Γραπτές απόψεις επί της ΜΠΕ του ΜΥΗΣ Ζίτσας

Προς : Το Περιφερειακό Συμβούλιο Ηπείρου

Ιωάννινα

1. Άλλη μία προσχηματική ΜΠΕ που αποσιωπά, τα σημαντικά και που – σε τραγική αναντιστοιχία, με την περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών, την πραγματικότητα της περιβαλλοντικής κρίσης και τις κατακτήσεις της περιβαλλοντικής διαχείρισης – επιδιώκει, με ατεκμηρίωτες πολυλογίες, να πείσει ότι με αποτυχημένες τεχνικές επιλογές, αυτές που μας έφεραν στην σημερινή κατάσταση των επιφανειακών υδάτων, θα προστατευτεί ο ποταμός Καλαμάς από την απληστία της μεγιστοποίησης του κέρδους.

2. Υποστηρίζει λοιπόν την “φραγματοποίηση” του ποταμού Καλαμά και ούτε καν αναφέρει εναλλακτική λύση χωρίς φράγμα, δηλαδή μόνο με έργο υδροληψίας και τροφοδοσίας του αγωγού προσαγωγής, χωρίς να προκληθεί σημείο ασυνέχειας της ροής του ποταμού.

3. Χαρακτηριστικά λοιπόν δείχνει, πως σε μια περιοχή που έχει το τοπογραφικό ανάγλυφο σαν συγκριτικό πλεονέκτημα για ένα περιβαλλοντικά αποδεκτό έργο, η αστοχία του νόμου περί των ορίων του μεγέθους ενός ΥΗΕ ως προς την ισχύ του, για τον χαρακτηρισμό του ως “μικρού”, μαζί με την επιδίωξη της ληστρικής εκμετάλλευσης του υδάτινου δυναμικού, με αντιλήψεις της δεκαετίας του ’60, ακυρώνουν μια τέτοια δυνατότητα. Και προτείνεται η επανάληψη των λαθών, που η Ε. Ε. πλέον διορθώνει, απελευθερώνοντας προοδευτικά τα ποτάμια από τα φράγματα.

4. Η ΜΠΕ λοιπόν επιλέγει να μην καταπιαστεί, όπως χρειάζεται, με τις επιπτώσεις – λόγω του φράγματος – στην ιχθυοπανίδα, χωρίς να δίνει ιχθυοπληθυσμούς και επιπτώσεις ανά είδος, ούτε καν με βάση την εμπειρία από ομοειδή έργα στον ποταμό Καλαμά και ενώ με διεθνή στοιχεία αναμένεται θνησιμότητα 25% !!!

Όλα επαφίενται στην κατασκευή ιχθυοδιαδρόμου για ένα και μόνον είδος ψαριού !!!!

Η πλήρης αποτυχία του ιχθυοδιαδρόμου στο πρώτο από τις εκβολές του ποταμού Καλαμά ΥΗΕ, στο φράγμα Ραγίου, αποσιωπάται.

Η αναφορά σε μελλοντικές καταγραφές και μελέτες ιχθυοπανίδας, είναι στόχοι και μέτρα χωρίς δεσμεύσεις και σχέδιο, δηλαδή ευχές.

5. Η οικολογική παροχή προσδιορίζεται με βάση υδρολογικές καταγραφές, που στόχευαν σε εκτιμήσεις υδρολογίας μεγίστων παροχών του ποταμού Καλαμά, χωρίς να τεκμηριώνεται η υδρολογία ελαχίστων παροχών. Με βάση την ιδιομορφία της κοίτης, μεταξύ των σημείων απόληψης και επαναφοράς των νερών, ουδόλως τεκμηριώνεται, αν διασφαλίζεται η μετακίνηση των ιχθύων με τα 1,8 κυβ. μετ./δευτ., που συμβατικά, χωρίς ειδική προσέγγιση, δέχεται η ΜΠΕ.

Είναι λοιπόν ουσιώδης έλλειψη η μη αναλυτική εξέταση των συνεπειών από την μόνιμη μείωση της παροχής στο υπόψη μήκος της κοίτης του ποταμού.

6. Στο ίδιο τμήμα της κοίτης του ποταμού, ούτε καν αναφέρεται η ύπαρξη του φυσικού «Διαολογέφυρου» (βλ. Παράρτημα στο τέλος), του μόνου που έχει απομείνει στην περιοχή, μετά την πτώση του αντίστοιχου «Θεογέφυρου» στα κατάντι αυτού και η ανάγκη προστασίας του από το έργο, λόγω των δονήσεων από την κατασκευή, δίπλα του, της υδραυλικής σήραγγας και των ενδεχομένων διαρροών νερού από τον αγωγό προσαγωγής και επιπτώσεων στην κίνηση των ομβρίων από τα έργα.

