Αυτές τις μέρες χάσαμε μία σειρά συντρόφων μας. Πέρα από την ανθρώπινη οδύνη που αναπόφευκτα φέρνει η απώλεια αγαπημένων και «αναγκαίων» ανθρώπων, ο νους μας σκαλίζει πιο βαθειά τα πράγματα αναζητώντας απαντήσεις σε φιλοσοφικά ζητήματα. Ποια είναι η ανθρώπινη ουσία; Υπάρχει σαν τέτοια; Υπάρχει άραγε ένας σκοπός προς τον οποίο τείνει η κοινωνία των ανθρώπων; Από την εποχή που ο άνθρωπος «ξεκόλλησε» από τη φύση και αναδείχθηκε σε μία ιδιαίτερη οντότητα, στην κορυφή της ζωικής πυραμίδας, γεννήθηκαν μία σειρά ερωτήματα. Ήταν το γιατί που γεννούσε τις απαρχές της φιλοσοφίας σε εκείνες τις χώρες που ήσαν τα σοφά παιδιά της αρχαιότητας. Στην Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Κίνα και την Ινδία. Το ανθρώπινο είδος κρατάει από τη ζωική του πλευρά τα ένστικτα της αυτοσυντήρησης και της αναπαραγωγής. Στο dna του είναι «γραμμένα» αυτά που συσχετίζονται με την ύπαρξή του, να βρίσκει φαγητό και να αναπαράγεται, χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη εκπαίδευση. Όμως ταυτόχρονα αναρωτιέται, σκέφτεται, μηχανεύεται, εφευρίσκει.

Cogito ergo sum (σκέφτομαι άρα υπάρχω). Ο ανθρώπινος νους επιτελεί λειτουργίες πολύ πιο σύνθετες από αυτές ενός εξελιγμένου ζώου (πχ του πιθήκου). Έτσι γεννιέται η φιλοσοφία που είναι η επιστήμη των επιστημών. Ταυτόχρονα γεννιούνται απαντήσεις οι οποίες διαμορφώνουν τις διάφορες σχολές της φιλοσοφίας. Ξεκινάμε από τον ανιμισμό (κάθε πράγμα έχει ψυχή), για να φτάσουμε στον ιδεαλισμό του Πλάτωνα (στην αρχή βρίσκεται ο νους) και στην πιο εκλαϊκευμένη έκδοσή του από τις θρησκείες (ένα ανώτατο πνεύμα δημιούργησε τον κόσμο) και τον αντίποδά του, τον υλισμό (η ύλη προηγείται του πνεύματος). Ο υλισμός γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα (Ηράκλειτος, Θαλής), φρέναρε στον μεσαίωνα από το σκοταδισμό της εκκλησίας, ξαναζωντάνεψε στο διαφωτισμό της Δυτικής Ευρώπης και φτάνει στο συνεπές απόγειό του από τους Μαρξ-Ένγκελς. Η υλιστική φιλοσοφία με τη διαλεκτική μέθοδο, το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, κατεβάζει τα ερωτήματα από τον ουρανό στη γη, θέτει τον άνθρωπο στο επίκεντρο των διαλογισμών, καταφέρνει συντριπτικά χτυπήματα στον ιδεαλισμό, τροφοδοτεί την τέχνη, τη λογοτεχνία, τις επιστήμες συνολικά. Κάθε συνεπής επιστήμονας έχει τη διαλεκτική μέθοδο παραστάτη και τον διαλεκτικό υλισμό (προηγείται η ύλη) ως υπόβαθρο της σκέψης του.

