Η δημοσίευση του ΦΕΚ με τίτλο «Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο» είναι η εξειδίκευση των άρθρων του νόμου 4692/2020 για την «Αναβάθμιση του σχολείου», ο οποίος  αποτελεί συνέχεια του νόμου Γαβρόγλου 4547/2018 «Αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις».

            Ως σκοπός της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας ορίζεται «η συνεχής βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας και κατ’ επέκταση στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος».

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε το εξής: Δεν υπάρχει «κακή» και «καλή» αξιολόγηση, αξιολόγηση που «βοηθάει» και αξιολόγηση που «δεν βοηθάει». Η αξιολόγηση έχει «βαθιές ρίζες» στο κοινωνικό σύστημα που ζούμε, είναι οργανικό μέρος της φυσικής και συμβολικής του βίας, κατάγεται από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και ταυτόχρονα την εκφράζει, την ισχυροποιεί και την νομιμοποιεί. Η αξιολόγηση μεταμορφώνει την εκμετάλλευση και την ταξική ανισότητα σε «φυσικούς» και «ορθολογικούς» δείκτες, περιορίζοντας σε βαθμό εξαφάνισης τις αντίθετες φωνές.
Στη σημερινή περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης όπου η εκπαίδευση γίνεται εμπόρευμα, όπως ο καφές και τα καλλυντικά, η αξιολόγηση περνάει από τον παραδοσιακό ρόλο του τυπικού κοινωνικού ελέγχου των
εκπαιδευτικών στην «τιμαριθμοποίηση» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, προκειμένου αυτή να έχει «ανταλλακτική αξία» για να κινηθεί στα διεθνή χρηματιστήρια των αξιών.
Ο αγώνας των εκπαιδευτικών στο πεδίο της αξιολόγησης – αυτοαξιολόγησης, συνέβαλε καθοριστικά στην ιδεολογική και πολιτική απονομιμοποίηση της αξιολόγησης, αναδεικνύοντας ότι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής στρατηγικής Ευρωπαϊκής Ένωσης – ΟΟΣΑ – κυβερνήσεων, αποδεικνύοντας, και από τη διεθνή εμπειρία, ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί σε καλή και κακή, «παιδαγωγική» ή τιμωρητική, εσωτερική ή εξωτερική, αλλά ότι σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί παρά να είναι μοχλός ιδεολογικής χειραγώγησης και υποταγής, μισθολογικής καθήλωσης και απόλυσης. Άλλωστε η Αξιολόγηση αποτελεί βασικό συστατικό της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ για την εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αποτελεί ένα απ’ τα βασικότερα εργαλεία για την προσαρμογή της στις ανάγκες της οικονομικής ολιγαρχίας, μέσω της άμεσης σύνδεσής της με τις επιχειρήσεις (μαθητεία, οι επιχειρήσεις στις σχολικές τάξεις κλπ), αλλά και
την ιδιωτικοποίηση μεγάλου μέρους της λειτουργίας της. Αυτά προκύπτουν απ’ τα επίσημα κείμενα της Ευρωπαϊκής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΟΣΑ, όπως έχει τονίσει ακόμη και η ΟΛΜΕ.

Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι εάν ήθελε να βρει κανείς τους εισηγητές των «νέων» μορφών αξιολόγησης στη χώρα μας θα πρέπει να τους ψάξει σε διανοούμενους που βρίσκονται στο χώρο του Συνασπισμού. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το 2008, το τμήμα Παιδείας του ΣΥΝ διατύπωνε το “αίτημα”:

«Συμβολή του Τμήματος Παιδείας της ΚΠΕ στο πρόγραμμα του ΣΥΝ – Οκτ. 2008.
Εσωτερική αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας:
Αποτίμηση των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων των σχολείων μέσα από συλλογικές διαδικασίες αυτοαξιολόγησης, με στόχο τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Βασική προϋπόθεση, η συστηματική και πλήρης επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών (http://www.syn.gr/downloads/paideia_200810.pdf, σελ. 6)».
Ενδιαφέρον έχουν και όσα έγιναν στην Κύπρο στο θέμα της αξιολόγησης επί
κυβερνήσεως ΑΚΕΛ. Στα παρακάτω αποσπάσματα μπορεί κανείς να δει την
«Πρόταση για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών λειτουργών – Απρίλιος 2009 /» (http://www.paideia.org.cy/upload/neo_shedio_axiologisi.pdf), όπου είναι ολοφάνερη η κατεύθυνση με τις αντίστοιχες πολιτικές του ΠΑΣΟΚ και της Άννας Διαμαντοπούλου. Είναι φανερό ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τόσο το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, όσο και το υπό το ΑΚΕΛ Υπουργείο Παιδείας Κύπρου υλοποιούν σαν τις κατευθύνσεις που έχουν υφανθεί στο Διευθυντήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Βεβαίως το αδελφό κόμμα του ΑΚΕΛ, το ΚΚΕ, ενώ αντιπαρατίθεται και πολύ σωστά με τα σχέδια αξιολόγησης στην Ελλάδα, δεν βρήκε μια κουβέντα να πει για όσα αντίστοιχα γίνονταν στην Κύπρο από το ΑΚΕΛ).

«ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Πρόταση για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών λειτουργών. Απρίλιος 2009
Το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια περιλαμβάνει πρόταση για την εισαγωγή ενός νέου συστήματος αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών (σελ. 3)
… Η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός νέου συστήματος αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών είναι επιβεβλημένη και θα συμβάλει, μαζί με τα άλλα μέτρα που προωθούνται στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. (ΣΕΛ 6)
… Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων πλαισιώνει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και επιβεβαιώνει τη συμμετοχή περισσότερων παραγόντων στη σχολική ζωή.
…Παρά τις επιμέρους διαφορές από χώρα σε χώρα, η σχολική μονάδα –κυρίως οι εκπαιδευτικοί, αλλά κατά περίπτωση και οι γονείς/ μαθητές και οι λοιποί φορείς– αναλαμβάνουν το έργο της διαρκούς βελτίωσης της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών. Για το σκοπό αυτό αποτιμά συστηματικά όλες τις παραμέτρους του εκπαιδευτικού έργου (εσωτερική αξιολόγηση) αναζητώντας τόσο τις επιτυχείς πρακτικές όσο και –κυρίως– τα σημεία που είναι δεκτικά περαιτέρω βελτίωσης. Στη συνέχεια θέτει και ιεραρχεί τους στόχους ποιοτικής βελτίωσης και προγραμματίζει τα μέσα, τις διαδικασίες και τις ενέργειες που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων
αυτών (σχεδιασμός βελτίωσης εκπαιδευτικού έργου). Τέλος, εφαρμόζει με τρόπο οργανωμένο, ευέλικτο και συνεχώς εποπτευόμενο και σε συνεργασία πάντοτε με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας το σχέδιο βελτίωσης. Η όλη διαδικασία είναι συνεχής και αναπτύσσεται σε κύκλους ετήσιας ή διετούς διάρκειας, ανάλογα με το μέγεθος και την υφή της αναλαμβανόμενης προσπάθειας.
Με την εισαγωγή ενός συστήματος εσωτερικής αξιολόγησης της σχολικής μονάδας, το ΥΠΠ επιδιώκει την μετατόπιση της έμφασης της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού ως άτομο στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων.
Παράλληλα, το ΥΠΠ επιδιώκει την καθιέρωση αρχών και διαδικασιών για την υποστήριξη «εσωτερικής εκπαιδευτικής πολιτικής» σχολικών μονάδων, στο πλαίσιο της ασκούμενης από το ΥΠΠ εκπαιδευτικής πολιτικής. Το σύστημα αυτό αναμένεται να συμβάλει στην αποκέντρωση του συγκεντρωτικού σήμερα εκπαιδευτικού συστήματος και να προωθήσει τη δημοκρατικότητα και τη συμμετοχική ευθύνη όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στην εκπαίδευση. (ΣΕΛ. 10-11)
Με βάση τα πιο πάνω, κάθε σχολική μονάδα θα προβαίνει στην αρχή της σχολικής χρονιάς σε ένα συλλογικό προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου, μέσα από τον οποίο θα προσδιορίζονται τεκμηριωμένα οι στόχοι της(…).»

Έτσι για να μην ξεχνάμε, δηλαδή.

Πηγή: Το παρόν κείμενο στηρίζεται σε επισημάνσεις άρθρου των Χρήστου Κάτσικα – Μαρίας Δανιήλ στα αντιτετράδια της εκπαίδευσης, τ. 108, χειμώνας 2015

–