Η πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα αξιολόγησης σχολικών μονάδων είναι σε λειτουργία. Πρόκειται για μια ιστοσελίδα που λειτουργεί ως πλατφόρμα ψηφιακής ψηφοφορίας, στην οποία οι χρήστες δηλώνουν όνομα και ιδιότητα (π.χ. γονιός ή εκπαιδευτικός) – πραγματικά ή όχι δεν έχει σημασία, ποιος μπορεί άλλωστε να το ελέγξει – επιλέγουν σχολική μονάδα από μια καρτέλα που περιλαμβάνει όλες τις σχολικές μονάδες της χώρας και προχωρούν σε αξιολόγηση/βαθμολόγηση με βάση συγκεκριμένους δείκτες που ορίζονται από την πλατφόρμα. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει 19 τομείς που βαθμολογούνται με άριστα το πέντε(5) -γενική αξιολόγηση, διοίκηση, εκπαίδευση, εκπαιδευτικοί, ενημέρωση γονέων, πειθαρχία, ασφάλεια, καθαριότητα, κτιριακές και αθλητικές εγκαταστάσεις, υποδομές και χρήση ΤΠΕ, ενδοσχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες, ενδιαφέρον μαθητή, επάρκεια εκπαίδευσης, διαμόρφωση προσωπικότητας, αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, ύπαρξη ΕΒΠ. Πως μπορούν όλα τα παραπάνω να ποσοτικοποιηθούν (π.χ. ο δείκτης διαμόρφωση προσωπικότητας) και να βαθμολογηθούν στην πενταβάθμια κλίμακα; Μήπως μια τέτοια ποσοτικοποίηση είναι αυθαίρετη; Ε και; Η αυθαιρεσία αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα δομικό χαρακτηριστικό όλων των διαδικασιών αξιολόγησης.

Με βάση αυτή τη βαθμολογία προκύπτει το Top 10 της πλατφόρμας, σύμφωνα πάντα με τη γνώμη των χρηστών. Εκεί, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, φιγουράρουν οκτώ δημοτικά σχολεία, ένα γυμνάσιο και ένα νηπιαγωγείο, με βαθμολογίες που κυμαίνονται από 5 (άριστα) έως 4,2. Η βαθμολογία με αστεράκια αλλά και τα ελάχιστα, ως τώρα, σχόλια των χρηστών της πλατφόρμας, παραπέμπουν σε αντίστοιχες βαθμολογίες κινηματογραφικών ταινιών, airbnb διαμερισμάτων και ξενοδοχείων. Το σχολείο μετατρέπεται έτσι σε αξιολογήσιμο, συγκρίσιμο και εμπορεύσιμο είδος. Το επόμενο βήμα είναι η διεκδίκηση από τον πελάτη να έχει τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής προϊόντος, ελεύθερης επιλογής σχολείου δηλαδή για το παιδί του.

Επιπλέον, όπως είπαμε, οι χρήστες μπορούν, εάν το επιθυμούν, να συνοδεύσουν τη βαθμολογία τους με ένα σύντομο σχόλιο για το συγκεκριμένο σχολείο. Παραθέτουμε μερικά σχόλια που αλιεύσαμε:

Καλό εκπαιδευτικό επίπεδο, όμως η δράση του σχολείου περιορίζεται στην τήρηση του προγράμματος του Υπουργείου.
Παιδαγωγικά νιώθω ότι υπάρχουν αρκετές αδυναμίες. Επίσης, η προσέγγιση των μαθητών γίνεται με τρόπο που παραπέμπει σε αναχρονιστικές μεθόδους (π.χ. χαρακτηρισμούς μαθητών με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, υπαινιγμούς, κλπ)
Καλύτερη εποπτεία από τους Διευθυντές στους Καθηγητές.

Η ταυτότητα των ιδιοκτητών της πλατφόρμας παραμένει ένα μυστήριο, αν και οι ιστοσελίδες στις οποίες παραπέμπουν μονόπλευρα μπορούν να οδηγήσουν τον επισκέπτη σε ορισμένες βάσιμες υποθέσεις εργασίας. Σύμφωνα πάντα με τους συντάκτες της, η ιστοσελίδα «απευθύνεται σε γονείς που τα παιδιά τους φοιτούν στα Δημόσια Σχολεία της χώρας, καθώς και στους αποφοίτους τους και στοχεύει στην καλόβουλη κριτική (θετική, λιγότερο θετική ή ακόμα και αρνητική), στην επιβράβευση και ανάδειξη των καλών πρακτικών που ακολουθούνται σε κάποια από αυτά και στη διάχυσή τους στα υπόλοιπα», ενώ συμπληρώνουν ότι  «Όραμά μας είναι η ιστοσελίδα «να αποτελέσει το ζωντανό ανοικτό σε ΟΛΟΥΣ ΕΣΑΣ σημείο άντλησης ποιοτικών αξιολογικών στοιχείων αναφορικά με την παρεχόμενη εκπαίδευση στα Δημόσια Σχολεία της Χώρας».

