Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης

Είναι ένα από τα σκοτεινότερα κεφάλαια της αμερικανικής ιστορίας του 20ού αιώνα, τόσο ζοφερού, που ενέπνευσε ακόμη και τους ναζί. Πρόκειται για το κρατικό πρόγραμμα αναγκαστικής στείρωσης με ρατσιστικά κριτήρια.

Η εφημερίδα «The New York Times» φέρνει ξανά τα στοιχεία στην επιφάνεια και θυμάται την πολύκροτη υπόθεση των αδελφών Ρελφ, που θα αποκάλυπτε το εύρος των κρατικών προγραμμάτων ευγονικής με θύματα χιλιάδες ανθρώπους από τις μαύρες, ιθαγενείς, φτωχές κοινότητες, καθώς και ανθρώπους με νοητική υστέρηση.

Το 1973, οι αδελφές Ρελφ (Relf), η 14χρονη Μίνι Λι (Minnie Lee) και η 12χρονη Μαίρη Άλις (Mary Alice) απήχθησαν, ουσιαστικά, από το σπίτι τους  και στειρώθηκαν, παρά τη θέλησή τους και χωρίς την  συγκατάθεση των γονιών τους, σε μια ομοσπονδιακή κλινική. Μια μήνυση που υποβλήθηκε για λογαριασμό τους, βοήθησε να αποκαλυφθεί, ότι περισσότερες από 100.000 γυναίκες – κυρίως μαύρες, Λατίνες και ιθαγενείς – στειρώθηκαν στο πλαίσιο προγραμμάτων της κυβέρνησης των ΗΠΑ, σε ένα βάθος δεκαετιών.

Όπως γράφει η εφημερίδα, από το 1907 έως το 1932, 32 πολιτείες των ΗΠΑ ψήφισαν νόμους ευγονικής, που επέτρεπαν στις πολιτειακές αρχές να στειρώνουν «τρελούς», «καθυστερημένους», «εξαρτημένους» και «άρρωστους».

Η ιστορία της νομιμοποιημένης αναγκαστικής στείρωσης από το κράτος ξεκινά το 1907, όταν η Ιντιάνα έγινε η πρώτη πολιτεία που ψήφισε έναν νόμο ευγονικής, ο οποίος προέβλεπε την ακούσια στείρωση «επιβεβαιωμένων εγκληματιών, ηλίθιων και βιαστών».

Τα θύματα αρχικά  ήταν κυρίως άνδρες που θεωρούνταν ότι «εγκλημάτησαν» με «υπερβολικό αυνανισμό» ‘η ομοφυλοφιλία.

Μέχρι το 1930, οι γυναίκες έγιναν η πλειοψηφία των θυμάτων. Σε αυτό συντέλεσε και η ανάπτυξη της απολίνωσης των σαλπίγγων για τη στείρωση των γυναικών.

Αυτή η διαδικασία κωδικοποιήθηκε το 1927, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο υποστήριξε το δικαίωμα της πολιτείας της Βιρτζίνια να στειρώσει την Κάρι Μπακ, μια 20χρονη λευκή γυναίκα, χωρίς τη συγκατάθεσή της.

Το 1933 οι ναζί αντέγραψαν την σχετική αμερικανική νομοθεσία και κλιμάκωσαν, στειρώνοντας 400.000 παιδιά και ενήλικες, κυρίως Εβραίους και άλλους «ανεπιθύμητους». 

Η τελευταία νομοθεσία ευγονικής στις Ηνωμένες Πολιτείες ψηφίστηκε στη Τζόρτζια το 1937.

Ωστόσο, η πρακτική δεν σταμάτησε. Η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα ψήφου, Φάνι Λου Χάμερ (Fannie Lou Hamer) υποβλήθηκε σε υστερεκτομή χωρίς τη συγκατάθεσή της το 1961, κατά την εγχείρηση αφαίρεσης όγκου της μήτρας.

Καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη του εύρους της ευγονικής στις ΗΠΑ έπαιξε η μαύρη κοινωνική λειτουργός Τζέσι Μπλάι (Jessie Bly). Το 1972 κλήθηκε από τον εργοδότη της, την καθολική εκκλησία, να ελέγξει τις συνθήκες ζωής μιας φτωχής μαύρης οικογένειας.

Ήταν η οκταμελής οικογένεια των Ρελφ (γονείς και έξι παιδιά) που ζούσαν σε μια παράγκα από χαρτόκουτα. Ήταν αγράμματοι εργάτες γης που κατέφυγαν στα αστικά κέντρα  λόγω της  ανεργίας.

Η Μπλάι πήγε και τη Μαίρη Άλις, την μικρή κόρη της οικογένειας που γεννήθηκε με φυσική και νοητική αναπηρία, σε παιδίατρο που ειδικευόταν στις αναπτυξιακές αναπηρίες για να αξιολογήσει την κατάστασή της. Σήμερα θεωρεί ότι εκείνη η επίσκεψη στη διαγνωστική μονάδα που χρηματοδοτούνταν από την κυβέρνηση έβαλε τα κορίτσια των Ρελφ στο «ραντάρ» της κλινικής οικογενειακού προγραμματισμού που θα κανόνιζε τελικά τις στειρώσεις.

Η δομή

Αυτή και άλλες ανάλογες υπηρεσίες είχαν «ομπρέλα» το Γραφείο Οικονομικών Ευκαιριών, μια ομοσπονδιακή υπηρεσία που ιδρύθηκε το 1964 ως μέρος του «πολέμου κατά της φτώχειας».

Από το 1968 ενισχύθηκαν οι υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού σε μια προσπάθεια να χτυπήσει τη λεγόμενη «πληθυσμιακή βόμβα».

Στόχευαν ιδιαίτερα στις φτωχές γυναίκες, υποστηρίζοντας ότι η φτώχεια γεννούσε περισσότερη φτώχεια, επομένως η αποτροπή των μωρών – ιδίως των εκτός γάμου – προσέφερε μια «λύση».

«Πειραματόζωα»

Η διαδικασία ξεκίνησε με την 16χρονη κόρη των Ρελφ, την Κέιτι, στην οποία χορήγησαν το αντισυλληπτικό Depo-Provera. Τότε, το φάρμακο βρισκόταν ακόμη στο στάδιο της έρευνας και δεν είχε  εγκριθεί από το F.D.A.

Μεταξύ 1967 και 1978, 11.400 κυρίως φτωχές μαύρες γυναίκες έλαβαν το φάρμακο, παρά τις σοβαρές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της έντονης εμμηνορροϊκής αιμορραγίας και της σχεδόν αυτοκτονικής κατάθλιψης.

Η κλινική στο Μοντγκόμερι δεν έλαβε ποτέ άδεια να κάνει τις ενέσεις ούτε εξήγησε επαρκώς τις παρενέργειες στην Κέιτι ή στη μητέρα της. Λίγο αργότερα, η Μίνι Λι και η Μαίρη Άλις έλαβαν επίσης το Depo-Provera.

Τον Μάρτιο του 1973, η Κέιτι μεταφέρθηκε και πάλι στην κλινική οικογενειακού προγραμματισμού, αυτή τη φορά για τοποθέτηση IUD (σσ: Ενδομήτρια αντισυλληπτική συσκευή).

Στο μεταξύ, Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων δεν έδωσε άδεια στο Depo-Provera λόγω της σύνδεσής του με εμφάνιση καρκίνου.

Αν και η Κέιτι ήταν κάτω από την ηλικία συναίνεσης, οι γονείς της επέμεναν ότι δεν τους ζητήθηκε άδεια.

Στις 13 Ιουνίου 1973, τα δύο μικρότερα κορίτσια, τότε 14 και 12 ετών, οδηγήθηκαν στο νοσοκομείο Professional Center.

Εκεί η Μίνι υπέγραψε ένα χαρτί – με «Χ» αφού ήταν αναλφάβητη –  χωρίς να γνωρίζει πως αυτό θα σήμαινε ότι οι κόρες της δεν θα μπορούσαν ποτέ να κάνουν παιδιά. Λίγο αργότερα, τα κορίτσια θα στειρώνονταν.

Η αποκάλυψη

Η Τζέσι Μπλάι απευθύνθηκε σε ένα δικηγορικό γραφείο εξειδικευμένο στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανέλαβαν την υπόθεση των κοριτσιών.

Ακολούθησε σάλος που τράβηξε την προσοχή του Δημοκρατικού γερουσιαστή της Μασαχουσέτης, Έντουαρντ Κένεντι, ο οποίος κάλεσε τους Ρελφ να εμφανιστούν σε ακρόαση στο Κογκρέσο. 

Έτσι αποκαλύφθηκε ένα μοτίβο αναγκαστικής στείρωσης, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και εφαρμοζόταν για δεκαετίες. 

Η κλινική όπου στειρώθηκαν οι αδελφές Ρελφ και ακόμη 11 έφηβα κορίτσια ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Χαρακτηριστικά:

• Βόρεια Καρολίνα: 7.600 στειρώσεις (1929 – 1974). 
• Καλιφόρνια, 17.000 στειρώσεις (1920 – 1945).
• Μεταξύ 1973 και 1976, στειρώθηκαν 3.406 ιθαγενείς Αμερικανίδες χωρίς την άδειά τους.
• Πάνω από το 37% των γυναικών από το Πουέρτο Ρίκο στειρώθηκαν μεταξύ 1930 – 1970. Οι ΗΠΑ εφάρμοσαν ευγονική στην χώρα από το 1898, με την δικαιολογία ότι ο υπερπληθυσμός θα αύξανε τη φτώχεια.

Η εξαναγκαστική αντισύλληψη, συμπεριλαμβανομένης της στείρωσης, συνεχίστηκε στον 21ο αιώνα.

Το 2013 αποκαλύφθηκε ότι γιατροί με σύμβαση με το κράτος  στείρωσαν σχεδόν 150 τρόφιμες από το 2006 έως το 2010.

Από το 1997 έως το 2010, το κράτος πλήρωσε χιλιάδες δολάρια σε γιατρούς για αναγκαστικές στειρώσεις. 

πηγή: tvxs.gr