναι μια χώρα με μικρά σχολεία» προτείνουν και τη «θεραπευτική αγωγή»: Εξορθολογισμός του σχολικού δικτύου σύμφωνα με τον οποίο τα ελάχιστα μεγέθη κυμαίνονται σε: 75 μαθητές στα δημοτικά σχολεία, 150 μαθητές στα Γυμνάσια, 250 μαθητές στα Λύκεια.

Το φθινόπωρο του 2021, όπως είναι γνωστό το πρώτο βήμα έγινε με τις συγχωνεύσεις εκατοντάδων τμημάτων σε όλη τη χώρα ένα μήνα μάλιστα μετά την έναρξη του σχολικού έτους.

Η εμπειρία των συγχωνεύσεων της περιόδου Διαμαντοπούλου δείχνει ότι οι συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων συνδέονται εκτός των άλλων με την εξοικονόμηση μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών.

Χρήστος Κάτσικας