της Jean Scharf
Ο ιμπεριαλισμός μπορεί να ανατρέξει σε μια μακρά ιστορία καταστροφής και κλοπής πολιτιστικών αγαθών, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση γενοκτονικών προθέσεων για ιμπεριαλιστικούς σκοπούς.

Πάρτε για παράδειγμα την περίοδο της γερμανικής αποικιοκρατίας, κατά την οποία δεν είναι ακόμη σαφές πόσα αντικείμενα μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη — σε μεγάλο βαθμό από τον γερμανικό στρατό. Υπάρχουν πάνω από 40.000 αντικείμενα σε γερμανικά μουσεία μόνο από την επικράτεια του Καμερούν, περισσότερα από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας του Καμερούν Γιαουντέ, από την οποία αφαιρέθηκαν 6.000 αντικείμενα. Ή οι πυρπολήσεις βιβλίων από τους Ναζί το 1933, οι οποίοι κατέστρεψαν σκόπιμα τη λογοτεχνία που ήταν αντίθετη με την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία.

Η ιστορία της κατοχής της Παλαιστίνης από το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ χαρακτηρίζεται επίσης από τη στοχευμένη εξάλειψη της πολιτιστικής γνώσης. Για παράδειγμα, με τη μορφή της λεηλασίας βιβλίων κατά τη διάρκεια της Νάκμπα το 1948 ή στις δεκαετίες του 1970 και 1980, όταν ισραηλινοί αρχαιολόγοι λεηλάτησαν έναν αρχαιολογικό χώρο στο Ντέιρ ελ-Μπάλα στο κέντρο της Λωρίδας της Γάζας υπό την προστασία του στρατού. Στη συνέχεια, αρχαία αντικείμενα των Χαναναίων ηλικίας περισσότερων από 3.000 ετών μεταφέρθηκαν στο Ισραήλ και εκτίθενται ακόμη και σήμερα στο Μουσείο του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, εξυπηρετώντας έτσι τη σιωνιστική ατζέντα.

Σύμφωνα με την ισραηλινή ΜΚΟ Emek Shaveh, τουλάχιστον το 60% όλων των πολιτιστικά σημαντικών χώρων στη Γάζα έχουν καταστραφεί ή υποστεί σοβαρές ζημιές από τις 7 Οκτωβρίου 2023 — με τη βοήθεια αμερικανικών και γερμανικών όπλων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται θρησκευτικοί χώροι, μνημεία, μουσεία και χώροι αρχαιολογικών ανασκαφών. Επιπλέον, έχουν πληγεί πολυάριθμα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αρχεία, βιβλιοθήκες και χώροι σύγχρονης τέχνης.

Στην έκθεσή της σχετικά με τις ισραηλινές ζημιές σε αρχεία, βιβλιοθήκες και μουσεία στη Γάζα, η ομάδα Βιβλιοθηκονόμοι και Αρχειονόμοι με την Παλαιστίνη τονίζει ότι λόγω των συνεχιζόμενων, βάναυσων βομβαρδισμών της Λωρίδας της Γάζας, μπορεί να υποτεθεί ότι ο αριθμός των μη αναφερόμενων περιπτώσεων καταστροφής πολιτιστικών αντικειμένων είναι μεγάλος.

Στα τέλη Νοεμβρίου, για παράδειγμα, το Αρχείο της πόλης της Γάζας καταστράφηκε ολοσχερώς από ισραηλινούς βομβαρδισμούς – και μαζί του χιλιάδες έγγραφα που χρονολογούνται πάνω από 150 χρόνια, τα οποία τεκμηριώνουν, μεταξύ άλλων, ιστορικά σημαντικά κτίρια στην πόλη της Γάζας. Στις 25 Νοεμβρίου 2023, η βιβλιοθήκη Tamari Sabbagh καταστράφηκε. Εκτός από εκατοντάδες Παλαιστίνιους που είχαν αναζητήσει καταφύγιο στο κτίριο της βιβλιοθήκης, δεκάδες χιλιάδες βιβλία έπεσαν επίσης θύματα του ισραηλινού βομβαρδισμού. Επίσης, στα τέλη Νοεμβρίου, οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές ισοπέδωσαν τη δημοτική βιβλιοθήκη της Γάζας.

Η Γάζα είναι πλούσια σε αρχαιολογικούς χώρους, οι οποίοι αποτελούν σημαντικές πηγές ιστορικής γνώσης για την περιοχή και παρέχουν παγκόσμιο πλαίσιο. Οι παλαιότεροι χώροι χρονολογούνται από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τον Παλαιστίνιο αρχαιολόγο Fadel al-Otol, το μόνο που έχει απομείνει από την ελληνική πόλη Ανθηδών, για παράδειγμα, περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια του λιμανιού της Γάζας, είναι μια τρύπα στο έδαφος. Είναι ένας μόνο από τους τουλάχιστον 200 αρχαιολογικούς χώρους που καταστράφηκαν ολοσχερώς από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.

