Το θέμα αφορά δεκάδες χιλιάδες φοιτητές και πτυχιούχους, των οποίων τα πτυχία υποβαθμίζονται και τα εργασιακά τους δικαιώματα θίγονται κατάφωρα.

Φοιτήτριες και φοιτητές, αλλά και το προσωπικό των ΑΕΙ αντιδρούν έντονα στην απόσπαση της παιδαγωγικής επάρκειας από τη Φιλοσοφική και τη Φυσικομαθηματική. Για να μπορούν να διδάξουν εφεξής οι απόφοιτοί τους υποχρεώνονται να παρακολουθήσουν δύο εξάμηνα επιπλέον, κάτι που υποβαθμίζει αισθητά τα πτυχία τους.

Όσο εμπεδώνεται ο δαιδαλώδης νόμος-πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση που ψήφισε το περασμένο καλοκαίρι η κυβέρνηση, τόσο προκύπτουν ζητήματα από τις επιμέρους διατάξεις του. Μια τέτοια διάταξη, που τώρα ξεκινά να γίνεται ευρύτερα γνωστή, έχει προκαλέσει τεράστια αναστάτωση στις λεγόμενες «καθηγητικές» σχολές.

Πρόκειται για το άρθρο 99 του νόμου 4957/2022, το οποίο ορίζει ότι, προκειμένου να αποκτήσει κάποιος φοιτητής παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια (ΠΔΕ), υποχρεούται να παρακολουθήσει «ειδικό πρόγραμμα δύο ακαδημαϊκών εξαμήνων» και μάλιστα υπό προϋποθέσεις.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι τα πτυχία που μέχρι τώρα πιστοποιούσαν ότι κάποιος έχει τα τυπικά προσόντα για να διδάξει στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δημόσια εκπαίδευση και σε ιδιωτικούς φορείς εκπαίδευσης θα παύσουν να παρέχουν αυτή τη δυνατότητα, αφού η επάρκεια δεν δίνεται πλέον αυτόματα με το πτυχίο. Ουσιαστικά μια σειρά σχολών, οι οποίες μάλιστα έχουν ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση, υποβαθμίζονται δραματικά.

Τα υπάρχοντα προγράμματα σπουδών των επίμαχων σχολών αναμένεται να καταργηθούν τον Αύγουστο, προκειμένου να ξεκινήσει η εφαρμογή της ρύθμισης από τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν είναι τόσο πολλές που δύσκολα θα ολοκληρωθούν πριν από την προκήρυξη των εθνικών εκλογών.

Στα κάγκελα

Οι αντιδράσεις όλο και πληθαίνουν. Στα τέλη Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε δημόσια συζήτηση στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, την κατεξοχήν «καθηγητική σχολή» που κατευθύνει την πλειονότητα των αποφοίτων της προς τη δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Οι συμμετέχοντες, διοικητικό και διδακτικό προσωπικό και φοιτητές και φοιτήτριες, κατέληξαν ομόφωνα ότι η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια πρέπει να παρέχεται εντός του χρονικού πλαισίου των προπτυχιακών σπουδών με δυνατότητα συμμετοχής όλων των φοιτητριών και φοιτητών δωρεάν, σε προοπτική διαχρονική, χωρίς διαταραχή του status quo των προπτυχιακών σπουδών, λαμβανομένων υπ’ όψιν των ειδικών παιδαγωγικών αποχρώσεων των επιμέρους τμημάτων της σχολής.

«Όλα τα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής έχουν ενσωματώσει στα Προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών τους συγκεκριμένα ειδικά μαθήματα παιδαγωγικού-διδακτικού περιεχομένου […] μέσω των οποίων κατοχυρώνουν με αποφάσεις της Συγκλήτου του ΕΚΠΑ και σχετικά ΦΕΚ […] την παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια των αποφοίτων τους.

Με πρόσφατες πιστοποιήσεις, από την ΕΘΑΑΕ (σ.σ. Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης), των προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών των τμημάτων της σχολής, το ζήτημα της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας αναγνωρίστηκε επίσημα και από την ανεξάρτητη αρχή ότι καλύπτεται πλήρως από τα υπάρχοντα προγράμματα σπουδών των τμημάτων της σχολής, καθώς σε ουδεμία έκθεση πιστοποίησης κατεγράφη η παραμικρή έστω αρνητική σχετική επισήμανση» τονίζει σε ανακοίνωσή της η Φιλοσοφική Σχολή Αθήνας και ζητά να εξαιρεθεί από την εφαρμογή του νέου πλαισίου.

Τους προβληματισμούς τους εκφράζουν και οι κοσμήτορες των σχολών θετικών επιστημών της χώρας. Σε πρόσφατη συνάντηση με τον γενικό γραμματέα Ανώτατης Εκπαίδευσης, καθηγητή Οδυσσέα Ζώρα, οι κοσμήτορες αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων στην απουσία μεταβατικών διατάξεων για όσους ήδη φοιτούν και δεν θα έχουν αποφοιτήσει έως τις 31 Αυγούστου αλλά και για τους πρωτοετείς που επέλεξαν τα τμήματα και τις σχολές τους με βάση τα δεδομένα του προηγούμενου νομικού πλαισίου.

Τόνισαν ότι θα πρέπει να προβλεφθεί και να ενθαρρυνθεί η αναγνώριση ειδικών μαθημάτων που αφορούν τη διδακτική του αντικειμένου των θετικών επιστημών, τα οποία ήδη προσφέρονται από τα οικεία προγράμματα σπουδών, έτσι ώστε να υπάρξει η ελάχιστη δυνατή αναστάτωση στα υφιστάμενα προγράμματα.

Ακόμη και η Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (ΣΕΜΦΕ) του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που στηρίζει την εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική στην Παιδεία, με απόφαση γενικής συνέλευσης εναντιώνεται στην εν λόγω ρύθμιση, επισημαίνοντας την «επιτακτική ανάγκη οργάνωσης ουσιαστικής διαβούλευσης του υπουργείου με τις διοικήσεις των ιδρυμάτων και τους κοσμήτορες των σχολών, των οποίων οι απόφοιτοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε διαγωνισμούς για πρόσληψη καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε να επισημανθούν από την πλευρά τους τα σημεία που χρήζουν δραστικών τροποποιήσεων».

Και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) σημειώνει ότι δημιουργούνται πολλά πρακτικά προβλήματα από το άρθρο 99 και θεωρεί ότι επιβάλλεται ουσιαστική διαβούλευση με στόχο την ενδελεχή διερεύνηση της δυνατότητας διατήρησης της εκπαίδευσης για παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, ή μέρους αυτής, από τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών.

Αναλώσιμοι

Το θέμα αφορά δεκάδες χιλιάδες φοιτητές και πτυχιούχους, των οποίων τα πτυχία υποβαθμίζονται και τα εργασιακά τους δικαιώματα θίγονται κατάφωρα. Οι σπουδαστές που προσβλέπουν να εργαστούν στην εκπαίδευση δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν να αγωνίζονται κόντρα στις πολιτικές που διαλύουν τις σπουδές τους και να διεκδικούν πτυχία και εργασία στο ύψος των αναγκών τους.

Χάρη στην αντίδραση των φοιτητών το ζήτημα της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας που είχε προκύψει ξανά το 2016 και το 2017 δεν προχώρησε. «Ο φοιτητικός σύλλογος έδωσε μάχη και διασφάλισε ότι η διδακτική επάρκεια θα αποδίδεται μέσα από το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών» μας λέει η Θεοδώρα Κατσαράκη, φοιτήτρια στο Φυσικό Αθήνας.

«Η παιδαγωγική επάρκεια είναι το πιο ισχυρό επαγγελματικό δικαίωμα στις καθηγητικές σχολές. Με την απόσπασή της από τα πτυχία μας δημιουργούνται απόφοιτοι πολλών ταχυτήτων, οι οποίοι αργότερα ως εργαζόμενοι δεν θα μπορούν να διεκδικήσουν συλλογικά κάτι και θα είναι βορά στα συμφέροντα των εργοδοτών» τονίζει και προσθέτει: «Με αυτή τη διάταξη κατακερματίζουν ακόμη περισσότερο τα γνωστικά μας αντικείμενα. Αντί για ολόπλευρη και σφαιρική γνώση παίρνουμε πακετάκια δεξιοτήτων και υπερεξειδίκευσης, που μας μετατρέπουν σε αναλώσιμους εργαζόμενους».

Οι σχολές θα αποδίδουν πτυχία-σούπα, χωρίς συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο, ενώ προκειμένου να εξασφαλίσει κάποιος τη διδακτική επάρκεια θα πρέπει πιθανότατα να πληρώσει για να παρακολουθήσει αυτό το επιπλέον έτος. Καταργείται στην πράξη λοιπόν το άρθρο 16 του Συντάγματος περί δωρεάν δημόσιας Παιδείας.

Οδηγός η Μπολόνια

Ο δρόμος για την απόσπαση και άλλων επαγγελματικών δικαιωμάτων από τα πτυχία ανοίγει πλέον διάπλατα. Άλλωστε τα παραπάνω ευθυγραμμίζονται πλήρως με τη διακήρυξη της Μπολόνια, που προωθεί πολιτικές για διάσπαση των κύκλων σπουδών, για αντικατάσταση της έννοιας της επιστημονικότητας και των γνωστικών αντικειμένων με την απόκτηση δεξιοτήτων και την αντικατάσταση των γενικών αντικειμένων με τα προγράμματα διά βίου μάθησης, τα οποία προσανατολίζονται στην επαγγελματική σφαίρα και άρα στη δημιουργία «ευέλικτων» αποφοίτων που μεταφράζονται σε φτηνά και απολύτως ελεγχόμενα εργατικά χέρια.

Έτσι το Πανεπιστήμιο έρχεται ακόμη ένα βήμα πιο κοντά στο να μεταλλαχθεί από θεσμός προώθησης και ανάπτυξης της γνώσης σε επιχείρηση-εργοστάσιο παραγωγής αποφοίτων χωρίς ουσιαστική παιδεία. Κι όλα αυτά φυσικά υπό τον πέλεκυ της αξιολόγησης που συνδέεται με την κρατική χρηματοδότηση.

Με στοιχεία από δημοσίευμα της Διαλεκτής Αγγελή στην efsyn.gr