Η ιστοσελίδα/πλατφόρμα μοιάζει να κάνει πραγματικότητα το όνειρο κάθε φιλόδοξου μεταρρυθμιστή υπουργού παιδείας και με αυτή την έννοια αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης σταυροφορίας ενάντια στο δημόσιο δωρεάν σχολείο. Η επιλεκτική χρήση όρων και εννοιών που έχουν χρησιμοποιηθεί από όλους σχεδόν τους υπουργούς παιδείας και τις σχετικές εκθέσεις των υπερεθνικών οργανισμών δεν περνάει απαρατήρητη – με δυο λόγια, παραείναι σατανική για να είναι σύμπτωση η αναφορά σε δείκτες που περιλαμβάνονται στις ρουμπρίκες αξιολόγησης που έχουμε αντιπαλέψει τα τελευταία χρόνια.

Η ύπαρξη της ιστοσελίδας έγινε γνωστή από σχετική ανακοίνωση των Αγωνιστικών Κινήσεων Εκπαιδευτικών, που, σοφά ποιώντας, απέφυγαν να δημοσιεύσουν το όνομά της – την ίδια στάση επιλέγουμε για ευνόητους λόγους και εμείς, αρκετή διαφήμιση απολαμβάνουν ήδη οι οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού.

Όποιος διάβασε στην ιστοσελίδα της Εκπαιδευτικής Λέσχης το άρθρο του Παρασκευά Λιντζέρη για τον καπιταλισμό της ψηφιακής πλατφόρμας και τους βαθύτατους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που προοιωνίζει, ίσως δεν είχε ακόμα συνειδητοποιήσει ότι η καμπάνα χτυπάει και για την εκπαίδευση. Και μάλιστα με αυτή τη μορφή. Ωστόσο, η καμπάνα για την εκπαίδευση έχει χτυπήσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ένας από τους διανοούμενους της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, σχετικά πρόσφατα, διατύπωνε την παρακάτω θέση:

«Η εκστρατεία πολλών μεταρρυθμιστών για την διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος αποφάσεων βασισμένο στα data, στα σχολεία και στη διοίκηση, δεν ξεκίνησε την περασμένη δεκαετία. Οι ρίζες της πάνε πίσω στον Frederick Winslow Taylor και στο scientific management, έναν αιώνα πριν. Στην δεκαετία πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και στη διάρκεια των 30’s, παίρνοντας στοιχεία απ’ τον επιχειρηματικό τομέα όπου ο Ταιηλορισμός είχε αρχίσει να εγκαθίσταται, οι σχολικές διοικήσεις και διάφοροι επιθεωρητές υιοθέτησαν διάφορες μεθόδους υπέρ της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας παράγοντας έναν καταρράκτη από data, τα οποία οι πολιτικοί χρησιμοποιούσαν για να καθοδηγήσουν τις σημερινές εκπαιδευτικές διαδικασίες».[1]

Επομένως, η απόπειρα εισαγωγής  της αξιολόγησης από κυβέρνηση και ΟΟΣΑ δεν γίνεται σε πολιτικό και κοινωνικό κενό. Η προώθηση της αξιολόγησης στελεχών και της αξιολόγησης σχολείων που επιχειρεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τα μέτρα αξιολόγησης που επαγγέλλεται η ΝΔ, εάν εφαρμοστούν θα απελευθερώσουν μια ανεξέλεγκτη δυναμική εμπορευματοποίησης του δημόσιου σχολείου.

Τέλος, συνήθως υποτιμάται ή περνάει απαρατήρητη από τις αναλύσεις των αντίπαλων της αξιολόγησης το γεγονός ότι πέρα από τους υπερεθνικούς οργανισμούς και τις κυβερνήσεις αναπτύσσεται μια νεοφιλελεύθερη δυναμική από τα κάτω, από ζωντανές κοινωνικές δυνάμεις των ανώτερων αλλά και των μεσαίων κοινωνικών τάξεων, σε ένα βαθμό και των μικροαστικών που επιζητούν ένα ακόμα πιο ανταγωνιστικό εκπαιδευτικό περιβάλλον που θα υπηρετεί πιο αποτελεσματικά τα ταξικά τους συμφέροντα.

Με αυτήν την έννοια, η απάντηση της ζωντανής εκπαίδευσης και του κινήματος δεν μπορεί να περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους του σχολείου ούτε να αρκείται σε έναν μονόπλευρο εργατισμό, αλλά να είναι κοινωνική, να απευθύνεται στις κοινωνικές τάξεις των οποίων τα συμφέροντα θέλει να εκφράσει και να δείχνει το δρόμο για το σχολείο των αναγκών και των οραμάτων τους.

[1] Larry Cuban, «Big Data, Algorithms, and Professional Judgment in Reforming Schools», (part 1), 9.1.2013, στο Sarajevo, Τετράδια για εργατική χρήση Νο 3, Η μηχανοποίηση της σκέψης, Αθήνα, 2018