Δημήτρης Μαυρίδης

Τελευταία Κυριακή της Αποκριάς χθες, ενός ακόμη πιο απογοητευτικού από τα δύο προηγούμενα καθαροδευτεριάτικου τριήμερου, με τον πόλεμο στην γηραιά ήπειρο να κυριαρχεί στην ειδησεογραφία.

Ο βροχερός καιρός επιτείνει την κυριευμένη από πόνο ψυχή των ανθρώπων με εικόνες καταστροφής, προσφυγιάς και θανάτου. Εικόνες που έχουν εντυπωθεί για τα καλά στο μυαλό του μέσου τηλεθεατή. «Ρωσική εισβολή», «ουκρανική αντίσταση», «νατοϊκή εμπλοκή» είναι κάποιες από τις φράσεις που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τα μέσα ενημέρωσης και απασχολούν πλέον σοβαρά τη σκέψη ακόμα και του πιο ανυποψίαστου πολίτη. Ένας ακόμη παγκόσμιος πόλεμος βρίσκεται ante portas ενώ επισείεται η απειλή ενός πυρηνικού ολέθρου. Ενδεχόμενα που πριν από λίγο καιρό είτε δε λογαριάζονταν ως σοβαρά να συμβούν είτε περιορίζονταν σε επίπεδο κουβέντας συνωμοσιολογικών θεωριών.

Φυσικά, μια μεγάλη πλειονότητα ανθρώπων, ακόμα και ολόκληρες γενιές που δεν έζησαν ποτέ τα δεινά ενός πολέμου, έχουν γι’ αυτόν μια εικόνα εντελώς διαστρεβλωμένη, σαν να πρόκειται για κάποιο βίντεο γκέημ όπου σκοτώνεις τους πάντες χωρίς να έχεις τρωθεί κατά το ελάχιστο ή να σκοτώνεσαι και ξαναεμφανίζεσαι ως δια μαγείας στο «πεδίο της μάχης» έχοντας το πλεονέκτημα των άπειρων ζωών.

Ωστόσο, μπροστά στην αγωνία για την τύχη των ανθρώπων στις πολιορκημένες πόλεις και το ξερίζωμα χιλιάδων ανθρώπων από τις οικίες τους, η σκέψη μας επικεντρώνεται στην αγωνία και τον πόνο της μητέρας. Της μητέρας που ακούσια έχει παραδώσει την τύχη του παιδιού της στην κρεατομηχανή του πολέμου που στήνουν παρανοϊκοί ηγέτες σε συνεργασία με την οικονομική ελίτ των χωρών τους από τις οποίες δέχονται και τις θανατηφόρες εντολές. Της μητέρας που σέρνει τα παιδιά της από τη μια χώρα στην άλλη με τη βεβαιότητα ότι το μέλλον τους διαγράφεται ζοφερό, καθώς αυτή είναι από τους λίγους ανθρώπους που μπορούν και συναισθάνονται τον πόνο της προσφυγιάς και αυτή της οποίας η καρδιά απέχει από οποιονδήποτε ιδιοτελή υπολογισμό μπροστά σε ζητήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.

Άραγε, μπορούν οι πολεμοχαρείς και οι πολεμοκάπηλοι της οικουμένης να κατανοήσουν το μέγεθος των επιπτώσεων ενός πολέμου στον ψυχισμό μιας μητέρας; Οι ανόητοι πολεμοχαρείς όχι, γιατί δε διαθέτουν το στοιχειώδες μυαλό, ώστε να αντιληφθούν το παράλογο του πολέμου και την αναλωσιμότητα των ιδίων και των άλλων για την εκπλήρωση των σχεδίων κάποιων επιτηδείων. Οι πολεμοκάπηλοι, όμως, ναι. Αυτοί ασχολούνται, συνήθως, με τη μπίζνα τους ξετρυπώνοντας συνεχώς «ευκαιρίες» μέσα από την καταστροφή και τον όλεθρο των άλλων ανθρώπων, βασιζόμενοι σ’ έναν πολεμικό μηχανισμό χρήσιμων ηλιθίων, πολεμοχαρών και ανίδεων, στρατευμένων εκουσίως ή ακουσίως. Γιατί πολεμοχαρείς και σε μεγάλο βαθμό ανυποψίαστοι στα θέματα των οδυνηρών συνεπειών ενός πολέμου είναι αυτοί που χειροκροτούν στις παρελάσεις με ένα ακατανόητο πάθος τεθωρακισμένα οχήματα θανάτου, κινητούς εκτοξευτήρες καταστρεπτικών πυραύλων, βομβαρδιστικά αεροσκάφη και πάνοπλους ομοιόμορφα ενδεδυμένους νεαρούς ανθρώπους των οποίων η αποστολή είναι να σκοτωθούν και να σκοτώσουν.