Η αποκοπή του φυσικού γεφυριού από το σύνολο του πετρώματος της όχθης, αλλά και οι διαρροές νερών, οδήγησαν και το «Θεογέφυρο» στην πτώση πριν από λίγα χρόνια.

7. Η περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης σχετικά με την χλωρίδα και την πανίδα εξαντλείται σε γενικές αναφορές για την ευρύτερη περιοχή, χωρίς παρατηρήσεις πεδίου για την θέση του έργου.

8. Απουσιάζει και η τεκμηρίωση για την επίπτωση από την ρύπανση που έχει και μεταφέρει ο Καλαμάς απλό τον Γορμό και την πεδιάδα του Παρακάλαμου, με την αλλαγή της ταχύτητας και της μορφής της ροής στην λεκάνη κατάκλυσης, όπου από έντονη ροή θα προκύπτει περιοχή πολύ χαμηλών ταχυτήτων του νερού, με αποτέλεσμα τον ευτροφισμό και την καθίζηση ρυπαντών.

Πολύ χαρακτηριστική είναι και η σχετική προσέγγιση της αξιολόγησης του κατά πόσο τροποποιείται το ποτάμιο σύστημα στην “Μελέτη Διερεύνησης εξαίρεσης” (Κεφ. 16).

Η ΜΠΕ με προφανώς λανθασμένο υπολογισμό των παραμέτρων Α.1.2 και Α.3.2 του σχετικού Πίνακα, όπως και με την προκλητική εφεύρεση και υιοθέτηση βαθμού “0” για την παράμετρο Α. 4.1, ξεμπερδεύει δήθεν με την τροποποίηση του ποτάμιου συστήματος…

Άλλη μία βολική αστοχία….

9. Επίσης η ΜΠΕ χαρακτηριστικά ευτελίζει και την εξέταση εναλλακτικών λύσεων και της “μηδενικής” λύσης, αποκτώντας έτσι ουσιώδεις ελλείψεις. Δεν καλύπτει έτσι και τα προβλεπόμενα για το περιεχόμενο της, από τις θεσμοθετημένες διατάξεις.

Αντί για εναλλακτικές λύσεις που να διαφέρουν ουσιαστικά (π.χ. απουσία φράγματος) ως προς την τεχνολογία τους και τις επιπτώσεις, η ΜΠΕ συγκρίνει παραλλαγές θέσης και τρόπου κατασκευής, χωρίς μάλιστα τα σωστά εργαλεία σύγκρισης.

Όπως ακριβώς κάνει και για την “μηδενική” λύση, όπου, με “έκθεση ιδεών” δήθεν συγκρίνει, όταν σήμερα εν έτει 2022, η Ε. Ε. έχει χρόνια που διατηρεί πλατφόρμα για την Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) και επιπλέον προδιαγράφονται οι τρόποι σύγκρισης με τα ISO14000! Χωρίς χρήση της ΑΚΖ, η δήθεν σύγκριση είναι μια υποκειμενική προσέγγιση, χωρίς τεκμηρίωση.

10. Χωρίς λοιπόν μια συνολική και σοβαρή μελέτη από αξιόπιστο φορέα και την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών για την φέρουσα ικανότητα για ΥΗΕ στον Καλαμά, όπως προβλέπεται και από το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής του ποταμού Καλαμά, που θα αξιολογεί και τις προτεραιότητες αξιοποίησης, το προτεινόμενο έργο στο “Θεογέφυρο”, με τις ουσιώδεις ελλείψεις και τις τεχνολογικές αστοχίες του, είναι απορριπτέο και καλούμε την αρμόδια διοίκηση να αρνηθεί την αδειοδότηση του και να μην εγκρίνει περιβαλλοντικούς όρους.

27-12-2022

Οι καταθέτοντες τις απόψεις:

Θωμάς Φώτσης, Ομότιμος Χημικός Μηχανικός, Πολύδροσο Θεσπρωτίας

Παύλος Αλεξίου, Πολιτικός Μηχανικός, Ηγουμενίτσα Θεσπρωτίας

Μιχάλης Πασιάκος, Πρόεδρος ΚΙΜΕΘΕ, Σαγιάδα Θεσπρωτίας

Βαγγέλης Γράβος, Ομότιμος Αρχιτέκτων Μηχανικός, Κούρεντα Ζίτσας Ιωαννίνων

Ζώης Γαλατάς, Περιφερειακός Σύμβουλος Περιφέρειας Ηπείρου, Ζίτσα Ιωαννίνων

Αλέξανδρος Κωνσταντίνης, Διαχειριστής Περιβάλλοντος – Φυσικός, Ηγουμενίτσα Θεσπρωτίας

Παράρτημα

Το φαράγγι του Καλαμά (Γλύζιανη – Λίθινο)

Μετά το γκρέμισμα του εκπληκτικού “Θεογέφυρου”, τα “σαΐνια” σκέφτηκαν να ξεμπερδέψουν και με το άγριο κι απάτητο “Διαολογέφυρο”! Σχεδιάζουν ακόμη ένα έγκλημα κατά του Καλαμά και της φύσης! Υδροηλεκτρικό έργο στο απάτητο κι εκπληκτικό φαράγγι που βρίσκεται ανάμεσα στη Γλύζιανη και το Λίθινο!

