Του Παναγιώτη Ζαβουδάκη.

Τούτες τις μέρες όσοι περπατάμε στο δρόμο καλό είναι να ρίχνουμε μια κλεφτή ματιά προς τον ουρανό ώστε να αποφεύγουμε τις συγκρούσεις με όλους εκείνους τους «έκπληκτους» που «πέφτουν από τον ουρανό» επειδή μόλις τώρα διαπίστωσαν την έξαρση της βίας στη νεολαία ακόμα και μέσα στα σχολεία.

«Έκπληκτοι» λοιπόν η πολιτεία, οι φορείς, τα ΜΜΕ και οι «ανυποψίαστοι νοικοκυραίοι» διαπιστώνουν έξαρση των φαινομένων βίας στα λύκεια, τα γυμνάσια ακόμα και στα δημοτικά σχολεία. Περιμένουν ακραία περιστατικά όπως το μαχαίρωμα ανηλίκων σε Λύκειο της Αμαλιάδας για οπαδικές αντιδικίες ώστε να αναρωτηθούν υποκριτικά «που πάει η κοινωνία μας;». Κάποιοι το προχωρούν ακόμα παραπέρα κατηγορώντας τους εκπαιδευτικούς για πλημελλή άσκηση των καθηκόντων τους επειδή αδυνατούν να αποτρέψουν τέτοια περιστατικά. Είναι οι ίδιοι υποκριτές που, με άλλη ευκαιρία, ψέγουν τους εκπαιδευτικούς για αυστηρότητα και ξεπερασμένες εκπαιδευτικές μεθόδους του παρελθόντος όταν εκείνοι εφαρμόζουν τις προβλεπόμενες τιμωρίες στους μαθητές που ασκούν λεκτική ή και σωματική βία κατά των συμμαθητών τους.

Όπως είναι φυσικό, η πραγματικότητα επιμένει να μην συμφωνεί με όλους τους παραπάνω. Τα φαινόμενα bullying σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης τείνουν να γίνουν κανόνας, παρά τα προγράμματα ενημέρωσης των μαθητών και γονέων αλλά και την αντιμετώπιση των περιστατικών από τη σχολική κοινότητα. Κι όλα αυτά όχι μόνο στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα «ΝΕΑ», “επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνουν ότι οι κοινωνικοί δεσμοί διαρκώς ατονούν γύρω από παραδοσιακές κοινότητες «ταυτότητας» όπως τα σχολεία, ενώ την επόμενη δεκαετία είναι πιθανόν να έχουμε ένα ποσοστό αύξησης γύρω στο 20% στα προβλήματα ψυχοκοινωνικής συμπεριφοράς από νέους”. Άρα το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την Αμαλιάδα ή την Ελλάδα αλλά το σύνολο των χωρών της «Ευρώπης του ανθρωπισμού» και των «πανανθρώπινων αξιών» όπως αυτάρεσκα αποκαλείται αυτή η ολοκλήρωση.

Τα μόνα οξύτερα φαινόμενα σχολικής βίας καταγράφονται μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες ή και στις ΗΠΑ για ευνόητους λόγους που δεν είναι της παρούσης. Ωστόσο, δεν αρκεί πλέον αυτό το «ευτυχώς που δεν γίναμε ακόμα Τσικάγο» που έλεγαν οι παππούδες μας για να τονίζουν το «πάλι καλά, υπάρχουν και χειρότερα». Να που ακραία περιστατικά σαν της Αμαλιάδας ή προηγούμενες επιθέσεις μαθητών σε συμμαθητές τους με χρήση σιδηρογροθιών και καδρονιών δείχνουν πως η απόσταση από το «να γίνουμε Τσικάγο» δεν είναι ούτε καν «ένα τσιγάρο δρόμος».

Είναι άραγε η βία στα σχολεία αναπόφευκτη; Είναι σημείο των καιρών; Φταίει η ανικανότητα των εκπαιδευτικών να την αποτρέψουν; Φταίει η ανοχή των γονέων απέναντι στις παραβατικές συμπεριφορές που έχουν τα «καλόπαιδά» τους; Φταίει η σύσταση «συμμοριών» στα σχολεία; Όλα μαζί ή τίποτα από αυτά;

Οπωσδήποτε το σχολείο δεν είναι ξεκομμένο από την κοινωνία, το αντίθετο. Το σχολείο είναι η σμίκρυνση και η αποτύπωση της κοινωνίας, η προβολή της στις τρυφερές ηλικίες. Η ελληνική κοινωνία ελάχιστα πλέον διαπνέεται από ιδανικά και αξίες όπως της συντροφικότητας, του αλτρουισμού, της αλληλοϋποστήριξης και της συνεργασίας. Πλέον κυριαρχεί κι εδώ η χυδαία «λογική» του ανταγωνισμού και της ατομικότητας, «αξιών» που προβάλει και προωθεί ποικιλότροπα ο νεοφιλελευθερισμός. Η κρίση και η φτωχοποίηση της κοινωνίας, η ανοχή φαινομένων ρατσισμού και ξενοφοβίας, η «λογική» του «εμείς νά’μαστε καλά κι οι άλλοι ας πάνε να κουρεύονται» έχουν επιδεινώσει την κατάσταση. Εκεί που κάποτε ο γείτονας έστεργε τον γείτονα, σήμερα κυριαρχεί το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ ρε;» καθώς πολλοί άνθρωποι τσακώνονται για μια θέση στο πάρκινγκ ή για άλλες ασήμαντες αιτίες.

