Έμεινε για αιώνες εκεί, αντικαθιστώντας οπτικά το προϋπάρχον άγαλμα της Αθηνάς και κατεδαφίστηκε το 1874.
Ο Φραγκικός Πύργος ήταν κτίσμα στην Ακρόπολη της Αθήνας. Βρίσκονταν χτισμένος επάνω στον στυλοβάτη της νότιας πτέρυγας των Προπυλαίων, απέναντι από τον ναό της Αθηνάς Νίκης. Από τον πύργο αυτό ήταν δυνατό να κατοπτεύονται η θάλασσα και οι δρόμοι της Αθήνας. Έμεινε για αιώνες εκεί, αντικαθιστώντας οπτικά το προϋπάρχον άγαλμα της Αθηνάς και κατεδαφίστηκε το 1874.
Ο πύργος ήταν ένα τετράγωνο, καθ’ όλο το ύψος ισοπαχές κτίσμα, έχοντας μόνο μια είσοδο από δυτικά, και μια εσωτερική ξύλινη σκάλα. Είχε ύψος είκοσι έξι μέτρα και πάχος σχεδόν οκτώ μέτρα και η κορυφή του, η οποία ήταν προσβάσιμη μέσω ξύλινης σκάλας, είχε μια επιβλητική θέα προς το λεκανοπέδιο Αττικής και τα τριγύρω βουνά. Η βόρεια πλευρά του πύργου διέθετε έναν μικρό πυργίσκο, ο οποίος εξείχε από τον τοίχο, στην κορυφή του οποίου «μπορούσε να ανάψει φωτιά η οποία ήταν ορατή από την Ακροκόρινθο» στην Πελοπόννησο.
Παλιές γκραβούρες και φωτογραφίες δείχνουν επίσης πως ο πύργος ήταν οδοντωτός. Αρχιτεκτονικά ήταν ακριβώς όμοιος με τους φραγκικούς πύργους της Βενετίας. Ήταν οικοδομημένος από πώρινους λίθους και μερικά πεντελικά μάρμαρα. Κατά την οικοδόμησή του, ο μεν ναός της Νίκης δεν είχε πειραχτεί, αλλά είχε καταστραφεί ή εγκτιστεί μέρος της πτέρυγας των Προπυλαίων και έγινε χρήση μαρμάρων της.
Ο πύργος κατεδαφίστηκε το 1874, ως μέρος της προσπάθειας καθαρίσματος της Ακρόπολης από μετα-κλασικά κτίρια, ένα έργο που καθοδηγήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν.
Ο πύργος βρισκόταν στη δυτική άκρη της Ακρόπολης, δίπλα από τα Προπύλαια, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν υπήρχε άμεση σύνδεση μεταξύ τους, αφού σχέδια και φωτογραφίες του 19ου αιώνα δείχνουν την είσοδο πάνω από το έδαφος, στη δυτική πλευρά του πύργου, στον δεύτερο όροφο, 6 μέτρα πάνω από το επιστήλιο των Προπυλαίων. Λογοτεχνικές πηγές αναφέρουν το γεγονός πως η πύλη ήταν προσβάσιμη μέσω μιας εξωτερικής ξύλινης σκάλας. Από την άλλη πλευρά, αρκετές φωτογραφίες απεικονίζουν μια είσοδο στη δυτική πλευρά στο επίπεδο του εδάφους, κάτι που σημαίνει πως ενδεχομένως το χαμηλό τμήμα του πύργου ήταν ξεχωριστό από το ανώτερο και χρησιμοποιούνταν ως φυλακή ή αποθήκη.
Η κατασκευή του πύργου αποδίδεται στην οικογένεια Ατσαγιόλι (Accaioli), οι οποίοι κυβέρνησαν το Δουκάτο των Αθηνών από το 1388 έως τη πτώση του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1458, μιας και ήταν αυτοί που μετέτρεψαν τα Προπύλαια σε παλάτι. Όμως, σύμφωνα με το μελετητή του μεσαίωνα Πίτερ Λοκ, ο πύργος «ενδέχεται να αποδίδεται εξίσου» στην πρώτη δυναστεία Φράγκων δουκών στην Αθήνα, τους Ντε Λα Ρος, οι οποίοι είχαν επίσης κατοικία στο χώρο, για την οποία δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες.
Ο πύργος ίσως αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον «μεγάλο πύργο» (“grete tour”) του παλατιού του Δουκάτου των Αθηνών, όπου ο Παλαμών φυλακίστηκε στο έργο Η ιστορία του Ιππότη (The Knight’s Tale) του Τζόφρι Σώσερ. Επί Τουρκοκρατίας ο πύργος –που ήταν γνωστός ως Γουλάς ή Κουλάς (από τη τουρκική λέξη “kule” που σημαίνει «πύργος»)– χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη αλατιού και φυλακή.
Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, δώδεκα διακεκριμένοι Αθηναίοι φυλακίστηκαν από τις Οθωμανικές αρχές ως όμηροι, από τους οποίους οι εννέα εκτελέστηκαν (κατά τη πολιορκία της Ακρόπολης το 1821-22 από τους Έλληνες επαναστάτες) και τρεις κατάφεραν να διαφύγουν. Το 1825, ο στρατηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος φυλακίστηκε στον πύργο από πολιτικούς του αντιπάλους, βασανίστηκε και εν τέλει σκοτώθηκε.
Ο πύργος κατεδαφίστηκε το 1874, ως μέρος της προσπάθειας καθαρίσματος της Ακρόπολης από μετα-κλασικά κτίρια, ένα έργο που καθοδηγήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν. Η καταστροφή ενός τόσο «αναπόσπαστου τμήματος του αθηναϊκού ορίζοντα» (Θεόφιλος Γκωτιέ) προκάλεσε έντονη κριτική τη περίοδο εκείνη, ενώ ο διαπρεπής ιστορικός της Φραγκικής Ελλάδας Γουίλλιαμ Μίλλερ αργότερα αποκάλεσε τη πράξη αυτή ως «πράξη βανδαλισμού ανάξια κάθε λαού που είναι διαποτισμένος από τη συνέχεια της ιστορίας».
Στη φωτογραφία του “εξωφύλλου”: Η Ακρόπολη το 1872, με τον πύργο σε εμφανή θέση.
Πηγή: www.lifo.gr
Δείτε και αυτό:
e-prologos.gr