Μέσα στα άλλα σχεδιάζουν και σήραγγα, ώστε να ξεκόψουν επικίνδυνα το “Διαολογέφυρο” από τα γειτονικά του πετρώματα. Το ίδιο ολέθριο λάθος δηλαδή που έγινε και με το “Θεογέφυρο!” Σκάβοντας την δεξιά όχθη για να περάσουν τον αρδευτικό σωλήνα το απέκοψαν από το βουνό και το γκρέμισαν!!! Το ίδιο θα πετύχουν κι εδώ!

Φυσικά οι μελετητές αγνοούν το “Διαολογέφυρο”. Δεν το αναφέρουν καν στη μελέτη!!! Αναφέρουν μόνο δυο…πέτρινα γεφύρια στην περιοχή μελέτης (που ούτε κι αυτά ξέρουν πως λέγονται!).

Ξεκινώντας από το χωριό Γλύζιανη του Ν. Ιωαννίνων, ο ποταμός Καλαμάς έχει σχηματίσει ένα βαθύ φαράγγι, το οποίο συνεχίζεται ως τον κάμπο του διπλανού χωριού Λίθινο. Στο φαράγγι αυτό, μέχρι τις μέρες μας ακόμη, υπήρχε το θρυλικό “Θεογέφυρο”, μια φυσική κατασκευή που χαρακτήριζε την γεωλογική ιστορία της περιοχής και είχε εξελιχθεί σε αναπτυξιακό πλεονέκτημα ως ξεχωριστό τοπόσημο.

Στη δεξιά όχθη, υπήρχε σήραγγα η οποία είχε κατασκευαστεί για να διοχετεύει τα νερά της πηγής πάνω από το “Θεογέφυρο” στον μικρό κάμπο κάτω από το Λίθινο για την άρδευση των χωραφιών. Το έργο αυτό επέκτεινε η Περιφέρεια Ηπείρου, κόβοντας με σκαπτικά μηχανήματα τον βράχο και αποσυνδέοντας στην ουσία το “Θεογέφυρο” από το πέτρωμα πάνω στο οποίο είναι χτισμένο το Λίθινο.

Ακόμα και πάνω στο κατάστρωμα του “Θεογέφυρου” τοποθέτησαν σωλήνες!

Η αστοχία στις συνδέσεις των σωληνώσεων, οδήγησε σε διαρροές νερού πάνω στο φυσικό μνημείο και στα κατάντι του.

Σύντομα η δεξιά όχθη κατέρρευσε, δίνοντας έτσι το σήμα κινδύνου.

Οι αρμόδιοι ανησύχησαν αλλά μόνο για τη σιδερένια γέφυρα τύπου Μπέλεϊ, δίπλα στο “Θεογέφυρο”. Το τέλος του μνημείου ήταν κοντά!

Το “Διαολογέφυρο”

Πιο πάνω όμως, ανάμεσα στο Λίθινο και τη Γλύζιανη, στέκει ακόμα ένα παρόμοιο φυσικό γεφύρι, το οποίο, επειδή δεν μπορεί να το διαβεί ο άνθρωπος, ονομάστηκε (σε αντιδιαστολή με το “Θεογέφυρο”) “Διαολογέφυρο”.

Το μέρος όπου βρίσκεται, είναι εξαιρετικά δύσβατο και μόνο μέσα από την κοίτη του ποταμού είναι ορατό. Από τις όχθες μπορεί κανείς να δει μόνο το κατάστρωμα του «γεφυριού».

Στα τέλη του 19ου αιώνα, μετά από μια δυνατή νεροποντή, ο ποταμός άφησε μόνο μια στενή λωρίδα βράχου σε μορφή τόξου στην κορυφή του φαραγγιού. Δημιουργήθηκε έτσι ένα φυσικό γεφύρι, παρόμοιο με το “Θεογέφυρο” κοντά στο “Λίθινο”. Αυτό όμως το “γεφύρι” δεν μπορούσε να το περάσει άνθρωπος, όπως το “Θεογέφυρο”, που εξυπηρέτησε (μέχρι και τη δική του πτώση) αμνημόνευτα χρόνια τις μετακινήσεις τον ανθρώπων.

Έτσι ο λαός, το ονόμασε «Διαολογέφυρο», όπως κάθε «υπερφυσική» κατασκευή που δεν δαμάζεται από τον άνθρωπο…