Ακόμα και μια μητέρα, πολλές φορές, παρασύρεται από τον παράλογο αυτό ενθουσιασμό εμφορούμενη συνήθως από περηφάνια για τον ένστολο παρελαύνοντα γιο, τον οποίο εκείνη τη μεγαλειώδη στιγμή της παράτας αδυνατεί να φανταστεί, στην καλύτερη περίπτωση, ζωντανό αλλά ακρωτηριασμένο, στο γεμάτο λάσπη και αίμα πεδίο της μάχης. Κι αυτό είναι που καθιστά τραγική τη θέση της μητέρας διαχρονικά στους πολέμους. Ξέρει για τα δεινά που θα φέρει στη ζωή της ένας πόλεμος, αλλά ελπίζει ότι αυτός ποτέ δε θα γίνει. Γιατί, όταν γίνει, αυτή αναμφισβήτητα θα πληρώσει το «λογαριασμό».

Εξάλλου, δυσβάσταχτο είναι και το μαρτύριο που καλείται να αντιμετωπίσει η μητέρα – πρόσφυγας, διαχρονικό απότοκο των απανταχού πολεμικών συγκρούσεων και κατεξοχήν θύμα της τυχοδιωκτικής δράσης των ισχυρών της γης. Είναι πολλοί οι λόγοι που θα μπορούσαν να καταστήσουν τη μητέρα – πρόσφυγα ως το πλέον τραγικό πρόσωπο, καθώς στον αγώνα της αντιμετώπισης των δυσμενών συνθηκών και της επιβίωσης έχει συνήθως μαζί της το παιδί ή τα παιδιά της, αφού ο πατέρας είτε έχει σκοτωθεί στις πολεμικές συγκρούσεις είτε έχει αιχμαλωτιστεί από τον εχθρό.

Η διαβίωση σε προσφυγικούς καταυλισμούς ή ακόμα και η φιλοξενία σε φιλικό ή συγγενικό πρόσωπο αποτελεί προσωρινή λύση και με ημερομηνία λήξεως για τον άνθρωπο που θέλει να συνεχίσει τη ζωή του με τον τρόπο που αυτός επιθυμεί. Συνεπώς, άμεσα η μητέρα καλείται να αναζητήσει εργασία σε έναν ξένο τόπο όπου, συνήθως, η αδήλωτη εργασία του αλλοδαπού και η εν γένει εκμετάλλευση του ξένου εργαζόμενου θεωρείται δεδομένη. Και, φυσικά, κάτω από αυτές τις συνθήκες η ανατροφή των παιδιών καθίσταται ακόμα πιο δυσχερής με αποτέλεσμα την ελλιπή τους μόρφωση και διατροφή, τη φιλασθένεια και την εκμετάλλευσή τους μέσω της παιδικής εργασίας. Επιπλέον, η οδύνη που νιώθει μια μητέρα – πρόσφυγας για το χαμό του παιδιού της κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής τους μετακίνησης σε άλλη χώρα είναι ανυπέρβλητη. Κοντά σ’ αυτό προστίθεται και το δράμα των παιδιών που καταλήγουν με την ιδιότητα του «ασυνόδευτου» βορά στα χέρια ντόπιων «κανιβαλιστών».

Όμως, το μαρτύριο της μητέρας εξαιτίας του πολέμου δε σταματά ποτέ, ακόμα κι αν αυτός φτάσει στο τέλος του. Είναι αυτή που θα αγωνιστεί για να ξαναφτιάξει το ρημαγμένο από τις μπόμπες σπιτικό της, για να στεγάσει το ανάπηρο ή ψυχικά τραυματισμένο παιδί της και να του προσφέρει τη θαλπωρή που του στέρησε όλο το προηγούμενο διάστημα ο πόλεμος και η προσφυγιά. Να αναπληρώσει τον – μάλλον – δυσαναπλήρωτο κλεμμένο χρόνο από την ειρηνική ζωή. Τον χρόνο του ανθρώπινου πόνου και της θλίψης που για πολλούς αποτέλεσε χρυσή ευκαιρία προσωπικής ανάδειξης και πλουτισμού. Και η μητέρα θα συνεχίζει τη ζωή της στους αιώνες με τη δαμόκλειο σπάθη του πολέμου πάνω από την ίδια και τα παιδιά της και οι παράφρονες αυτού του κόσμου θα εξακολουθούν να ορίζουν την τύχη της. Αχ, ζάβαλη μάικω, πότε θα καταλάβεις πως γεννάς και μεγαλώνεις τα μονάκριβα παιδιά σου για να τα χαίρεσαι εσύ η ίδια καρναβαλάκια ραίνοντάς τα με πολύχρωμο κομφετί κι όχι για να γίνουν μέσα σε μια στιγμή παραλογισμού και κερδοσκοπίας πολύτιμη καύσιμη ύλη στον ολετήρα του ιμπεριαλισμού και των «εμφυλίων πολέμων» της κεφαλαιοκρατίας…