Την ίδια ώρα που πάνω από 70.000 ώρες χάνονται κάθε εβδομάδα από τα Γυμνάσια, Λύκεια και ΕΠΑ.Λ. της χώρας λόγω κενών (μόνο μέσα στον Οκτώβριο χάθηκαν πάνω από 300.000 ώρες μαθημάτων), προωθούνται, πολλές φορές αθόρυβα, παρεμβάσεις που ροκανίζουν τον δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης καθώς και το σύνολο των εργασιακών και μορφωτικών δικαιωμάτων εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων. Η προώθηση της εκπαίδευσης της αγοράς και του σχολείου-επιχείρηση διαμέσου της σχολικής αυτονομίας, της αποκέντρωσης, της αξιολόγησης εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων αποτελεί προτεραιότητα της κυρίαρχης πολιτικής.

Οσα παραθέτουμε παρακάτω αποτελούν μια σειρά από -εκ πρώτης όψεως- ασύνδετα συμβάντα στην ελληνική εκπαίδευση. Πρόκειται, ωστόσο, για μια σειρά «επεισοδίων» που συνθέτουν, μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, το παζλ μιας εκπαίδευσης στην οποία επιχειρείται η αλλαγή DNA.

«Noesis» ή πώς μια ιδιωτική εταιρεία λειτουργεί ως μεσάζοντας για τη χρηματοδότηση των σχολικών μονάδων

Μέχρι τις 22 Νοεμβρίου καλούνται οι καθηγητές των ΕΠΑ.Λ. να υποβάλουν «σχέδια δράσης» στην ιδιωτική εταιρεία «Noesis». Σύμφωνα με τις διακηρύξεις του προγράμματος, τα σχέδια δράσης πρέπει να «προωθούν την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την επιχειρηματικότητα στα σχολεία». Οι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν τα σχέδια μεμονωμένα ή σε ομάδες και αυτά εγκρίνονται ή απορρίπτονται από την ιδιωτική εταιρεία, η οποία λειτουργεί ως μεσάζοντας για την ένταξή τους στη χρηματοδότηση.

Τα σχέδια που θα εγκριθούν τελικά θα χρηματοδοτηθούν με 2.430 € το καθένα από κονδύλια ΕΣΠΑ, χρήματα δηλαδή του κρατικού προϋπολογισμού και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Για τα ΕΠΑ.Λ. της εγκατάλειψης, της υποχρηματοδότησης, των συρρικνωμένων τομέων και των εξαφανισμένων ειδικοτήτων τα χρήματα αυτά λειτουργούν σαν δέλεαρ, αφού μπορούν να καλύψουν ακόμα και άμεσες λειτουργικές ανάγκες ή και ανάγκες εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των υποδομών τους.

Με τα «σχέδια δράσης» η Πολιτεία πετάει το μπαλάκι στους εκπαιδευτικούς ώστε να βρουν μόνοι τους χρηματοδότηση για την κάλυψη βασικών αναγκών των σχολείων. Το βασικότερο όμως στοιχείο του προγράμματος αυτού είναι ότι για πρώτη φορά μια ιδιωτική εταιρεία παρεμβαίνει τόσο άμεσα στη λειτουργία του δημόσιου σχολείου –αφού αποφασίζει ποιο σχέδιο θα υλοποιηθεί και ποιο όχι– ανοίγοντας έτσι τον δρόμο στην ενεργότερη εμπλοκή των επιχειρήσεων στη διαχείριση του δημόσιου σχολείου.

Δούρειος ίππος της αξιολόγησης

Οπως πολύ σωστά επισημαίνει με ανακοίνωσή της η Αγωνιστική Παρέμβαση Εκπαιδευτικών στη Ζ΄ ΕΛΜΕ Αθήνας, οι καθηγητές, μέσα από την προσπάθεια κατάθεσης προτάσεων και αναζήτησης χρηματοδότησης, ωθούνται να ακολουθήσουν ατομική πορεία, να χτίσουν την καριέρα και το portfolio τους, να γίνουν τελικά «μάνατζερ» του εαυτού τους. Είναι έτσι προφανές ότι όσοι εκπαιδευτικοί υποταχθούν σε αυτή την αντίληψη είναι ήδη έτοιμοι να υπηρετήσουν την αξιολόγηση. Παράλληλα τα σχολεία, οι καθηγητές, οι τομείς και ειδικότητες είναι πιθανόν να μπλεχτούν όλοι σε έναν ακήρυχτο εμφύλιο πόλεμο, μιας και τα σχέδια δράσης δεν θα είναι για όλους. Θα επιβραβευτούν τα καλύτερα, δίνοντας κύρος στους καθηγητές, τους τομείς και το σχολείο που θα τα υλοποιεί.

Ανταγωνισμός σχολείων

Από τη μία, λοιπόν, τα ΕΠΑ.Λ. θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους, έχοντας εγκαινιάσει άτυπα την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, από την άλλη θα καλούνται να ανταγωνιστούν τα Γενικά Λύκεια με σκοπό να προσελκύσουν περισσότερους μαθητές. Τον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο τύπων σχολείων έχει προκαλέσει το ίδιο το υπουργείο Παιδείας: με τα διαφημιστικά σποτ, τα φυλλάδια, τις αφίσες και τη συνεχή πλύση εγκεφάλου στους μαθητές Γυμνασίου να επιλέξουν ΕΠΑ.Λ.

