Το τραγούδι της Αγγλίδας Vera Lynn υποσχόταν στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ένα ηλιόλουστο μέλλον στους στρατιώτες που έδιναν τις ζωές τους στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Η νέα έκθεση ΟΟΣΑ υπόσχεται, όπως λέει και ο τίτλος της, «ένα λαμπρό μέλλον για την ελληνική εκπαίδευση» ή αλλιώς επιστροφή στην «κανονικότητα». Όσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στη σχολική τάξη, εύλογα, ρωτάνε;

Σε ποια «κανονικότητα»;

H επιστροφή στην «κανονικότητα»

Να αποδεχτούμε λοιπόν ότι είναι πια «κανονικότητα» η δραματική μείωση των δαπανών για την εκπαίδευση, η αποψίλωση του μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού (35.0000 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα τελευταία 8 χρόνια), οι μηδενικοί διορισμοί, η αύξηση της αναλογίας μόνιμης και ελαστικής εργασίας (περίπου 15% οι πάσης φύσεως αναπληρωτές εκπαιδευτικοί), η τρομερή αύξηση των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε 2-5 σχολεία (περίπου το 25% του συνόλου), η εξαφάνιση των υποστηρικτικών εκπαιδευτικών δομών, η απίστευτη εντατικοποίηση χρόνου, προγραμμάτων και ύλης.

Βρισκόμαστε στην εποχή των αναπληρωτών «νομάδων εκπαιδευτικών» (περίπου 24.000 φέτος), η επινόηση των οποίων καταργεί την παιδαγωγική σχέση και την αφοσίωση που είναι απαραίτητες στην εκπαίδευση, ενώ ανοίγει το δρόμο στο νέο εργασιακό μοντέλο που αργά και συστηματικά εμπεδώνεται στις σχολικές μονάδες.

«Κανονικότητα» είναι να υπάρχουν εκπαιδευτικοί που κομματιάζονται σε δυο, τρία, τέσσερα και πέντε σχολεία (περίπου το 25%), να κάνουν ό,τι μάθημα υπάρχει, όπου υπάρχει, ζωές που μετριούνται σε ώρες στο myschool, εκπαιδευτικοί που θα μετακινούνται όπου ζητηθεί και όταν ζητηθεί, αρκεί την ημέρα του αγιασμού να παραταχθούν χαμογελαστοί για τη φωτογραφία των δελτίων ειδήσεων.

Και έπειτα ήρθαν οι φίλοι μας

Μετά ήρθε η Έκθεση του ΟΟΣΑ και μάθαμε από τον Υπουργό Παιδείας και την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ότι «ο ΟΟΣΑ δεν επιβάλλει πολιτικές» και ότι «ο ΟΟΣΑ είναι ένας επιστημονικός Οργανισμός», και ότι «είναι χρήσιμες αυτές οι εκθέσεις».

Βεβαίως, ξέχασαν να αναφέρουν ότι με τις παρεμβάσεις που έχει προτείνει ο ΟΟΣΑ και έχουν υλοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια (συγχωνεύσεις σχολείων, αυξημένος αριθμός μαθητών ανά τμήμα, αύξηση ωραρίου εκπαιδευτικών, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, κατάργηση και αποψίλωση υποστηρικτικών εκπαιδευτικών δομών, κόψιμο μαθημάτων και μείωση ωρών ωρολογίου προγράμματος, κατάργηση του μειωμένου ωραρίου στα εργαστήρια φυσικών επιστημών και πληροφορικής, ξεχείλωμα ειδικοτήτων, συμπίεση τμημάτων ΕΠΑΛ, μείωση γεννήσεων λόγω των μνημονιακών μέτρων, μισθός πρωτοδιόριστου μόνιμου στα 600 ευρώ και άλλα πολλά) και με τη θεραπευτική αγωγή της νέας του Έκθεσης, προωθεί ένα πλαίσιο αναδιαρθρώσεων με άξονες την αυτονομία της σχολικής μονάδας και τη λειτουργία της με όρους επιχείρησης, τη δυνατότητα των διευθυντών να επιλέγουν το διδακτικό προσωπικό, την αξιολόγηση, την αναζήτηση τοπικών πόρων για τη χρηματοδότηση των σχολείων, την κάθετη κατηγοριοποίησή των σχολείων και των εκπαιδευτικών.

