Μία από τις πιο γνωστές και συνάμα πιο επίμονες προτάσεις του ΟΟΣΑ είναι τα λεγόμενα φοιτητικά δάνεια, που, σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό, θα απαλλάξουν τους φοιτητές και τις οικογένειές τους από τα βάρη των σπουδών τους.

Ετσι προτείνει τη «διεύρυνση της διαθεσιμότητας των φοιτητικών δανείων, ώστε να βοηθηθούν οι φοιτητές και οι οικογένειες που δεν διαθέτουν τα μέσα να χρηματοδοτήσουν το κόστος της Ανώτατης Εκπαίδευσης (κατοικία, εκπαιδευτικά υλικά που δεν παρέχονται δωρεάν κ.λπ.).

Είναι χρήσιμο, για να γίνει κατανοητή η ουσία της πρότασης του ΟΟΣΑ, να πάρει κανείς υπόψη την εμπειρία από άλλες χώρες όπου εδώ και πολλά χρόνια τα φοιτητικά δάνεια είναι ευρέως διαδεδομένα.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι οι ΗΠΑ, όπου τα φοιτητικά δάνεια υπάρχουν από το 1935! Σε άρθρο του Εconomist επισημαίνεται ότι τα πανεπιστημιακά δίδακτρα στις ΗΠΑ έχουν εδώ και χρόνια αυξηθεί ταχύτερα από την ικανότητα των Αμερικανών να τα αποπληρώνουν.

Σήμερα, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στην Ουάσινγκτον, το συνολικό χρέος των φοιτητών στις ΗΠΑ έχει φτάσει το αστρονομικό ποσό των 1,41 τρισ. δολαρίων, ποσό ρεκόρ στην ιστορία της χώρας!

Η αύξηση του χρέους στην εκπαίδευση παρομοιάζεται με το μαγείρεμα του αστακού. Η αύξηση στο σύνολο του χρέους των σπουδαστών συμβαίνει αργά αλλά σταθερά, έτσι ώστε όταν θα παρατηρήσουν ότι το νερό βράζει είναι ήδη μαγειρεμένοι.

Το πρόβλημα αυτό το συναντάμε βέβαια σε όλες τις χώρες που έχουν δίδακτρα (για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο).

Ο λόγος για τον οποίο όλοι αυτοί οι νέοι και οι οικογένειές τους επένδυσαν ήταν προφανώς διότι είχαν πειστεί ότι η επένδυση θα απέδιδε, θα έβρισκαν δηλαδή μια δουλειά που θα τους επέτρεπε να ζουν και να αποπληρώσουν και το δάνειο.

Αυτό όμως πλέον δεν υπάρχει και η γενιά του σήμερα απλά θυσιάζεται, ώστε να δώσει χώρο σε μια γενιά πολύ πιο «κινεζοποιημένη».

Οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή των φοιτητικών δανείων αλλά και των μηνιαίων δόσεων αποτελούν πλέον κανόνα, παρά τις προσπάθειες της πρώην κυβέρνησης Ομπάμα να δημιουργήσει ευνοϊκότερους όρους για τους φοιτητές-δανειολήπτες, για να μην τιναχθεί το σύστημα στον αέρα, καθώς ήδη οι αρχές αναφέρονταν στο συγκεκριμένο χρέος ως έναν κίνδυνο που θα μπορούσε να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ.

Φοιτητικά δάνεια Η αύξηση του χρέους στην εκπαίδευση παρομοιάζεται με το μαγείρεμα του αστακού. Η αύξηση στο σύνολο του χρέους των σπουδαστών συμβαίνει αργά αλλά σταθερά, έτσι ώστε όταν θα παρατηρήσουν ότι το νερό βράζει, είναι ήδη μαγειρεμένοι |

Από την πλευρά του ο νέος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επέκρινε το χρέος των φοιτητών κατά την προεκλογική του εκστρατεία, παρομοιάζοντάς το με μια «άγκυρα» που τραβά κάτω τους Αμερικανούς φοιτητές και τους εμποδίζει να αναπτυχθούν!

Ωστόσο, αν τα φοιτητικά δάνεια αποτελούν θηλιά για τους σπουδαστές, ο δανεισμός των Πανεπιστημίων βάζει φωτιά στα αποθεματικά και την περιουσία των ίδιων των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

Αυτό φανερώνει μια εξόχως αποκαλυπτική έρευνα που έχει την υπογραφή του πανεπιστημιακού και πρώην προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ), Λάζαρου Απέκη, για τον δανεισμό των Πανεπιστημίων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία φέρνει στο φως της δημοσιότητας άγνωστες στην εκπαιδευτική κοινότητα πτυχές του σχεδιασμού ελέγχου των ελληνικών Πανεπιστημίων.

Στις 22-12-16, σε πανηγυρική τελετή, υπογράφτηκε, παρουσία του προέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου, η συμφωνία για χορήγηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δανείου 138 εκατ. ευρώ για εννέα ελληνικά Πανεπιστήμια.

Σύμφωνα με τον Λάζαρο Απέκη, κατά τα πρότυπα των πολιτικών ηγεσιών οι πανεπιστημιακές αρχές επέλεξαν τον δανεισμό χωρίς να έχει προηγηθεί καμία συζήτηση των όρων και των συνεπειών για τα Πανεπιστήμια και τη λειτουργία τους.

Στο πλαίσιο των κυβερνητικών επιλογών και με τις ευλογίες της κυβέρνησης, οι «πρόθυμοι» πρυτάνεις, αποδεχόμενοι σαν μοιραία την εγκατάλειψη των Πανεπιστημίων από τη δημόσια χρηματοδότηση και αφού επί χρόνια διαχειρίζονται τον οικονομικό μαρασμό των Ιδρυμάτων τους, σχεδόν σιωπηρά επέλεξαν τον δρόμο του δανεισμού.

Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, η συμφωνία επετεύχθη έπειτα από προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από περίπου ένα χρόνο από τη Σύνοδο των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων ύστερα από συνεχείς επισκέψεις στο Λουξεμβούργο (έδρα της ΕΤΕπ) του εκπροσώπου της συνόδου.

Είναι αποκαλυπτική μια αθέατη δραστηριότητα της ΕΤΕπ, όπως αναφέρουν μέσα ενημέρωσης: «Το πρώτο της πακέτο “κόκκινων” δανείων από ελληνικές τράπεζες αναμένεται να αγοράσει τις επόμενες εβδομάδες η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, σύμφωνα με τη διευθύντρια Σαμπίνα Ντζιούρμαν.

Η Σ. Ντζιούρμαν δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερ ότι οι κινήσεις της ΕΤΕπ αναμένεται να διαμορφώσουν το ύψος της δαπάνης της στην Ελλάδα φέτος πάνω από τα 320 εκατ. ευρώ που δαπάνησε πέρυσι.

Η ίδια ανέφερε ότι η ΕΤΕπ έχει εκπλαγεί θετικά από το ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί έως τώρα από τον ιδιωτικό τομέα για την Ελλάδα και ότι συζητά με δυνητικούς επενδυτές σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, οι οποίοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διαχείριση πακέτων “κόκκινων” δανείων στο μέλλον».

Ποια είναι όμως η ΕΤΕπ;

Δηλαδή η ΕΤΕπ δεν περιορίζεται στη «συμβολή της στην επίτευξη των στόχων της Ε.Ε.», για τους οποίους έχουμε ολέθρια εμπειρία, δρα και σαν ένας κερδοσκοπικός γύπας!

Και τα ερωτήματα είναι αμείλικτα:

►α. Ποιες θα είναι οι εγγυήσεις για τη χορήγηση και ποιος τις παρέχει (τα Πανεπιστήμια, το κράτος);

■ Αν τις παρέχει το κράτος, που είναι σε πλήρη αδυναμία να αντιμετωπίσει τα δικά του προβλήματα δανεισμού, αυτό θα οδηγήσει γρήγορα σε «κυρώσεις» και μέτρα εις βάρος τόσο του κράτους όσο και των δανειζόμενων Πανεπιστημίων.

■ Αν τις εγγυήσεις τις παρέχει το εκάστοτε Ιδρυμα, αυτό θα είναι τελείως καταστροφικό επειδή θα υποθηκεύσει όποια περιουσιακά στοιχεία διαθέτει.

►β. Με ποιους πόρους θα αποπληρώνονται; Αν είναι υποχρέωση των Ιδρυμάτων, από πού θα προκύψουν πόροι, όταν η δημόσια χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων έχει περικοπεί κατά σχεδόν 80% σε σχέση με το 2009;

Θα προκύψουν από την εμπορική αξιοποίηση ή την εκποίηση της ιδιαίτερης περιουσίας του κάθε Ιδρύματος (για ορισμένα παλαιά είναι σημαντική), όπως πρότεινε ο Αντ. Λιάκος αναλυτικά; Βέβαια υπάρχει και η «πάγια» λύση του αέναου δανεισμού, όπως κάνουν οι κυβερνήσεις.

Η εξέλιξη να έχουμε και εδώ μη εξυπηρετούμενα «κόκκινα» δάνεια των Πανεπιστημίων, που θα πωλούνται από την ΕΤΕπ σε διάφορoυς κερδοσκοπικούς γύπες, δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Αλλωστε, όπως αναφέρθηκε, κάτι τέτοιο είναι μέσα στις δραστηριότητές της. Είναι, τέλος, αναμενόμενη η απαίτηση της ΕΤΕπ να ασκεί εποπτεία στα Ιδρύματα για να ελέγχει την πορεία των χρηματοδοτήσεων, κάτι που θα έχει σοβαρές συνέπειες στη φυσιογνωμία και τον ρόλο των Ιδρυμάτων.

Χρήστος Κάτσικας