Εκείνος που έχασε τη δουλεία του ή που προσπαθεί να ζήσει την οικογένεια του με πενταροδεκάρες από τα επιδόματα και τα συσσίτια σωρεύει μέσα του θυμό. Μόνο που δεν τον εκφράζει πάντα εκεί που πρέπει, ενάντια σε όσους ευθύνονται για την μιζέρια του, αλλά σε πιο εύκολους και βολικούς στόχους: στο γείτονα, στον υπάλληλο του καταστήματος, στον οδηγό της απέναντι λωρίδας, στον περαστικό. Η τυφλή έκφραση βίας καθημερινά βρίσκει καινούριες μορφές έκφρασης. Έτσι οικοδομείται ο «παράδεισος» της νεοφιλελεύθερης κοινωνίας.

Σ΄ αυτό τον «παράδεισο» ζουν και μεγαλώνουν τα παιδιά μας. Βλέποντας τους γονείς τους να τσακώνονται με όποιον βρουν, διαμορφώνουν κι αυτά το «ιδεώδες» της βίας ως μόνης λύσης για να ξεχωρίσουν και να μιμηθούν τους μεγαλύτερους. Μόνο που οι νέοι βλέπουν τα πράγματα με λιγότερες αναστολές και περισσότερη άγνοια κινδύνου. Εκεί που ο πατέρας θα περιοριζόταν σε μερικά «γαλλικά» με τον αντίπαλό του, ο γιος δεν βρίσκει τίποτα κακό στο να χτυπήσει το δικό του αντίπαλο με σιδηρογροθιά ή με καδρόνι. Και «γαία πυρί μιχθήτω».

Ένας ακόμα παράγοντας για την έξαρση της βίας στους νέους μέσα κι έξω από τα σχολεία είναι οι ηλεκτρονικές επιρροές. Υποκριτικά η πολιτεία έχει θεσπίσει κανόνες για την καταλληλότητα των κινηματογραφικών ταινιών και των τηλεοπτικών εκπομπών. Κανόνες που είτε τηρούνται με γελοιότητες (όπως στην πρόσφατη προβολή ταινίας στο σινέ «Αελώ») είτε δεν έχουν αντίκρισμα καθώς όλες σχεδόν τις τηλεοπτικές εκπομπές μπορεί κανείς να τις δει και μέσα από το διαδίκτυο την ίδια ή την επόμενη μέρα.

Το χειρότερο όμως δεν είναι ο κινηματογράφος και η τηλεόραση, ούτε το διαδίκτυο με τους πολλαπλούς κινδύνους του. Το μεγαλύτερο «αφιόνι» το χρυσοπληρώνουν οι γονείς για να το βάλουν στο σπίτι τους μέσα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή πλατφόρμες παιχνιδιών. «Παιχνίδια» όπως «Fortnite», «Call of Duty», «Assasins Creed», «Mortal Combat», «Sniper» και δεκάδες άλλα παρόμοια εθίζουν τα παιδιά από πολύ μικρά στην ωμή βία. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να σημειώσουμε πως μαθητές της Δ’ δημοτικού μπορεί να αγνοούν τη μακεδονική «σάρισα» αλλά έχουν εκτεταμένες γνώσεις σε επαναληπτικά όπλα και διόπτρες ακριβείας που τις απέκτησαν παίζοντας επί ώρες «Sniper». Ή πως από την ίδια ή ελαφρά μεγαλύτερη ηλικία οι μαθητές είναι πια «βετεράνοι» του πολέμου και της βίας έχοντας σκοτώσει εκατοντάδες εχθρούς στο «Fortnite» και το «Call of duty» ή έχοντας δολοφονήσει αντιπάλους στο «Assasins Creed». Κι ύστερα αναρωτιούνται γιατί ένα παιδί που εξοικειώνεται με την εικονική βία στα 9 του χρόνια περνά στη φυσική βία στα 14 ή στα 16 χρόνια του.

Δεν υπάρχει λόγος να εκτεθούν ακόμα περισσότερα παραδείγματα. Ήδη ο αναγνώστης θα έχει διαπιστώσει πως το σχολείο δεν είναι ο χώρος που γεννά τη βία, την αναπαράγει αντιγράφοντας τις παθογένειες της κοινωνίας. Από μια άποψη είναι το εκκολαπτήριο της βίας καθώς στην τρυφερή περίοδο της σχολικής ηλικίας το παιδί, μπολιασμένο από τις «αξίες» της νεοφιλελεύθερης κοινωνίας των ανισοτήτων και την ωμότητα που «διδάσκουν» τα ηλεκτρονικά «εγχειρίδια», μεταβολίζει την virtual βία σε χειροπιαστή παραβατικότητα.

Το φαινόμενο δεν παίρνει γιατροσόφια ούτε καν φτιασιδώνεται στα πλαίσια της «δημοκρατίας» της νεοφιλελεύθερης κοινωνίας των ανισοτήτων. Όσα κι αν επιχειρούν να χτίσουν η οικογένεια και το σχολείο γκρεμίζονται από τον κοινωνικό περίγυρο που δίνει πρόσφορο έδαφος να ανθίζουν τέτοια κι ακόμα ειδεχθέστερα περιστατικά. Μόνο με την κοινωνική αλλαγή θα μπορέσει και το σχολείο να παίξει τον αληθινά παιδαγωγικό του ρόλο.

Ως τότε όμως κι όσο κανείς δεν αντιδρά στις αιτίες και τις δομές που προκαλούν και συντηρούν αυτά τα φαινόμενα, τα «πρωτοφανή» γεγονότα θα επαναλαμβάνονται. Κι ακόμα περισσότεροι «έκπληκτοι» θα «πέφτουν από τα σύννεφα» που τους έχει ανεβάσει ο στρουθοκαμηλισμός τους.

Πηγή: ergatikosagwnas.gr