Βασικό τμήμα των αναδιαρθρώσεων είναι η ώθηση μεγαλύτερου τμήματος των μαθητών σε ένα είδος επαγγελματικής εκπαίδευσης – κατάρτισης με εισβολή του ιδιωτικού και η διεύρυνση της μαθητείας – απλήρωτης εργασίας, η “αριστοκρατοποίηση” του Λυκείου και το στένεμα των διόδων, η αυτόνομη – διαφοροποιημένη – ανταγωνιστική σχολική μονάδα με ευθύνη για τα οικονομικά της, την επιλογή αναλυτικών προγραμμάτων και στην πορεία βιβλίων και εκπαιδευτικών και βέβαια, η παραπέρα συρρίκνωση του εκπαιδευτικού προσωπικού μέσα από τις συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, που οφείλουν την καθυστέρησή τους στη μακρά προεκλογική περίοδο που έχουμε μπει.

“Αμ΄ έπος αμ΄ έργον” (μαζί με το λόγο και το έργο)

Βεβαίως, σιγά μήπως το Υπουργείο Παιδείας περίμενε την Έκθεση του ΟΟΣΑ. Του αρκούσαν τα «ραβασάκια» που προηγήθηκαν και με βάση αυτά ψήφισε το νόμο για τις δομές για την προώθηση των συμφωνηθέντων με τους υπερεθνικούς οργανισμούς ΟΟΣΑ- Ε.Ε, την υλοποίηση των προτάσεων ΣΕΒ και ΙΟΒΕ, αλλά και των πορισμάτων του “εθνικού διαλόγου”, για τη ριζική αντιδραστική αλλαγή του δημόσιου σχολείου.

Η προώθηση της αυτονομίας των σχολείων σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση νέων ιεραρχικών δομών ασφυχτικού εποπτικού ελέγχου στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς , με διευθυντές managers, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση-λογοδοσία των σχολείων, σε συνδυασμό με τα μέχρι τώρα μέτρα για το δημόσιο σχολείο (την επαγγελματική εκπαίδευση, τις εξαγγελίες για το νέο Λύκειο, τη μείωση του μισθολογικού κόστους, τον «εξορθολογισμό» στη διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού, την επέκταση της ελαστικής εργασίας, την Υ.Α για τη λειτουργία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τις συγχωνεύσεις- καταργήσεις σχολείων, το 30ωρο) προετοιμάζουν ένα εφιαλτικό τοπίο για το δημόσιο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.

Νά σου και ο e-κόφτης

Από 14/5 έχουμε την εφαρμογή των ηλεκτρονικών (προ)εγγραφών, με άλλα λόγια ένας αθέατος αλλά πολύ αποτελεσματικός e-κόφτης τμημάτων. Στόχος της νέας ρύθμισης, όπως και το σύστημα ηλεκτρονικών εγγραφών στα ΕΠΑΛ, που ξεκίνησε πέρυσι και γενικεύεται την φετινή χρονιά και στα ΓΕΛ, είναι η ελεγχόμενη κεντρικά μείωση του αριθμού των τμημάτων των σχολείων, η αύξηση του αριθμού των μαθητών σε κάθε τμήμα, η επιπλέον εξοικονόμηση προσωπικού και δαπανών για την εκπαίδευση. Αυτή είναι η μόνιμη επιδίωξη της εκπαιδευτικής πολιτικής των τελευταίων χρόνων, κινούμενη πάντα «στο δρόμο που χάραξε» ο ΟΟΣΑ και η ΕΕ. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο θίγει εκ νέου τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών, αυξάνει την πιθανότητα κινητικότητας μαθητών από σχολείο σε σχολείο και των ίδιων των εκπαιδευτικών.

Μοντάρω…μαντάρω, τελείωσα!

Η ενοποίηση διαφόρων ειδικοτήτων κι η νέα παρέμβαση (ανάμεσα στις πολλές των τελευταίων χρόνων) στις αναθέσεις μαθημάτων που προχώρησε το υπουργείο Παιδείας έχει τόση σχέση με τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της μαθησιακής διαδικασίας όση ο φάντης με το ρετσινόλαδο.

Στο όνομα της «αξιοποίησης» του υπάρχοντος δυναμικού, που υπακούει στη μαγική λέξη «περικοπές», κοντολογίς, πριμοδοτώντας μια μηχανιστική λογική της κάλυψης κενών και της τυπικής διεκπεραίωσης του ωρολογίου προγράμματος και παραβλέποντας επιστημονικά και διδακτικά κριτήρια, το υπουργείο Παιδείας αλλάζει και μοιράζει πρώτες και δεύτερες και τρίτες αναθέσεις μαθημάτων σε ειδικότητες εκπαιδευτικών. Είναι φανερό ότι το υπουργείο Παιδείας βρήκε, για μια ακόμη φορά, τον εύκολο τρόπο, αφενός να κρύψει τα κενά εκπαιδευτικών στα σχολεία και αφετέρου να τους οδηγήσει σε αλληλοσπαραγμό: μέσω των νέων… αναθέσεων μαθημάτων προωθεί το μοντέλο του καθηγητή-δασκάλου που «τα κάνει όλα και συμφέρει», θίγοντας καίρια τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών.. Παράλληλα χρησιμοποιεί τις αναθέσεις των μαθημάτων για να «κατασκευάσει» πλεονάσματα εκπαιδευτικών.