Ο σκοπός είναι γνωστός: τόσο ο ΟΟΣΑ, όσο και η Ε.Ε. επιμένουν ότι θα πρέπει να αυξηθεί «η ελκυστικότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και η συμμετοχή σε αυτήν». Το 70% των μαθητών φοιτά σε Γενικά Λύκεια και το 30% σε ΕΠΑ.Λ. Επιθυμούν το ποσοστό των μαθητών που φοιτά σε ΕΠΑ.Λ. να φτάσει τουλάχιστον τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι το 47%, αν όχι να τον ξεπεράσει. Ηδη την τελευταία διετία είχαμε αύξηση 10% στους μαθητές των ΕΠΑ.Λ.

Πώς όμως θα υλοποιηθεί αυτή η βίαιη μετακίνηση μαθητικού πληθυσμού από τα Γενικά Λύκεια στα Επαγγελματικά; Πρώτα πρώτα μέσω της προσωρινά ευκολότερης εισαγωγής στα ΑΕΙ και της παράλληλης αύξησης της δυσκολίας για την απόκτηση απολυτηρίου Γενικού Λυκείου, με τις νέου τύπου εξετάσεις μέσω τράπεζας θεμάτων που προγραμμάτισε η προηγούμενη κυβέρνηση και δεν φαίνεται να ακυρώνει η τωρινή.

Το βασικότερο δέλεαρ για τους μαθητές είναι ο θεσμός της μαθητείας. Κάθε χρόνο ο αριθμός των μαθητευόμενων διπλασιάζεται, φτάνοντας πέρυσι τους 5.000. Με τη μαθητεία, οι απόφοιτοι του ΕΠΑ.Λ. αποκτούν μέσω εξετάσεων δίπλωμα επιπέδου 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων του ΕΟΠΠΕΠ. Μέσω του προγράμματος αυτού οι απόφοιτοι της Γ΄ Τάξης βρίσκουν δουλειά για εννιά μήνες. Το σχολείο γίνεται «γραφείο ευρέσεως εργασίας» και μάλιστα κακοπληρωμένης, με μόλις 300€, επιδοτούμενα από την Ε.Ε., άρα ο εργοδότης δεν πληρώνει τίποτα! Πολλές φορές, δε, οι ίδιοι οι απόφοιτοι βρίσκουν τις θέσεις μαθητείας που θα καλύψουν! Οταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα μαθητείας αναζητούνται νέοι 18χρονοι, οι οποίοι έχουν προτεραιότητα έναντι των παλαιών. Οι παλιοί μαθητευόμενοι βγαίνουν στην ανεργία, ελπίζοντας στο μέλλον σε κάποιο πρόγραμμα του ΟΑΕΔ.

Δεν είναι τόσο το προφανέστατο όφελος για τον εργοδότη που προσφέρει το πρόγραμμα της μαθητείας όσο η κουλτούρα του «ελαστικού» νέου εργαζομένου που εγχαράσσει στα παιδιά του ΕΠΑ.Λ.: μισθοί πείνας σε μία εργασία/απασχόληση που θα εναλλάσσεται αέναα με την ανεργία, ανάγκη διαρκούς επανακατάρτισης με ίδιο κόστος, το κυνήγι των προσόντων κ.λπ.

Επιπλέον η μαθητεία, καθώς προβλέπει θέσεις και σε τομείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, έρχεται για να αναπληρώσει όπως όπως τις τεράστιες ανάγκες σε προσωπικό σε κρίσιμες δημόσιες λειτουργίες, όπως είναι λ.χ. τα νοσοκομεία· έτσι όμως παρατείνεται το καθεστώς της μόνιμης υποστελέχωσης των υπηρεσιών αυτών και της αδιοριστίας του επιστημονικού δυναμικού και γενικεύεται η ελαστική εργασία.

Εκπαίδευση στις «αξίες» του ιμπεριαλισμού…

Η επέκταση του προγράμματος ανταλλαγής μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «Future Leaders Exchange» (FLEX) από το υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας και το Τμήμα Δημοσίων Υποθέσεων της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα ανακοινώθηκε με επείγουσα εγκύκλιο προς τα σχολεία. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι κομμάτι της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα, με στόχο τις συνειδήσεις των νέων, σε μία περίοδο μάλιστα κατά την οποία εξελίσσεται ο «Στρατηγικός Διάλογος» Ελλάδας – ΗΠΑ και σχεδιάζεται η βαθύτερη εμπλοκή της χώρας μας στα σχέδια της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Σύμφωνα με τη σχετική εγκύκλιο, το πρόγραμμα FLEX δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να μάθουν για τους ανθρώπους και την κουλτούρα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, υλοποιώντας τη σύσταση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς την Ελλάδα «μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα να αμβλύνει τα αισθήματα αντιαμερικανισμού που υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία». Είναι φανερό ότι οι ειδικοί του υπουργείου Εξωτερικών -παρεμβαίνοντας στην εκπαίδευση- δεν διστάζουν να παρουσιάσουν στα μάτια της νέας γενιάς τα αμερικανικά γεράκια του πολέμου σαν «περιστέρια της ειρήνης και της δημοκρατίας».

Χρήστος Κάτσικας, μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης