Δημήτρης Κουφοβασίλης*

Σοβαρή καταγγελία του προέδρου του Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ) Δημήτρη Κουφοβασίλη για τις συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται οι συνάδελφοί του στο Τατόι, αλλά και την αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζει τις ανησυχίες τους για την επαφή τους με ραδιενεργά υλικά η διευθύντρια της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων.

Σε αποθηκευτικό χώρο ο οποίος και επισήμως στο σύστημα του υπουργείου Εργασίας είναι δηλωμένος ως κοντέινερ, διότι αυτό ακριβώς είναι, ένα μεγάλο κουτί χωρίς κλιματισμό, χωρίς ένα παράθυρο έστω για δείγμα, χωρίς απαγωγούς (συσκευές που προστατεύουν το προσωπικό από εκλύσεις επικίνδυνων χημικών ουσιών, απορροφώντας και απομακρύνοντάς τες), χωρίς καν νερό (τρεχούμενο ή έστω με φορητό ψύκτη), εκεί ξαναστέλνει η κ. Γαρέζου, διευθύντρια της ΔΔΕΑΜ (Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων), ομάδα αρχαιολόγων, συντηρητών και εργατοτεχνιτών, για να συνεχίσουν το έργο της «Τεκμηρίωσης και ψηφιοποίησης κινητών μνημείων του πρώην βασιλικού κτήματος Τατοΐου».

Πέντε σωματεία του πολιτισμού (ΣΕΚΑ, ΣΕΑ, ΠΣΕΠ ΥΠΠΟ, ΠΕΣΑ, Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων) έπειτα από κοινή αυτοψία τους στο Τατόι διαπίστωναν στις αρχές Δεκεμβρίου ’22 τις ελλείψεις αυτές και τις κατέγραφαν με κοινή ανακοίνωσή τους. Επίσης σημείωναν ότι στον ευρύτερο χώρο των πρώην βασιλικών κτημάτων, στον οποίο εκτελούνται ταυτόχρονα 4 έργα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, δεν υπάρχει προσωπικό φύλαξης, δεν υπάρχει προσωπικό καθαριότητας, δεν υπάρχει ιατρός εργασίας κ.λπ., «παρά το πλήθος του προσωπικού και του προϋπολογισμού των 100 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ που διατίθενται για τα έργα». Μάλλον για το ΥΠΠΟΑ και τη ΔΔΕΑΜ όλα αυτά είναι πολυτέλειες.

Κι όμως, το πρόβλημα δεν τελειώνει εδώ. Οι εργαζόμενοι ανοίγουν κούτες της έκπτωτης βασιλικής οικογένειας, χωρίς να γνωρίζουν το περιεχόμενό τους μέχρι να το εξετάσουν, και τουλάχιστον σε 3 περιπτώσεις έχουν βρεθεί προ δυσάρεστης εκπλήξεως: καθώς η βασίλισσα Φρειδερίκη είχε πάθος με τη Φυσική, επώνυμοι επιστήμονες της εποχής την καλόπιαναν με «σπάνια» δώρα. Έτσι, οι αρχαιολόγοι και οι συντηρητές που εργάζονται στην αποθήκη του Τατοΐου βρέθηκαν εκτεθειμένοι σε μία περίπτωση στο εύρημα μιας ράβδου ουρανίου (!), ενώ σε άλλη κούτα ανακαλύφθηκαν προϊόντα πυρηνικής σχάσης(!). Σε μια τρίτη περίπτωση, οι εργαζόμενοι ένιωσαν σοβαρή δυσφορία από πτητικά προϊόντα (οξικό οξύ) που εισέπνευσαν έπειτα από άνοιγμα κούτας με κινηματογραφικές μπομπίνες.

Εννοείται πως, στις περιπτώσεις που το περιεχόμενο των κουτιών δεν άπτεται της επιστημονικής τους ιδιότητας, προφανώς οι αρχαιολόγοι και οι συντηρητές ΔΕΝ διαθέτουν επάρκεια, ούτε και οφείλουν, για να εξετάζουν και να συσκευάζουν ραδιενεργές ράβδους και προϊόντα πυρηνικής σχάσης, για παράδειγμα.

Ας σημειωθεί ότι οι εργαζόμενοι είναι όμηροι τόσο των ορισμένου χρόνου συμβάσεών τους όσο και των ειδικών αντεργατικών όρων σε αυτές, μεταξύ των οποίων η ρήτρα εχεμύθειας, που εμποδίζει τα σωματεία και τους συνδικαλιστές να γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει στο Τατόι.

Το βέβαιο είναι ότι η ψυχραιμία της διευθύντριας της ΔΔΕΑΜ θα αφήσει εποχή, καθώς, μετά το άνοιγμα της πρώτης κούτας με ραδιενεργό υλικό, ΔΕΝ διέκοψε αυτόματα τις εργασίες για να ελέγξει όλη την αποθήκη, αλλά πρακτικώς περίμενε να επαναληφθεί το κακό. Φημολογείται ότι το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» διαπίστωσε πως δεν συντρέχει (μεγάλος) κίνδυνος. Για την ακρίβεια, ειπώθηκε πως η πρόσληψη ραδιενέργειας από τους εργαζομένους στην αποθήκη είναι τόση, όση θα απορροφούσαν από ένα ταξίδι τους με αεροπλάνο. Η διαφορά είναι ότι η «πτήση» του προσωπικού μέσα στον ακατάλληλο χώρο εργασίας έχει ήδη διαρκέσει μήνες και έπεται συνέχεια. Σε κάθε περίπτωση, η εξέταση των συγκεκριμένων ευρημάτων που διενεργήθηκε από τον «Δημόκριτο» και τα γραπτά συμπεράσματά της, αν υποθέσουμε ότι όντως υφίστανται τέτοια, μάλλον είναι απόρρητα για τους εργαζομένους και για τα σωματεία του πολιτισμού, που δεν τα έχουν δει ποτέ μέχρι τώρα. Αλήθεια, γιατί είναι τόσο δύσκολο η ΔΔΕΑΜ να παρουσιάσει την έκθεση του «Δημόκριτου», ώστε εργαζόμενοι και σωματεία να καθησυχάσουν τις αγωνίες τους, τουλάχιστον για όσα συνέβησαν με τις δύο ως τώρα περιπτώσεις δυνητικά ραδιενεργών και επικίνδυνων υλικών; Η ίδια η διευθύντρια της ΔΔΕΑΜ έχει έναν πιο πρακτικό τρόπο να αξιολογήσει την επικινδυνότητα των υλικών και θέτει το ερώτημα: «Αλήθεια, πιστεύετε ότι η βασιλική οικογένεια θα είχε μέσα στα διαμερίσματά της επικίνδυνα υλικά;».

Οι σύλλογοι των συμβασιούχων (ΣΕΚΑ) και μονίμων (ΣΕΑ) αρχαιολόγων, με κοινό έγγραφό τους της 29ης/12/22 επανέλαβαν προς τη Διεύθυνση της ΔΔΕΑΜ την ακαταλληλότητα του χώρου «εργασίας» και παρά την προσπάθεια των σωματείων να οριστεί ραντεβού με τη διευθύντρια της ΔΔΕΑΜ ήδη από τις αρχές Ιανουαρίου 2023, το φορτωμένο πρόγραμμα της κ. Γαρέζου δεν επέτρεψε μέχρι σήμερα τη συνάντηση αυτή. Σε τηλεφωνική μας επικοινωνία, η κ. Γαρέζου δεν δέχτηκε να μας χορηγήσει γραπτώς αυτό που διατείνεται προφορικά, δηλαδή ότι ο χώρος «εργασίας» στο Τατόι είναι απόλυτα ασφαλής. Γιατί;

Μόλις στα μέσα Φεβρουαρίου (και «για να καταλαγιάσει ο αδικαιολόγητος θόρυβος», όπως χαρακτηριστικά είπε η κ. Γαρέζου), κλιμάκιο του «Δημόκριτου» κλήθηκε ξανά στην αποθήκη του Τατοΐου, αυτή τη φορά για να ελέγξει όλες τις κούτες. Χωρίς πάλι κάποιος να έχει δει τη γραπτή έκθεση συμπερασμάτων του «Δημόκριτου» (και χωρίς να είναι παρούσα αντιπροσωπεία, είτε εμπειρογνώμονες των εργαζομένων, κατά τον όποιο έλεγχο), η διευθύντρια της ΔΔΕΑΜ κάλεσε τους εργαζομένους να επανέλθουν στο Τατόι, από το οποίο είχαν απομακρυνθεί (βασικά λόγω του χιονιά) για λίγες εβδομάδες.