Οι πολιτικές παλινορθώσεις του καιρού μας και η -πρόσκαιρη- κυριαρχία τού νεοφιλελευθερισμού είναι εύλογο να ανακόψουν τη θριαμβευτική επέλαση του υλισμού στην κοινωνία και στα μυαλά των ανθρώπων. Όμως ο σπόρος έχει πέσει, η ιστορία ξεκλειδώθηκε και απομαγεύτηκε, τα θαύματα και τα μυστικά λιγόστεψαν. Σε ολόκληρο τον πλανήτη εκατομμύρια ανθρώπων κρατούν εργαλεία ερμηνείας των φυσικών και κοινωνικών γεγονότων. Ο ιδεαλισμός βρήκε ισχυρό αντίπαλο. Υπήρξαν εκατομμύρια μουζίκων, όμως ορισμένοι από αυτούς έγραψαν τον κόκκινο Οχτώβρη. Βρίσκοντας το νόημα της ζωής και του θανάτου, «αν η μισή μου καρδιά βρίσκεται γιατρέ εδώ πέρα, η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται, με τη στρατιά που κατεβαίνει προς το κίτρινο ποτάμι». Ποια είναι λοιπόν η ουσία του ανθρώπου;

Μπορούμε να παρουσιάσουμε την ανθρώπινη εξέλιξη σαν παλιό τρένο. Άλλοι επιλέγουν να ρίχνουν εθελοντικά κάρβουνα στη μηχανή για να πάει το τρένο μπροστά. Άλλοι πάλι κάθονται αναπαυτικά στις θέσεις απολαμβάνοντας το τοπίο μην ξέροντας τον τελικό σταθμό. Και αν σήμερα καταργήθηκε η δουλεία, έχουμε δημοκρατικά δικαιώματα, η βασιλεία μοιάζει με τσίρκο, τα παιδιά μας πάνε στο δημόσιο σχολείο και νοσοκομείο και άλλα πολλά, όλα αυτά έγιναν γιατί ένα τμήμα της κοινωνίας στοχάστηκε, οργανώθηκε, πάλεψε. Στην πρωτοπορία όλων τούτων των κινημάτων βρέθηκαν οι κομμουνιστές. Διωγμένοι, κατατρεγμένοι από την κυρίαρχη εξουσία, αλλά πάντα εκεί, βάζοντας το αποτύπωμά τους στην ιστορική ρόδα. Με λάθη και αδυναμίες γιατί βρισκόμαστε ακόμα στην αυγή της ανθρωπότητας. Αλλά δεν υπάρχει κοινωνική αλλαγή που να μη ζυμώθηκε με αίμα, θέληση και δράση πρωτοπόρων ανθρώπων.

Πού βρίσκεται λοιπόν η ανθρώπινη ουσία; Στο να μοιάσει με ουράνια πλάσματα; Να σκύβει το κεφάλι σε κάθε αφεντικό; Να τρώγει, να γεννά και να πεθαίνει όπως τα ζώα; Να φοβάται το αύριο και να μοιρολογάει ασύστολα «το κακό το ριζικό του»; Ή να δουλέψει συστηματικά, ατελείωτα, με πίστη, για να χτιστεί μία ανθρώπινη κοινωνία στα μέτρα των ανθρώπων; Σε αυτόν τον αγώνα θα βρει ιδέες και ανθρώπους, απαντοχή και κουράγιο. Όταν ταυτιστεί με την επανάσταση και ένα ανώτερο κοινωνικό σύστημα, το σοσιαλισμό, τότε θα ξεφύγει από τον μικρόκοσμο της μιζέριας και σαν εξερευνητής θ’ ανοιχτεί σε πλατιούς ορίζοντες. Θα ξεπεράσει το εγώ για να σμίξει με τους ομοϊδεάτες στο εμείς. Δηλαδή θα σμίξει με την Αλήθεια.

Να γιατί πικραινόμαστε όταν χάνουμε συντρόφους και χαιρόμαστε που έχουμε συντρόφους. Αύριο οι ιστορικοί που σέβονται την πένα τους, θα γράψουν «Αυτοί οι άνθρωποι άνοιξαν δρόμους για όλο τον κόσμο».

Θανάσης Τσιριγώτης

πηγή: Λαϊκός Δρόμος