Δημήτρης Μαυρίδης

Έχει πλέον καταστεί προφανές το ότι στη σκιά των αξιοσημείωτων γεγονότων της επικαιρότητας γεννιώνται τα ωραία όπως συμβαίνει και σήμερα που οι σκέψεις και συζητήσεις των κατασκευαστών της είδησης και των προπαγανδιστών κινούνται γύρω από την εκμετάλλευση της επετείου της «εθνικής παλιγγενεσίας». Κι επειδή αυτός ο λαός αγαπάει τα σύμβολα και τους παντοειδείς συμβολισμούς που αποδίδονται σε ανθρώπους και αντικείμενα, η παρούσα επέτειος είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ανοικονόμητη προσφορά άρτου και θεάματος. Φυσικά, ο σκοπός είναι η απόσπαση της κοινής γνώμης από φλέγοντα οικονομικά, πολιτικά, και κοινωνικά ζητήματα και πιο συγκεκριμένα από τις αποτυχημένες επιλογές στη διαχείριση της πανδημίας, από τη «νόμιμη» κρατική βία, από τις σκανδαλώδεις παραχωρήσεις στο ελληνικό και ξένο κεφάλαιο δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του εθνικού πλούτου, από την απαξίωση της δημόσιας παιδείας και, προσφάτως, από τις συχνότατες παραβιάσεις των περιοριστικών κανόνων – λόγω πανδημίας – από αυτούς που τους όρισαν και τους επέβαλαν. Έτσι, το αφήγημα της εθνικής ομοψυχίας καλείται ξανά να σώσει κυβερνώντες και άρχουσα τάξη, όπως σε κάθε παρόμοια περίπτωση. Άλλωστε το «εθνικό» πάντα «πουλάει» και ως αυθύπαρκτη έννοια αρκεί για να παραγκωνιστούν στη συνείδηση του λαού δυσάρεστες καταστάσεις όπως αυτές της ανεργίας, της εργασιακής εκμετάλλευσης και της κρατικής βίας και ασυδοσίας.

Η εργαλειοποίηση των εθνικών επετείων είναι σύνηθες φαινόμενο από πλευράς των εκάστοτε ιθυνόντων και η «χρήση» τους αποδεικνύεται πάντα αποτελεσματική. Αφενός γιατί κατά καιρούς έχουν επενδυθεί υπέρογκα ποσά στη διαμόρφωση της ιδέας της εθνικής ομοψυχίας και ενότητας του λαού (αναγκαιότητα συνεχούς εξοπλισμού και επαγρύπνησης απέναντι σε αριθμητικά υπέρτερους εχθρούς κ.λπ.) και αφετέρου στη δημιουργία μιας ψευδαίσθησης μοναδικότητας αυτού του «σπάνιου» λαού ο οποίος προορίζεται από την ιστορία ή ίσως και από μια «ανώτερη δύναμη» να φέρει εις πέρας κάποιον αόριστο, ακαθόριστο αλλά σημαντικό σκοπό. Έτσι, το φτωχό αυτό και καταφρονεμένο βαλκανικό κράτος, εμφανίζεται φειδωλό και «ματώνει» κάθε φορά που ο λαός του απαιτεί την κατασκευή ενός νοσοκομείου ή ενός σχολείου, αλλά – ως εκ θαύματος – μετατρέπεται σε γαλαντόμο ευρωπαίο και ισότιμο βορειοατλαντικό σύμμαχο όταν πρόκειται για την αγορά πανάκριβου στρατιωτικού εξοπλισμού. Και, αφού το υλικό αυτό δε χρησιμοποιείται για πόλεμο, χρησιμοποιείται, λοιπόν, για λόγους εντυπωσιασμού και ανύψωσης του ηθικού του λαού, ο οποίος, μετά από τις σφαλιάρες μιας δωδεκαετούς οικονομικής κρίσης και τον πνευματικό του μαρασμό κατά τη διάρκεια μιας καταστρεπτικής από κάθε άποψη πανδημίας, νιώθει περισσότερο παρά ποτέ την ανάγκη της επιβεβαίωσής του από τους Άλλους και της ενδυνάμωσης της αυτοεκτίμησής του.

Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, της «χρήσης», δηλαδή, των εθνικών επετείων από την άρχουσα τάξη, εντάσσεται και η πρεμούρα ορισμένων εκπροσώπων της, κυρίως αυτών που επενδύουν και σε μια – πέρα από την ήδη υπάρχουσα επιχειρηματική – μελλοντική πολιτική καριέρα, για την πραγματοποίηση της πιο λαμπρής και ξεχωριστής επετείου της 25^ης Μαρτίου. Έτσι, η επέτειος των διακοσίων χρόνων από την κήρυξη της Επανάστασης – και όχι οποιαδήποτε επέτειος του 1821 – αποτελεί εκ των πραγμάτων λαμπρό πεδίο σπέκουλας πολιτικής και κυρίως κοινωνικής. Το προηγούμενο των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 αποτελεί μια επιπλέον απόδειξη της παραπάνω θέσης. Ωστόσο, αυτό αποτελεί και τεκμήριο αδιάψευστο της λήθης ενός λαού που πληρώνει πάντα ο ίδιος το λογαριασμό ανάλογων εγχειρημάτων. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναλώθηκαν απλώς στο σχολιασμό της ενδυματολογικής προτίμησης της προέδρου της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και συμπαρέσυραν μ’ αυτόν τον τρόπο στο σύνολό τους τους χρήστες σε μια ανούσια συζήτηση και μια κατάθεση ανακυκλούμενων επιφανειακών εντυπώσεων για το μανιάτικο γιλέκο και το τσαντάκι – τσαρούχι – φουστανέλα της κυρίας Γιάννας, παραβλέποντας τη σημειολογία της εμφάνισής της και εν γένει των εικόνων από την εκδήλωση στην οποία παρέστη. Και, πράγματι, οι περισσότεροι έκαναν λόγο για μια εμφάνιση εξεζητημένης κακογουστιάς ενώ οι πιο «ψαγμένοι» για την καταλυτική διεργασία του μηχανισμού της ταύτισης με γυναικείους χαρακτήρες της Επανάστασης, όπως αυτόν της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Όσο για τις εικόνες με ιερείς, μέλη πολιτιστικών συλλόγων, λάβαρα Επαναστάσεως, κουμπουροφόρους και με έναν «Κολοκοτρώνη», η πλειοψηφία των σχολιαστών απεφάνθη ότι επρόκειτο για ένα μείγμα υψηλής εθνικοφροσύνης, κιτς και σουρεαλισμού. Την σουρεάλ αίσθηση επέτεινε ακόμα περισσότερο και το αναχρονιστικό στοιχείο της μάσκας.

Ωστόσο, σε μια δεύτερη πιο προσεκτική ανάγνωση του όλου σκηνικού θα μπορούσαμε να διακρίνουμε πολλά περισσότερα και σημαντικότερα στοιχεία και να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματα των εικόνων της συγκεκριμένης εκδήλωσης και της παρουσίας της προέδρου της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Αναμφισβήτητα, σε ελάχιστους ξένισαν οι μορφές που παρίσταντο στην εκδήλωση και ίσως οι περισσότεροι να εξέλαβαν τις εικόνες ως απόλυτα φυσιολογικές. Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφείλεται στα σουρεάλ επετειακά σχολικά σκετς από τα οποία κανείς μας δεν ξέφυγε. Κάποιοι ίσως και να δάκρυσαν κυριευμένοι από το αίσθημα της εθνικής ανάτασης και αντιλαμβανόμενοι τη μοναδικότητα αυτής της συνάντησης πολιτειακής, τοπικής πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας της χώρας – και μιας εκπροσώπου του επιχειρηματικού κόσμου – σε μια περιοχή απ’ την οποία λένε πως ξεκίνησε ο αγώνας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

Επίσης, η αμφίεση – πέρα από την παρουσία – της εκπροσώπου της αστικής τάξης (!) της χώρας μας οδηγεί στις εξής διαπιστώσεις. Πρώτον, ότι σε καμιά περίπτωση η αμφίεση αυτή δε μπορεί να είναι αποτέλεσμα κακογουστιάς καθώς ένα ολόκληρο επιτελείο ειδικών φροντίζουν για την εμφάνιση της πρώτης στα θέματα της Επαναστάσεως κυρίας. Αυτοί, λοιπόν, ήταν που αποφάσισαν για την πρωτότυπη αυτή εμφάνιση και την σχεδίασαν με τέτοιον τρόπο, ώστε να συνάδει με τις οικείες σε όλους μας εικόνες των ηρώων του Εικοσιένα και να εγχαραχθεί ευκολότερα στο συλλογικό υποσυνείδητο ο πρωταγωνιστικός ρόλος των αστών και του κεφαλαίου στη διάσωση του έθνους και του λαού σε κάθε εποχή και από οποιαδήποτε έξωθεν ή εκ των έσω απειλή. Δεν πρόκειται, απλώς, για μια μερική ταύτιση της συγκεκριμένης πρωταγωνίστριας της εκδήλωσης με την ηρωίδα του Εικοσιένα, αλλά για μια προβολή της τελευταίας στο παρόν, διακόσια χρόνια μετά, στο πρόσωπο της πρώτης. Δεύτερον, κανείς δεν είχε την παραμικρή αμφιβολία ότι, παρόλο που στην εκδήλωση θα παρίστατο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η πρόεδρος της Επιτροπής θα αποτελούσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κόσμου, ίσως και όλης της εκδήλωσης. Και ο στόχος επετεύχθη μέσω της αμφίεσης, όπως άλλωστε συμβαίνει και στα διάφορα γκαλά, κυρίως τα καλλιτεχνικά.

Η τρίτη και σημαντικότερη, αλλά απλούστατη στη σύλληψη διαπίστωση έχει να κάνει με την οικονομική άνεση του καθενός και τη δύναμη που αυτός έχει να πλασάρει μια μόδα και ένα στυλ. Στον πλούσιο και διάσημο όλα επιτρέπονται σε ό, τι αφορά την ενδυμασία και, παρόλο που πολλές φορές σχολιάζεται αρνητικά μια ενδυματολογική επιλογή του, εμφανίζονται πάντα ακόλουθοι και μιμητές του. Δε θα εκπλησσόμασταν, λοιπόν, αν τις επόμενες μέρες βλέπαμε κι άλλους επισήμους και πατριώτες με ενδυματολογικές προτιμήσεις παρόμοιες μ’ αυτές της προέδρου της Επιτροπής, καθώς πουθενά στον κόσμο δεν είσαι κιτς αν είσαι απλώς rich, ή όπως τέλος πάντων το λέει ο λαός.

  Μαυρίδης Δημήτρης