Θεωρώ πως, αν η ΔΔΕΑΜ δεν θέλει να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία του ΙΔΟΧ προσωπικού της, η αποθήκη στο Τατόι, ΟΥΤΩΣ Ή ΑΛΛΩΣ, με λίγο ή πολύ ή καθόλου ραδιενεργά καινούργια αντικείμενα, ΔΕΝ μπορεί και ΔΕΝ πρέπει να λειτουργήσει σαν εργαστήριο αν δεν γίνουν πρώτα πολύ σημαντικές τροποποιήσεις, πρακτικώς δομικές αλλαγές και σοβαροί έλεγχοι με γραπτές εγγυήσεις. Δεν γίνεται μια υπηρεσία, είτε θέλει μάλιστα να αναφέρεται στον πολιτισμό και τον ανθρωπισμό είτε όχι, να αφήνει τους εργαζομένους να δουλεύουν σε ακατάλληλους για την υγεία και ασφάλειά τους χώρους, και μάλιστα ανάμεσα σε κουτιά που κανείς δεν γνωρίζει τι περιέχουν και μπορεί να ξαναβγάλουν επικίνδυνα ευρήματα.

Οι Κινέζοι έχουν μια παροιμία που λέει: «Αν κάτι συνέβη μία φορά, μπορεί να μην ξανασυμβεί. Αν κάτι όμως συνέβη δύο φορές, σίγουρα θα επαναληφθεί». Τι θα συμβεί αν βρεθεί για τρίτη φορά ραδιενεργό υλικό;

Μέχρι τώρα, δεν γνωρίζω αν η ράβδος ουρανίου και τα προϊόντα σχάσης έχουν απομακρυνθεί από τον αποθηκευτικό χώρο στο Τατόι. Και πάλι, πιστεύω, κάποιος θα πρέπει να ενημερώσει κατ’ αρχάς τους εργαζομένους και τους πολίτες που επισκέπτονται τον δημόσιο αυτόν ευρύτερο χώρο, πού βρίσκονται τα αντικείμενα αυτά. Δεν αποκλείω, γνωρίζοντας πόσο ελαφρά έχει πάρει η διοίκηση της ΔΔΕΑΜ το θέμα το ραδιενεργών υλικών, να τα έβαλαν σε μια χαρτοσακούλα και να τα μετέφεραν με τα χέρια σε γειτονικό αποθηκευτικό χώρο, ίσα ίσα για να μπορούν να λένε ότι η αποθήκη εργασίας είναι ασφαλής. Όλα αυτά θα ήταν αστεία, και σουρεαλιστικά, αν δεν ήταν πρώτα απολύτως επικίνδυνα και συνάμα ανήθικα σε βάρος των εργασιακών ομήρων.

Προσωπικά θεωρώ βασιλική την ανευθυνότητα που επιδεικνύεται στο Τατόι από την πλευρά του ΥΠΠΟΑ και της ΔΔΕΑΜ. Πιστεύω ότι σε μια ευνομούμενη πολιτεία, αν στον δημόσιο λόγο γίνονταν πρακτικές καταγγελίες για αποθήκες- χώρους εργασίας χωρίς νερό και κλιματισμό στους πρόποδες της Πάρνηθας, με κούτες που αποκαλύπτουν ραδιενεργά ευρήματα, θα είχε αυτεπάγγελτα επέμβει το ΣΕΠΕ, αν όχι και ο εισαγγελέας. Ίσως πάλι, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν ζούμε σε μια ευνομούμενη πολιτεία…

*Πρόεδρος του Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ)

πηγή: efsyn.gr