Την άνοιξη του 1943 δημιουργήθηκε στο Αουσβιτς-Μπιρκενάου με διαταγή των Ες-Ες μια γυναικεία ορχήστρα από νέες κοπέλες διαφόρων εθνικοτήτων με σκοπό πρωτίστως την “ομαλή” λειτουργία του στρατοπέδου, που θα ανέβαζε το ηθικό των κρατούμενων αλλά και για την ψυχαγωγία των ίδιων των Ες-Ες που ήταν υπεύθυνοι για το στρατόπεδο και την φύλαξή του.

Η Madchenorchester von Auswitz-η Ορχήστρα Κοριτσιών στη κυριολεξία- που δημιουργήθηκε τον Απρίλιο από τους Γερμανούς ήταν σίγουρα ένα εργαλείο προπαγάνδας ως προς τους λίγους επισκέπτες από διάφορους φορείς,που επιθεωρούσαν κατά κάποιον τρόπο το Άουσβιτς-Μπιρκενάου, αποσκοπώντας να κρύψει την πραγματικότητα των θαλάμων αερίων, να παρουσιάσει μια πλαστή πραγματικότητα και επίσης να στέλνει ψευδείς ειδήσεις στη Γερμανία για μια “κανονικότητα” ενός στρατοπέδου που παρουσιάζονταν σαν στρατόπεδο εργασίας με επαρκή στέγη και σίτιση για τους σκλάβους “εργάτες”. Ήταν μια πλήρης εξαπάτηση.

Την ορχήστρα στην αρχή διηύθυνε η Πολωνέζα καθηγήτρια μουσικής Zofia Czaijkowska που παρέμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι τον Μάιο του 1943 όταν επιτράπηκε να μπουν στην ορχήστρα και εβραίες κρατούμενες. Σε όλη  την διάρκειά της είχε σχεδόν 60 μέλη και 3 διευθύντριες ορχήστρας. Τα μέλη της ορχήστρας ήταν κοπέλες από την Ελλάδα, την Πολωνία, την Γερμανία την Ουγγαρία την Ουκρανία και το Βέλγιο. Ξεκινώντας από τον Ιούνιο του 1943 η δουλειά της ορχήστρας ήταν να παίζει μουσική ώρες ολόκληρες, μέσα στη βροχή και το χιόνι, στην πύλη του στρατοπέδου , εκεί που έβγαιναν τα “συνεργεία” των μισοπεθαμένων σκλάβων εργατών να πάνε για την δουλειά της ημέρας και όταν επέστρεφαν. Η μουσική που έπαιζαν συνήθως ήταν στρατιωτικά εμβατήρια και φολκλορικά πολωνέζικα τραγούδια.

Η ορχήστρα έδινε συναυλίες τα Σαββατοκύριακα για τα Ες-Ες διασκεδάζοντάς τους και στις γιορτές τους. Έπαιζαν επίσης για τους αρρώστους και τους τραυματίες κρατούμενους στο αναρρωτήριο, και κάπου-κάπου έπαιζαν και για τους νεο-αφιχθέντες ή κατά τη διάρκεια της επιλογής, μια εφιαλτική διαδικασία που τρομοκρατούσε τους κρατούμενους, όπου χώριζαν αυτούς που θα πήγαιναν για δουλειά από αυτούς που θα πήγαιναν στους θαλάμους αερίων.

Η γυναικεία ορχήστρα είχε επαφές και με την αντρική ορχήστρα του Άουσβιτς, και πολλές φορές κρατούμενοι μέλη της ορχήστρας πέρναγαν απέναντι για να διδάξουν βιολί σε κάποια μέλη της γυναικείας ορχήστρας. Η γυναικεία ορχήστρα δεν εξασφάλιζε την επιβίωση των μελών της, αλλά παρέτεινε την ζωή τους και τις γλίτωνε από την τυχαία επιλογή που οδηγούσε στους θαλάμους αερίων. Η μεταχείρισή τους από τους φύλακες και τους Κάπο ήταν σίγουρα καλύτερη και έτρωγαν λίγο περισσότερο από τις άλλες κρατούμενες.

Τα μέλη της ορχήστρας δεν είχαν αυταπάτες. Κάθε στιγμή, παρόλα τα λίγα τους προνόμια, δεν έπαυε να είναι θανάσιμα επικίνδυνη, να ξυλοκοπηθούν, ή και να καταλήξουν στους θαλάμους αερίων σε κάποια τυχαία επιλογή. Οι κοπέλες γνώριζαν ότι ήταν στο έλεος των Ες-Ες και θα μπορούσαν να χάσουν την ζωή τους για ένα καπρίτσιο τους, ή αν τους δυσαρεστούσαν. Και ενώ ευγνωμονούσαν την Ορχήστρα που τις κράταγε ζωντανές, ζούσαν σε μια κατάσταση  μόνιμης “αναβολής” όπως αναφέρει και στο βιβλίο των αναμνήσεων της “Αναβολή για την Ορχήστρα”, η γαλλο-εβραία Φάνια Φενελόν που δίνει μία από τις λιγοστές μαρτυρίες που υπάρχουν για την γυναικεία Ορχήστρα του Άουσβιτς. Η Φενελόν έπαιζε πιάνο και τραγουδούσε. Γεννήθηκε το 1908 στο Παρίσι και με το ξέσπασμα του πολέμου, εντάχθηκε στη γαλλική Αντίσταση αλλά συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου.

Την 1η Νοεμβρίου του 1944 οι Εβραίες της ορχήστρας μεταφέρθηκαν με τρένα εμπορευμάτων στο στρατόπεδο Bergen-Belsen όπου δεν υπήρχε ορχήστρα και δεν είχαν κανένα προνόμιο. Στις 18 Ιανουαρίου του 1945 οι υπόλοιπες κοπέλες της ορχήστρας, ανάμεσα τους αρκετές Πολωνέζες μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ravensbruck. Εκείνη την χρονιά το Άουσβιτς έκλεισε οριστικά για να περάσει στην ιστορία σαν το πιο θανάσιμο όλων των στρατοπέδων εξόντωσης και να γίνει το εφιαλτικό σύμβολο του ναζισμού.

Σήμερα υπάρχουν ακόμη στη ζωή δύο από τις γυναίκες της ορχήστρας, η Anita Lasker Wallfisch και η 95χρονη Esther Bejarano, που έπαιζε ακορντεόν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Bejarano, ενώ είχε μεταναστεύσει στο Ισραήλ, το εγκατέλειψε μαζί με τον άνδρα της και γύρισε στη Γερμανία, γιατί δεν άντεχε πιά την δολοφονική μεταχείριση των Παλαιστινίων από τους Ισραηλινούς. Η θαραλέα αυτή γυναίκα δεν έπαψε ποτέ να ασκεί κριτική στο Ισραήλ υπέρ των Παλαιστινίων, και όταν ζούσε εκεί. H Anita Lasker Wallfisch θυμάται ότι της είχε ζητήσει ο Γιόζεφ Μένγκελε να του παίξει το Traumerei του Schumann.

Μέσα στην αβεβαιότητα του στρατοπέδου θανάτου που ήταν το Άουσβιτς-Μπιρκενάου, όλες οι γυναίκες της ορχήστρας πάλεψαν με τις τρομακτικές αντιξοότητες, πέρασαν τις δοκιμασίες και πολλές υπέφεραν από ενοχές μετά τον πόλεμο, όπως όλες/όλοι οι επιζήσαντες. Είναι ένα κομμάτι της Ιστορίας που δεν πρέπει να ξεχάσουμε.

με πληροφορίες από: tomov.gr