Αδάμ Αδαμόπουλος

Ο Ηρόδοτος δεν διστάζει να αποκαλέσει τον Καμβύση τρελό, γιατί δοκίμασε να κοροϊδέψει τα ιερά και τα έθιμα. Παραθέτει δε το περιστατικό όπου ο Δαρείος ρώτησε τους Έλληνες για πόσα χρήματα θα έτρωγαν τους νεκρούς πατέρες τους και αυτοί απάντησαν ότι κάτι τέτοιο είναι απολύτως αδύνατον. Στη συνέχεια, ο Δαρείος ρώτησε τους Ινδούς Καλλατίες (που έτρωγαν τους γονείς τους) για πόσα χρήματα θα έκαιγαν τους νεκρούς πατέρες τους. Οι Καλλατίες έβαλαν τις φωνές και του σύστησαν να μη λέει τέτοια φρικτά πράγματα («Ιστορίαι», Βιβλίο Γ’ (Θάλεια), 3.38.1-4).

Αυτό που για τους Έλληνες του 6ου π.Χ. αιώνα αποτελεί ύψιστο καθήκον, απόδοση τιμών και ένδειξη σεβασμού απέναντι στους νεκρούς, είναι αποτροπιαστικά φρικτό για τους Καλλατίες. Σημερινοί πρόσφυγες στα σύνορα του Έβρου αναγκάστηκαν να εφεύρουν και να εφαρμόσουν καινοφανή έθιμα ταφής. Επί μέρες βύθισαν το νεκρό σώμα μιας μικρής κόρης στα νερά του ποταμού, ώστε να καθυστερήσει η διαδικασία της σήψης. Στο ίδιο διάστημα, οι αρμόδιες αρχές παρέμεναν άπραγες στο δράμα της άταφης νεκρής, με τους εγκλωβισμένους σε νησίδα του ποταμού συγγενείς της να ικετεύουν και να εκλιπαρούν για τα στοιχειώδη που επιβάλλει η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Κι όμως. Ως σύγχρονοι Κρέοντες, οι αρμόδιοι παρέμειναν επί μέρες ασυγκίνητοι στις ικεσίες μιας σύγχρονης Αντιγόνης να της επιτραπεί να θάψει αξιοπρεπώς το παιδί της. Η βαρβαρότητά τους ίσως έχει φτάσει στο σημείο που αδυνατούν να κατανοήσουν ακόμα και την ιερότητα της εκεχειρίας μεταξύ εμπολέμων, προκειμένου να ταφούν οι νεκροί. Ανάλγητοι, δεν παραδειγματίζονται στο ελάχιστο από την αποδοχή εκ μέρους του Αχιλλέα της παράκλησης του Πρίαμου να του παραδοθεί το νεκρό σώμα του Εκτορα, προκειμένου να ταφεί με τις δέουσες τιμές.

Του Αχιλλέα, που νωρίτερα είχε διαπράξει ύβρη, περιφέροντας το πτώμα του Έκτορα γύρω από τα τείχη της Τροίας. Του Αχιλλέα, που συντετριμμένος, μαζί με τον Πρίαμο θρηνούν τον χαμένο Έκτορα. Αυτό, ίσως το πιο συγκλονιστικό επεισόδιο στην ακροτελεύτια ραψωδία Ω της Ιλιάδας, πανάρχαιο παράδειγμα της δύναμης της ικεσίας, της μεγαλοσύνης του ελέους, της λύτρωσης μέσω του κοινού θρήνου, δεν τους αγγίζει στο παραμικρό. Κι ας θεωρείται η σκηνή αυτή ως η απαρχή της οικοδόμησης των πανανθρώπινων αξιών του σύγχρονου πολιτισμού.

Όλοι αυτοί δεν έχουν κανένα λόγο, δεν αισθάνονται καμία ανάγκη να ανατρέξουν στον Όμηρο, στον Ηρόδοτο, στον Σοφοκλή για να αντλήσουν διδάγματα. Ισχύς τους δεν είναι η αγάπη των λαών τους, αλλά η απαξίωση και η ωμή επίδειξη αναλγησίας στους αδύναμους, στους κατατρεγμένους, στους ικέτες. Η Ιστορία θα τους θάψει. Με τις δέουσες τιμές.

*(Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής – Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης