Χρήστος Κάτσικας  

Θα μπορούσε να πει κανείς, καλά, πότε προλαβαίνουν να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί, πότε προλαβαίνουν να προετοιμαστούν, πότε προλαβαίνουν να έρθουν σε επαφή – επικοινωνία με τους μαθητές τους και τους γονείς τους, πότε προλαβαίνουν να διορθώσουν τις εκθέσεις, τα τεστ και τα διαγωνίσματα;

Οι τελευταίοι νόμοι για τη σχολική εκπαίδευση (4692/2020 και 4823/21) έχουν πολλά κοινά στην  ονομασία τους : Ο ένας, ο Νόμος 4692/2020  ονομάζεται “Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις” ενώ ο άλλος, ο Νόμος 4823/2021, ονομάζεται “Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις”. 

Και «…ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών», λοιπόν! 

Αλλά πόσο ο συντάκτης της ονομασίας αυτών των νόμων πρέπει να απεχθάνεται τους εκπαιδευτικούς για να καλύψει το περιεχόμενο των νόμων με μια αναποδογυρισμένη ονομασία;

Το λέμε αυτό γιατί αν ρίξει κανείς μια ματιά στους δυο τελευταίους αυτούς νόμους για την σχολική εκπαίδευση (Νόμος 4692/2020 “Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις”  και Νόμος 4823/2021 “Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις”) θα απορήσει πραγματικά με τον τρόπο που εννοεί το υπουργείο Παιδείας ότι “ενδυναμώνει” τους εκπαιδευτικούς.

Και, βέβαια, θα απορήσει, όχι μόνο με το πλήθος των συνεδριάσεων που προβλέπονται από τη νέα νομοθεσία στους συλλόγους των εκπαιδευτικών αλλά κυρίως και με τις ευθύνες και τις εξωεκπαιδευτικές αναθέσεις που φορτώνονται οι εκπαιδευτικοί.

Μάλιστα, ως γνωστόν, η τελευταία  “καινοτόμα” ιδέα του υπουργείου Παιδείας ήταν να προσθέτει νέες ευθύνες έξω από το εργασιακό ωράριο που θα “πληρώνονται” με … μόρια (πχ εκπαιδευτικοί όμιλοι).

Θα μπορούσε να πει κανείς, καλά, πότε προλαβαίνουν να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί, πότε προλαβαίνουν να προετοιμαστούν, πότε προλαβαίνουν να έρθουν σε επαφή – επικοινωνία με τους μαθητές τους και τους γονείς τους, πότε προλαβαίνουν να διορθώσουν τις εκθέσεις, τα τεστ και τα διαγωνίσματα;

Το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να μετατρέψει την εκπαιδευτική διαδικασία και τα ζωντανά της στοιχεία σε ένα γραφειοκρατικό μηχανισμό ελέγχου και συμμόρφωσης έτσι ώστε να μπορεί να ξετυλίγει ευκολότερα και χωρίς αντιδράσεις την εκπαιδευτική του πολιτική.

Θα μπορούσαμε να μείνουμε (γιατί αυτό είναι το κύριο και το βασικό) στο περιεχόμενο και τις κατευθύνσεις αυτών των συνεδριάσεων, ωστόσο, στο σημείωμα αυτό θα εστιάσουμε σε μια άλλη πλευρά, διόλου ευκαταφρόνητη, που αφορά στην απογείωση της εξουθένωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού στα γρανάζια εξωεκπαιδευτικών αναθέσεων.

Εξουθένωση των εκπαιδευτικών: Πίεση, γραφειοκρατικός φόρτος, τοξικό περιβάλλον

Ίσως είναι η πρώτη φορά μεταπολιτευτικά που ένα μεγάλο τμήμα των εκπαιδευτικών νιώθει αφενός τέτοια αφόρητη πίεση και αφετέρου τέτοια έλλειψη χαράς για τη διδασκαλία που αντί να  τονώνει όπως παλιότερα,  “αδειάζει” σωματικά και ψυχικά.

Ένα βαθιά τοξικό περιβάλλον για τα εργασιακά, μορφωτικά και δημοκρατικά δικαιώματα  των εκπαιδευτικών  διαμορφώνεται σταδιακά τον τελευταίο καιρό (με δικαστικές αποφάσεις, με εκβιαστικές εγκυκλίους και  «προθεσμίες» που λειτουργούν ασφυκτικά θέτοντας τελεσίγραφα υλοποίησης εντολών, με προϊσταμένους στο ρόλο του επιτηρητή που κουνάνε το δάχτυλο με αυστηρότητα για να «συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις» οι εκπαιδευτικοί).

Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότεροι εκπαιδευτικοί νιώθουν να “σκάει” πάνω τους ένα μπαράζ απειλών και τραμπουκισμών,  αφενός από  γονείς – αρνητές της μάσκας και των σελφ τεστ που επιτίθενται εναντίον τους με όλους τους τρόπους, αφετέρου από μαθητές που αντιλαμβάνονται τον εκπαιδευτικό σαν τον “βολικό” ένοχο για τα αδιέξοδα και την έλλειψη νοήματος που αντιμετωπίζουν στο σχολείο και στη ζωή τους.

Μαζί, χέρι χέρι, ένας ατελείωτος βομβαρδισμός εξωεκπαιδευτικών εργασιών, γραφειοκρατικού φόρτου, ευθυνών που διασπείρουν άγχος, αβεβαιότητα και αγωνία.

Αφόρητη κατάσταση

Η κατάσταση στα σχολεία είναι ήδη επιβαρυμένη καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τεράστια αύξηση των διοικητικών εργασιών των σχολείων.

Το Υπουργείο στέλνει στις Διευθύνσεις και οι Διευθύνσεις ζητούν συνεχώς στοιχεία (π.χ. Δελτία Κίνησης Προσωπικού, Αναλυτικά Στοιχεία Ωρολογίου Προγράμματος, Κενά και Πλεονάσματα εκπαιδευτικών κλπ) με τη συμπλήρωση αυτών σε δύσχρηστους πίνακες στο Excel ή στο Word. Επιπλέον αποστέλλουν τις φόρμες προς συμπλήρωση το πρωί και το μεσημέρι απαιτούν να έχουν σταλεί από τα σχολεία συμπληρωμένες. 

Έγγραφα, Οδηγίες, Εγκύκλιοι, Υπουργικές Αποφάσεις, νέα νομοθεσία και βροχή από νέες ευθύνες που ετσιθελικά μετατρέπουν τους εκπαιδευτικούς σε πληροφορικούς (μέσα σε λίγα 24ωρα έπρεπε όλοι να χειρίζονται υπολογιστές και να ξέρουν να κάνουν μάθημα εξ αποστάσεως) νοσοκόμους και γιατρούς (υπεύθυνοι covid), ψυχολόγους (σύμβουλοι σχολικής ζωής), που μαζί με τους παλιότερους μόνιμους ρόλους του διοικητικού προσωπικού, του φύλακα,  κάνουν “φύλλο και φτερό” την εκπαιδευτική διαδικασία και εξουθενώνουν τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι στη χώρα μας, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσια – Λύκεια) έχουν μέση ηλικία 50 ετών και άνω.

Ίσως γι αυτό μαζί με τις εστίες αντίστασης που αναζωπυρώνονται από το “λάδι που ρίχνει στη φωτιά” το ΥΠΑΙΘ, εκδηλώνεται και μια κατάσταση “σιωπηρής παραίτησης” ενός τμήματος των εκπαιδευτικών αλλά και ένα πρωτοφανές «κύμα νοερής φυγής» προς την συνταξιοδότηση (το οποίο δεν εκδηλώνεται πρακτικά καθώς υπάρχει ο φόβος και ο τρόμος των ατελείωτων μηνών σύνταξης στα 700 ευρώ), καθώς οι αντίξοες συνθήκες εργασίας  (εντατικοποίηση, πίεση, εξάντληση, έλλειψη νοήματος, τηλεκπαίδευση και αξιολόγηση) έχουν κάνει αφόρητη τη ζωή χιλιάδων εκπαιδευτικών.

Οι νομοθετικές παρεμβάσεις της Υπουργού Παιδείας, ιδιαίτερα οι τελευταίες, αποτελούν μια βραδυφλεγή βόμβα στο “κλίμα” του σχολείου. Η επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών τείνει να απογειωθεί, η πίεση, ο φόβος, η υποτέλεια και η ανασφάλεια δημιουργεί ολοένα και περισσότερες αποικίες στο εκπαιδευτικό σώμα  και ο κίνδυνος μιας κατάστασης εμφύλιας διαμάχης είναι ορατή και έτοιμη να διαχυθεί και προς “τα κάτω” και να επηρεάσει κάθε μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Την ίδια ώρα με όχημα την αυτονομία της σχολικής μονάδας και την κακόφημη αξιολόγηση σχολείων και εκπαιδευτικών το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να επιβάλλει νέα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη λειτουργία των σχολικών μονάδων και στρώνει το έδαφος για την κατηγοριοποίησή τους καθώς και την κατηγοριοποίηση και χειραγώγηση των δεκάδων χιλιάδων μόνιμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.