Ο τρόπος που σκεφτόμαστε ούτε ενιαίος είναι, ούτε αθώος. Ο κάθε άνθρωπος φτιάχνει ένα φίλτρο που προσλαμβάνει ιδέες, εικόνες, παραστάσεις, «ανοησίες», το οποίο φίλτρο σχετίζεται με τον τρόπο μεγαλώματος, την κουλτούρα, τον περίγυρό του κλπ. Τις περισσότερες φορές παίρνουμε ως αλήθεια τις αλήθειες που κληρονομήσαμε ή που κυριαρχούν. Ο κάθε άνθρωπος αναλύει τα πράγματα «όπως ξέρει και μπορεί». Όμως αν θέλουμε ο τρόπος του σκέπτεσθαι να είναι βαθύς, διορατικός και επαναστατικός, πρέπει να ’χουμε κάτω από το προσκέφαλο τη διαλεκτική σκέψη. Όχι μόνο όπως γεννήθηκε (σαν πρώιμος υλισμός) στην αρχαία Ελλάδα, αλλά όπως επιστημονικοποιήθηκε από τους Μαρξ-Ένγκελς και τους άλλους επιφανείς κομμουνιστές.

Πρώτα-πρώτα λοιπόν πρέπει να βάλουμε την πάλη των τάξεων. Πως οι κοινωνίες προχώρησαν και αναπτύχθηκαν όχι από τη βούληση σπουδαίων ανθρώπων (οι οποίοι έπαιξαν σπουδαιότατο ρόλο) αλλά από τη δυναμική και αντιπαλότητα μεγάλων ομάδων, εθνών, τάξεων, κοινωνικών κατηγοριών. Το 1821 έγινε γιατί οι αγρότες, οι ναύτες, η διανόηση δεν άντεχαν στη σιδερένια φυλακή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συμμάχησαν με ένα μέρος πλοιοκτητών και με τους κλεφταρματολούς για να φτιάξουν δικό τους εθνοκράτος.

Στις μέρες μας η κυρίαρχη τάξη προβάλλει πχ την πάλη των γενεών (η νέα γενιά…). Άλλοτε μεγεθύνει το ρόλο της προσωπικότητας και του «εγώ» κλπ.

Ένας δεύτερος τρόπος είναι να δίνουμε προτεραιότητα στο υλικό στοιχείο (οικονομία, φύση) και να το βλέπουμε ως γεννήτορα των ιδεών. Η ύλη προηγείται της ιδέας (αυτό είναι υλισμός) και έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε τη μορφή των θρησκειών, τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις δοξασίες.

Η ποσότητα μετατρέπεται σε νέα ποιότητα. Το νερό βράζει και εξατμίζεται στους 100 βαθμούς. Η καταπίεση πάνω στους ανθρώπους θα φέρει αντιστάσεις, εξεγέρσεις και την επανάσταση. Σήμερα, αύριο, μεθαύριο. Κάθε πράγμα πρέπει να το βλέπουμε στο ιστορικό του πλαίσιο (ιστορικότητα) και όχι να μιλάμε γενικά κι αόριστα.

Ο αρχαίος δούλος -ζώντας σε δουλοκτητικές κοινωνίες- είναι πράγμα (res), ενώ ο εργάτης σήμερα πουλάει στα αφεντικά την εργατική του δύναμη. Ο πόλεμος είναι πόλεμος, αλλά διαφέρει η μάχη του Μαραθώνα από το ρίξιμο βομβών στη Γάζα, όσο αποτροπιασμό και αν μας γεννούν. Πίσω από κάθε αποτέλεσμα πρέπει να αναζητάμε ένα αίτιο και κάθε αιτία θα γεννήσει ένα αποτέλεσμα. Αν δεν κάνουμε αυτήν την αναγκαία διάκριση θα βλέπουμε τα πράγματα όπως φαίνονται και οι αισθήσεις θα αντικαταστήσουν το μυαλό μας. Στην πραγματικότητα θα γυρίσουμε την ιστορία προς τα πίσω. Αν ο φασισμός «σηκώνει κεφάλι» στην Ευρώπη υπάρχουν αιτίες γι’ αυτό το λόγο και οφείλουμε να τις βρούμε. Ανόητες ιδέες τρυπώνουν στα κεφάλια των ανθρώπων και ο κομμουνισμός φαντάζει τερατώδης. Πρέπει να σκάψουμε βαθιά για να βρούμε τις ρίζες των πραγμάτων.

Ο τρόπος που σκεφτόμαστε δεν είναι διόλου αθώος. Η θέση της γυναίκας άλλαξε στο πέρασμα του χρόνου και αυτό δεν έγινε τυχαία ούτε πραγματοποιήθηκε χάρη στη φιλανθρωπία των ισχυρών. Αν θέλουμε να σκεφτόμαστε με διαλεκτικό τρόπο και να χρησιμοποιούμε τον υλισμό σαν όπλο, πρέπει να αλλάξουμε φαρέτρα και να βρούμε νέα όπλα. Κυρίως να μην επαναπαυόμαστε σε συνήθειες της καθημερινότητας, στη μίμηση των κυρίαρχων δογμάτων, στο «δε βαριέσαι», στη φιλοσοφία του καναπέ. Βέβαια η φιλοσοφία, όπως και κάθε ιδέα, πρέπει να χωνευτούν με την κοινωνική πράξη. Αυτή θα ’ναι ο μέγας επικροτητής ή απορριψίας των ιδεών του νέου κόσμου.

Θανάσης Τσιριγώτης

πηγή: Λαϊκός Δρόμος