Παρή Σπίνου

Η έκθεση «Αθήνα 200 χρόνια, 200 κτίρια» φιλοξενείται ως την Κυριακή στο ισόγειο της Βιβλιοθήκης και εστιάζει με μοναδικό τρόπο «στον ρόλο της αρχιτεκτονικής στην κατασκευή της ιστορικής συνείδησης».

Εμβληματικά κτίρια τα οποία συναντάμε στην καθημερινότητά μας μέσα στην πόλη και για πολλά από αυτά δεν γνωρίζουμε την ιστορία τους και την πορεία τους μέσα στον χρόνο.

Κτίρια με ποιότητα και υπογραφές σπουδαίων αρχιτεκτόνων, που παράλληλα εκφράζουν την αρχιτεκτονική εξέλιξη της Αθήνας από τότε που έγινε πρωτεύουσα της Ελλάδας μέχρι σήμερα. «Αθήνα 200 χρόνια, 200 κτίρια» είναι ο τίτλος της έκθεσης που πραγματοποιείται στον Πύργο Βιβλίων στο ισόγειο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο ΚΠΙΣΝ ήδη από χθες έως την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου και βασίζεται στο ομότιτλο λεύκωμα το οποίο εκδόθηκε από το grad review σε επιμέλεια του αρχιτέκτονα Μανώλη Αναστασάκη.

Η παρουσίαση των 200 κτιρίων έχει οργανωθεί χρονολογικά και σε 10 οθόνες προβάλλεται η αρχιτεκτονική παραγωγή στην Αθήνα σε σχέση με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιό της. Το ηχητικό φόντο στον χώρο της έκθεσης διατρέχει τη μουσική ιστορία της Αθήνας.

«Πριν από διακόσια χρόνια η Αθήνα μετασχηματίστηκε, με ταχείς ρυθμούς, από χωριό σε πόλη και από πόλη σε πρωτεύουσα. Έτσι, ένα βαρύ όνομα συνδεδεμένο με την ιδέα του κλασικού, μια αιωρούμενη πόλη δίχως έδαφος, κατέστη ιδεολογικό και διοικητικό κέντρο, διανύοντας έκτοτε μια μακρά περίοδο εφηβείας», μας λέει ο επιμελητής της έκθεσης, Παναγιώτης Πάγκαλος. «Διακόσια κτίρια αφηγούνται αφ’ ενός τον ρόλο της αρχιτεκτονικής στην κατασκευή της ιστορικής συνείδησης ως επέκτασης της ατομικότητας, αφ’ ετέρου την επίδραση της κοινωνικής προόδου στις τυπολογικές και μορφολογικές εναλλαγές του αστικού τοπίου. Ενδεχομένως, η έκθεση αυτή να αποτελέσει μια ευκαιρία αναστοχασμού αναφορικά με την πολυτάραχη διαδρομή μιας πόλης και μιας χώρας προς τη δημοκρατία».

● Στην πρώτη οθόνη της έκθεσης βλέπουμε πως μετά την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας, «η έλευση της βασιλείας μεταφέρει στην Αθήνα το λεξιλόγιο της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής ως στοιχείο κοινωνικού εκσυγχρονισμού», επισημαίνει ο Π. Πάγκαλος

● Καθώς ο λαός απαιτεί Σύνταγμα, ενώ εκδίδονται τα πρώτα ελληνικά χαρτονομίσματα και ξεκινάει η ανέγερση της Ακαδημίας Αθηνών, «τα δυτικά πρότυπα οργάνωσης της πόλης επιβάλλουν στον τόπο γένεσης του κλασικού μια πειθαρχημένη ελευθερία έκφρασης και διάσπαρτα δείγματα ρομαντισμού».

● Από το 1861 έως το 1900, καθώς η Ελλάδα μεγαλώνει, «αρχιτεκτονική και τέχνες υπερθεματίζουν τη μνήμη του τόπου και τροφοδοτούν μορφολογικά το εθνικό συναίσθημα». Ιδρύεται το Ωδείο Αθηνών, εγκαινιάζεται η διώρυγα της Κορίνθου, τα πρώτα τηλέφωνα και αυτοκίνητα καταφτάνουν, οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες μάς κάνουν υπερήφανους, «τα γεωγραφικά και τεχνολογικά δίκτυα διαμορφώνουν νέες εκφραστικές μεθόδους, με τις οποίες θα διατυπωθούν το τέλος μιας εποχής και η αρχή μιας άλλης».

● Στις αρχές του 20ού αιώνα, «ο έντονος δυναμισμός της διεθνούς οικονομίας συμπαρασύρει το ελληνικό πνεύμα στις προσταγές της γενικής προόδου. Η κριτική της καταγωγής θα ιχνηλατήσει και θα αναδείξει στον αστικό χώρο απάτητα μονοπάτια της φιλελεύθερης σκέψης».

● Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο «η ανοικοδόμηση μετά την καταστροφή και η απέχθεια προς το απρόσωπο διεθνές λεξιλόγιο απαιτούν τον καλλωπισμό του πλέον εδραιωμένου μοντερνισμού». Από την εποχή της χούντας αρχίζουν η «πλήρης εκμετάλλευση του χώρου» και η επικράτηση της πολυκατοικίας και του μπετόν.

● Από τη δεκαετία του ‘80 η Αθήνα αποκτά νέες υποδομές: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μετρό, αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος». Όπως επισημαίνει ο κ. Πάγκαλος, «ο τοπικός μεταμοντερνισμός αντανακλά τις διεθνείς τεχνολογικές εξάρσεις και τους -άνευ συνόρων- κανόνες της φιλελεύθερης οικονομίας». Ενώ στην τελευταία 20ετία «η εργαλειακή κριτική και η πολυπλοκότητα των υλικών ενδυναμώνουν χωρικές εκφράσεις δίχως νοηματική σαφήνεια. Ηθικά διλήμματα, νεοπροπατορικά αμαρτήματα, νεκρή φύση και αχαλίνωτη τεχνολογία θα επαναπροσδιορίσουν τα πεδία ελευθερίας και τις προεκτάσεις της ατομικότητας».

Η έκθεση πραγματοποιείται από το Citylab σε συνδιοργάνωση με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και το περιοδικό grad review και με αποκλειστική χορηγία του Ομίλου AVAX. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης έχουν προγραμματιστεί εργαστήρια από έμπειρους εμψυχωτές για παιδιά 8-14 ετών (απαιτείται η κράτηση θέσης στο gradreview@outlook.com) και ξεναγήσεις για ενήλικες (πληροφορίες στο gradreview.gr).

Το ογκώδες βιβλίο-λεύκωμα «Αθήνα 200 χρόνια, 200 κτίρια» κυκλοφορεί στα ελληνικά και στα αγγλικά σε ξεχωριστές εκδόσεις και περιλαμβάνει κείμενα των: Γιάννη Αίσωπου (καθηγητή και προέδρου στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών), Στέλιου Γιαμαρέλου (λέκτορα Bartlett School of Architecture, εκτελεστικού συντάκτη The Journal of Architecture), Μαρίας Δανιήλ (δρος αρχιτέκτονος ΕΜΠ), Μαριλένας Κασιμάτη (ιστορικού τέχνης), François Loyer (ιστορικού τέχνης και αρχιτεκτονικής, επίτιμου διευθυντή Έρευνας CNRS), Μάνου Μπίρη (ομότιμου καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ), Κώστα Τσιαμπάου (απίκουρου καθηγητή, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ), Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ (ιστορικού αρχιτεκτονικής και ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών).

πηγή: efsyn.gr