Το παλαιότερο τζαμί της Γάζας, το τζαμί Omari του έβδομου αιώνα, καταστράφηκε επίσης σχεδόν εξ ολοκλήρου στις 8 Δεκεμβρίου 2023, μαζί με μια συλλογή χειρογράφων που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα. Ένα ισραηλινό χτύπημα στην εκκλησία του Αγίου Πορφυρίου των αρχών του πέμπτου αιώνα σκότωσε τουλάχιστον 16 ανθρώπους και τραυμάτισε πολλούς περισσότερους που είχαν αναζητήσει καταφύγιο στο κτίριο.

Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Shababeek, το τελευταίο κέντρο σύγχρονης τέχνης στη Λωρίδα της Γάζας, ισοπεδώθηκε τον Απρίλιο στο πλαίσιο της ισραηλινής επίθεσης στο νοσοκομείο Al-Shifa, παίρνοντας μαζί του πάνω από 20.000 έργα, κυρίως από σύγχρονους Παλαιστίνιους καλλιτέχνες, για τους οποίους το κέντρο αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα σημεία συνάντησης και εκθεσιακούς χώρους στην περιοχή.

Τα προγράμματα καλλιτεχνικής θεραπείας για την ψυχολογική αντιμετώπιση του πολέμου και της κατοχής αποτελούσαν πάντα μέρος του κέντρου. Ένας από τους συνιδρυτές του κέντρου, ο καλλιτέχνης Basel El Maquousi, ζει σήμερα σε μια σκηνή στη Ράφα, όπου παρέχει εργαστήρια τέχνης για γυναίκες και παιδιά.

Στις 18 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, ο ισραηλινός στρατός ανατίναξε σκόπιμα το Πανεπιστήμιο Al-Israa και το Εθνικό Μουσείο, όπου στεγάζονταν πάνω από 3.000 αρχαιολογικά αντικείμενα. Ο Eli Eskozido, διευθυντής της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, δημοσίευσε τον Ιανουάριο στο Instagram μια φωτογραφία ορισμένων από τα λεηλατημένα αντικείμενα, τα οποία στη συνέχεια εκτέθηκαν στην Κνέσετ, μετά από ένα βίντεο με τη λεηλασία αρχαιολογικών αντικειμένων από τον ισραηλινό στρατό.

Αυτό αντιπροσωπεύει μια βαθιά ταπείνωση του παλαιστινιακού πληθυσμού και θυμίζει μια αποικιοκρατική πρακτική κατά την οποία τα κλεμμένα αντικείμενα εκτίθεντο και εκτίθενται περήφανα ως τρόπαια στα κυβερνητικά κτίρια, τα εθνικά μουσεία και τα ιδιωτικά δωμάτια της αυτοκρατορικής εξουσίας. Μια ματιά στην ιστορία και τα σημερινά στοιχεία δείχνουν ότι η καταστροφή των πολιτιστικών αγαθών δεν είναι σε καμία περίπτωση παράπλευρη απώλεια, αλλά μια στοχευμένη, ιστορικά αποδεδειγμένη και καθιερωμένη τακτική. Σκοπός της αφαίρεσης και καταστροφής πολιτιστικά σημαντικού υλικού είναι η καταστροφή της ιστορικής γνώσης και η εφαρμογή ψυχολογικών βασανιστηρίων και ταπεινώσεων, καθώς και η προσπάθεια διαρκούς διαγραφής της πολιτιστικής μνήμης.

Εκτός από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα της ισραηλινής γενοκτονίας κατά των Παλαιστινίων και την εκτεταμένη καταστροφή των υποδομών, η μαζική, ανεπανόρθωτη καταστροφή της πολιτιστικής τους κληρονομιάς δείχνει επίσης ότι οι εκκλήσεις προς την άρχουσα τάξη δεν καταφέρνουν τίποτα. Ως αποτελεσματικό πολεμικό όπλο, η καταστροφή ή η στέρηση του ιστορικού υλικού επιτρέπει στην κατοχική δύναμη να θριαμβεύσει, όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και πολιτισμικά, πάνω στα θύματα του πολέμου εξόντωσης, στερώντας τους την ιστορία τους και συνεπώς τη διαρκή δυνατότητα ανασυγκρότησης.

Στόχος των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και της ισραηλινής κυβέρνησης είναι η εξάλειψη ή η εκδίωξη του πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας για γεωπολιτικούς σκοπούς. Μόνο η οικοδόμηση ενός διεθνούς μαζικού κινήματος εργαζομένων και φοιτητών ενάντια στον πόλεμο και το φασισμό με γνώμονα τη σοσιαλιστική προοπτική μπορεί να σταματήσει τη συνεχιζόμενη γενοκτονία και τη συνεπακόλουθη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς.

*Στην κεντρική φωτογραφία σκηνή από τα συντρίμμια της ορθόδοξης εκκλησίας του Αγ. Πορφυρίου στη Γάζα, στοιχεία της οποίας χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα και την οποία βομβάρδισε ο ισραηλινός στρατός, σκοτώνοντας 16 ανθρώπους που είχαν βρει εκεί καταφύγιο

πηγή: wsws.org, απόδοση info-war.gr