Το πέρασμα από την “κανονικότητα” στο λαμπρό μέλλον για την ελληνική εκπαίδευση” είναι ήδη ζώσα πραγματικότητα. Αν τινάξουμε τη μελωμένη φλυαρία και τα καλολογικά στοιχεία που στοχεύουν στην εξαγορά της συναίνεσης της κοινής γνώμης, τότε θα φτάσουμε στον πυρήνα της πολιτικής που περιέγραψε ο Πρόεδρος του λεγόμενου εθνικού διαλόγου Α. Λιάκος: Ας θυμηθούμε ότι ονόμασε «ανηλικότητα», την υποχρέωση του κράτους να χρηματοδοτεί την εκπαίδευση, άρα «ωριμότητα» είναι το άνοιγμα των σχολείων στις απαιτήσεις της «αγοράς» μέσω της λεγόμενης «αυτονομίας του σχολείου».

Αυτή, όμως, είναι η πρώτη ομάδα διαπιστώσεων. Υπάρχει και μια δεύτερη ομάδα που αφορά την «ψυχή», όπως λένε, της εκπαίδευσης, δηλαδή τους εκπαιδευτικούς.

Τα δεδομένα και τα ζητούμενα

Το αθροιστικό προϊόν των τριών μνημονίων δεν ήταν μόνο η δραματική πτώση των εισοδημάτων και η συντριπτική αλλαγή των εργασιακών σχέσεων. Το βασικό αθροιστικό αποτέλεσμα ήταν η εμπέδωση ενός καινούργιου καθεστώτος για τη χώρα, για το λαό, για τους εκπαιδευτικούς.

Η διάψευση των προσδοκιών ευνοεί την αναδίπλωση από το κοινωνικό πεδίο στα στενά ατομικά διαμερίσματα και αυτό έχει πολλές φορές συμβεί στην ιστορία μετά από περιόδους ήττας.

Και, βέβαια, είναι κατανοητό ότι φαίνεται να μην υπάρχει πιο απόρθητο φρούριο από την αδράνεια της συνείδησης.

Πριν από τρεις δεκαετίες, δυο επιστήμονες, οι κ.κ. Ornstein και Ehrich, έκαναν έρευνα πάνω στην αδράνεια που δημιουργείται από τη μη συνειδητοποίηση των επερχόμενων μεταβολών. Οι επιστήμονες απέδειξαν ότι, αν βάλουμε ένα βάτραχο σε μια κατσαρόλα με νερό και αρχίσουμε να το θερμαίνουμε αργά, ο βάτραχος σταδιακά προσαρμόζει τη θερμοκρασία του σώματός του με αυτή του νερού. Μόλις το νερό αρχίσει να βράζει, δεν μπορεί πλέον να προσαρμόσει τη θερμοκρασία του και προσπαθεί να πηδήξει έξω από την κατσαρόλα. Αλλά δυστυχώς, σε αυτό το σημείο είναι αδύνατο να το σκάσει επειδή έχει ήδη σπαταλήσει όλη την ενέργειά του προσαρμόζοντας τη θερμοκρασία του και πλέον δεν έχει τη δύναμη να αποδράσει.

Ευτυχώς, δεν ανήκουμε στη συνομοταξία των συμπαθών, κατά τα άλλα, βατράχων. Το εργατικό και εκπαιδευτικό κίνημα έχει και γνώση και εμπειρία. Και γνωρίζει ότι είναι υποχρεωμένο να δίνει τη μάχη στο πεδίο που επιβάλλει κάθε φορά η συγκυρία, είτε του αρέσει είτε όχι. Παρά τους κακούς οιωνούς δεν είναι μοιραίο να αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν σαν τους επιβάτες ενός τρένου που δεν ξυπνούν παρά την ώρα της σύγκρουσης.

Αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά, ότι το ζητούμενο είναι ο συσχετισμός δύναμης που θα γείρει υπέρ των εργαζομένων στην εκπαίδευση και των μαθητών. Το ζητούμενο είναι η συσπείρωση πάνω στην υπεράσπιση και διεκδίκηση μόνιμης και σταθερής δουλειάς. Είναι η συγκρότηση κοινού μετώπου εκπαιδευτικών, μαθητών και γονιών ενάντια στις περικοπές και στους ταξικούς φραγμούς, για δημόσια δωρεάν παιδεία.

Χρήστος Κάτσικας