Η κάμερα ζουμάρει στο πρόσωπο, στο θλιμμένο βλέμμα, παρακολουθεί κάθε σύσπαση των μυών, την ύγρανση των ματιών, τα χείλη της χήρας. Η μουσική υποβλητική, πένθιμη. Τα σπάνια λουλούδια, «τα δάκρυα της Παναγίας» από μια κοιλάδα της κεντρικής Ευρώπης, ανθοδέσμη γαμήλια, είναι τώρα στεφάνι νεκρικό, μας πληροφορεί ο τηλεοπτικός αφηγητής. Όλα συντείνουν ώστε να ενεργοποιηθεί το συναίσθημα των θεατών. Η ιστορία φιλτράρεται και αξιολογείται μέσω του συναισθήματος, που έχει γίνει, σήμερα, ένας από τους σημαντικότερους τρόπους κοινωνικής έκφρασης και αποκρυπτογράφησης των γεγονότων.

«Το συναίσθημα θέτει μια τρομερή πρόκληση για τη δημοκρατία, γιατί είναι από τη φύση του ένα φαινόμενο που τοποθετεί τον πολίτη σε παθητική θέση. Αντιδρά αντί να ενεργεί. Βασίζεται στα συναισθήματά του περισσότερο παρά στη λογική του …», γράφει η Αν-Σέσιλ Ρόμπερτ*. Η άρχουσα τάξη χρησιμοποιεί μια «στρατηγική συναισθήματος» για να αποπολιτικοποιήσει τις συζητήσεις. Το συναίσθημα παραμένει ο ριζικός εχθρός της λογικής: δεν προσπαθεί κανείς να καταλάβει, του αρκεί να «αισθάνεται».

Τα μίντια διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην «στρατηγική του συναισθήματος». Η υπερπροβολή φορτισμένων συγκινησιακά εικόνων, έχει ως στόχο το συναίσθημα. Μέσω της εικόνας λειτουργεί η «βιομηχανία των συγκινήσεων» και η χειραγώγηση. Τα μέσα μαζικής προπαγάνδας λειτουργούν κυριολεκτικά ως θερμοστάτες της κοινωνικής θερμοκρασίας που άλλοτε δημιουργούν συνθήκες υπερθέρμανσης, άλλοτε συνθήκες κατάψυξης και άλλοτε υπερθέρμανσης σε μη πολιτικά θέματα(αποπροσανατολισμός). Γι’ αυτό η εξουσία φροντίζει να ελέγχει τους “κοινωνικούς διακόπτες”(ΜΜΕ) με τις σκανδαλώδεις χρηματοδοτήσεις “πέτσα”. Η στρατηγική του συναισθήματος είναι βασική στην βιοπολιτική.

Αλλά το συναίσθημα δεν λειτουργεί μόνο αρνητικά, αλλά και θετικά, δεν οδηγεί μόνο στη χειραγώγηση αλλά και στη χειραφέτηση. Το συναίσθημα είναι αρνητικό όταν χρησιμοποιείται για να χειραγωγήσει τη συνείδηση, όταν στομώνει τη λογική. Αντίθετα, όταν το συναίσθημα πολιτικοποιείται, όταν επανανθρωπίζει μέσω της φωτογραφίας ενός πνιγμένου προσφυγόπουλου, ή ενός απισχνασμένου παιδιού της Αφρικής, όταν γίνεται δράση εναντίον της εκμετάλλευσης και της απανθρωπιάς, όταν μετασχηματίζεται μέσω της ορθολογικής ερμηνείας σε πολιτική δράση, τότε λειτουργεί απελευθερωτικά.

Γι’ αυτό θεωρώ αναγκαία την πολιτικοποίηση του συναισθήματος, που παραπέμπει στον άνθρωπο που δρα, που κινείται, που αισθάνεται αλλά και σκέφτεται κριτικά…

*Αν-Σέσιλ Ρόμπερτ https://www.monde-diplomatique.fr/2016/02/ROBERT/54709

Γιώργος X. Παπασωτηρίου

πηγή: artinews.gr