Ο Μαχμουντ, η Τζαζ και η Σατίλα

Χτες, στο αγαπημένο Σήμα στα Εξάρχεια άκουσα τον Μαχμούντ από την Παλαιστίνη.
Την πατρίδα του την ξέρει μόνο από το χάρτη της καρδιάς του και τις αφηγήσεις του πατέρα του, που κι εκείνος, ως δεύτερης γενιάς πρόσφυγας, την ξέρει από το χάρτη της δικής του καρδιάς και τις νοσταλγίες των γονιών του
Το 1982, στη μεγάλη σφαγή της Σάμπρα και Σατίλα, ο πατέρας του Μαχμούντ ήταν δεκαεφτά χρονών. Κρυβόταν τρία μερόνυχτα, όσο κράτησε η σφαγή και βγήκε απ’ την κρυψώνα του όταν πια έπαψαν οι κραυγές των μελλοθάνατων και οι 1500 σφαγμένοι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, κείτονταν με το πρόσωπο στις λάσπες και διπλά στα σιωπηλά ρυάκια του αίματος.
Οι Ισραηλινοί τρία μερόνυχτα πολιορκούσαν τη Σατίλα και τη Σάμπρα, εμπόδιζαν τη φυγή κι έβαζαν περιφερειακές φωτιές, την ώρα που οι χριστιανοί-φαλαγγίτες Λιβανέζοι έσφαζαν.
Ο Μαχμούντ μας μίλησε για το χάρτη της καρδιάς του και την υπόσχεση του πατέρα του να του εξασφαλίσει μια πατρίδα, όπως εμείς υποσχόμαστε στα παιδιά μας μια βόλτα την Κυριακή στο πάρκο.
Μας μίλησε για τη Σατίλα που είναι σπίτι όλων των απόκληρων και μας έδειξε τη Μαριάμ, μετανάστρια από το Μπαγκλαντές, που δεν έχει δόντια, έχει όμως δάκρυα. Τις νύχτες στη Σατίλα μαζεύει παλιοσίδερα και τις μέρες μαγειρεύει σ’ ένα καμινέτο, την ώρα που δίπλα της κοιμάται ο ένας της γιος στα στρωσίδια καταγής κι ο άλλος ξυρίζει τα πρώιμα γένια του σ’ ένα σπασμένο καθρέφτη.
Βλέποντας την εικόνα της Μαριάμ, σκέφτηκα πως η μεγάλη φτώχεια φαίνεται από γυμνά καλώδια σε ασοβάτιστους τοίχους και ξεδοντιασμένα, αρυτίδιαστα πρόσωπα.
Μας έδειξε την προσπάθεια να πείσει το φίλο του πως η τζαζ κρύβει μέσα της ελευθερία κι ο φίλος του απάντησε πως μπορεί να ‘ναι κι έτσι αλλά η τζαζ δεν εμπνέει χίλιους μάρτυρες όσο ο αραβικός αμανές.
Η συζήτηση κράτησε σε μάκρος.
Δεν ήθελα να ρωτήσω κάτι τον Μαχμούντ. Και σίγουρα δεν ήθελα να ρωτήσω τίποτα για το αποχετευτικό σύστημα στη Σατίλα του σήμερα. Μια προσφυγική φαβέλα είναι μια περιθωριοποιημένη εξαθλίωση.
Η απορία μου, πώς αντέχει αυτός ο λαός, δεν είναι ερώτηση για τον Μαχμούντ αλλά για όλους εμάς.
Στο Μαχμούντ ήθελα μόνο να πω πως, εκτός απ’ την κοινή μας αγάπη για τη τζαζ κι αυτό το κρυμμένο μέσα της αίσθημα ελευθερίας, μοιραζόμαστε κι άλλα δυο πράγματα.
Τους πρόσφυγες που στείλαμε εμείς απ΄τα νησιά του Αιγαίου, στην Παλαιστινή του και γύρισαν πίσω ζωντανοί και γεμάτοι προσδοκίες και μας έμαθαν , όπως η μάνα μου, να σεβόμαστε τον πρόσφυγα και να εννοούμε την αλληλεγγύη
Τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες από τη Συρία, που τους υποδεχτήκαμε στα νησιά κι είχαν τη διπλή στάμπα του πρόσφυγα.
Ο “Καπνός που μπαίνει στα μάτια σου” (Smoke Gets In your Eyes), δεν είναι από καμένους καταυλισμούς αλλά από τον Colman Hawkins και την πανανθρώπινη αίσθηση ελευθερίας.
Καλή πατρίδα, Μαχμούντ

Νίνα Γεωργιάδου